Catalunya
Albano: “O 1-O anula a idea de que o procesismo é só unha cuestión discursiva”

O ex-Secretario Xeral de Podem, agora en Som Alternativa, cre que “en Catalunya xa existe unha maioría que deixou atrás ao Rei e ao autoritarismo”, pero que “as forzas catalás independentistas seguen interpretando a realidade e facendo política con coordenadas pre 1-O”

1 Octubre 2018 Catalunya 1
Manifestación en Barcelona el 1 de octubre de 2018. La Directa

@ojodecondor

1 nov 2018 08:00

Un ano despois dos acontecementos do pasado outubro en Catalunya xorde a necesidade de valorar con acougo o que significou o 1-O, así como todas as consecuencias que carrexou. Neste marco charlamos con Albano Dante Fachín, ex-Secretario Xeral de Podem, figura importante para entender a posición da esquerda non independentista neses días e como a súa postura en defensa do referendo o levou a dimitir do seu posto.

Non cabe dúbida de que o último ano en Catalunya foi completamente frenético. A modo introdutorio e a grandes liñas, que valoración fas do contexto político e social actual? Como é a Catalunya que deixou o 1 de outubro un ano despois?

A convocatoria do referendo, que xa naquel momento deixaba claro que ía ser disruptiva, empezou a poñer en dúbidas cousas, porque se vía desde xuño que iso ía desbordar. Ademais pasou algo que non pasara xamais: unha acción política concreta, non discursiva, senón de acción, na que participan desde Converxencia ata a CUP pasando por Podemos. E falo a nivel de cidadanía, porque o 1 de outubro anula a idea de que o procesismo é só unha cuestión discursiva. Ademais, é unha acción totalmente descentralizada, porque ata na última vila xente que nunca actuara conxuntamente de forma política pasa á acción. E non só actúa, senón que provoca unha desfeita que fai tremer todas as estruturas. Xa non é que Puigdemont diga tal cousa ou que a CUP lle aproba uns orzamentos. Acábase todo iso e o 1-O nace unha acción política colectiva que nunca se deu na sociedade catalá.

Un ano despois confírmase que aquilo, a pesar do que pase no Parlament, cambiou a sociedade. Dá igual Puigdemont, dá igual Junqueras, dan igual os independentistas; non se pode volver atrás. Ese momento significou, como di Ramón Grosfoguel, o nacemento dunha nova conciencia que está intacta. É verdade que a estratexia dos partidos independentistas é errática, pero creo que isto é porque é tan profundo o cambio que suscita o 1-O que aínda non hai forzas que sexan capaces de trasladalo politicamente. As forzas catalás independentistas seguen interpretando a realidade e facendo política con coordenadas pre 1-O, pero é normal, estamos a falar de algo que non pasara en corenta anos, e a isto non lle dás tradución política nun ano.

Ata que punto o desencanto provocado polas promesas non cumpridas está a por en risco a confianza dos cidadáns independentistas nos seus representantes políticos?

É innegable que o independentismo ten problemas graves a nivel de estratexia. Cando se di que o 1-O desborda sempre se di en referencia ao Estado español, pero é que desborda tamén aos partidos independentistas. Non é que os partidos independentistas estean afastados das súas bases, senón que están lonxe desa nova subxectividade xurdida co 1-O. ERC é quen está tentando facer esa relectura, pero creo que o independentismo segue pagando un pecado que nós xa sinalamos durante moito tempo, que é a idea de pensar que en 18 meses estaría todo resolto. Iso usouse tanto porque ao mellor era necesaria algún tipo de arenga, non o sei, pero si sei que as cousas non son tan fáciles, e a ver agora quen sae a dicir que non é así, porque calquera cambio que negue esa idea será visto por moita xente do independentismo como unha traizón. Talvez sexa así, pero o que é verdade é que hai que facer un proceso de reavaliación da estratexia que pasa por entender que ata ese momento sempre se pensou que o que se tiña que facer era convencer independentistas, pero que no 1-O viuse que non había que pedirlles aos que non o eran que se convertesen para poder traballar conxuntamente con eles.

En Catalunya xa existe unha maioría que deixou atrás ao Rei e ao autoritarismo, por iso necesitan reforzar esa idea da Catalunya partida pola metade, e o das manifestacións é unha maneira

Doutra banda, tamén hai unha competencia entre ERC e a antiga Converxencia para ver quen é máis fiel, que dificulta que poidan ter espazo para refacer unha axenda que pode requirir moito máis tempo. Deberían entender que non pasa nada por refacer unha estratexia. O outro día, falando cun politólogo que se chama Jordi Muñoz, poñíame o exemplo da PAH que estivo case dez anos para cambiar unha lei hipotecaria. E isto non é unha lei, isto é cambiar unha estrutura enteira xa non de España, senón da Unión Europea.

O que vimos tamén é unha presenza cada vez máis notoria dos autodenominados unionistas, que explotou a raíz do 1-O. Que che parece este movemento?

Sen negar que hai moita xente unionista que ten esa postura e que lexitimamente pode saír á rúa, non hai que perder de vista que son catro gatos. Só hai que ir calquera 11 de outubro a unha estación en Barcelona para ver como chegan buses e trens cheos para a manifestación do 12. Con isto non quero deslexitimalos, porque non comparto esa posición de que “veñen manifestarse de fóra”. Non, veñen manifestarse onde lles dá a gana, e está ben.

Huelga Catalunya Victor Serri
Concentración en Barcelona para reclamar la libertad de los presos politicos catalanes y contra la intervención del estado Español en el autogobierno catalán. Victor Serri

Pero o que quero dicir é que houbo, sobre todo a partir do 1-O cando viron que nin a policía podía deter esa marea de xente, unha intensificación do discurso de que Catalunya está partida pola metade. A parte da poboación en Catalunya que non quere cambios, senón que confía no status quo, normalmente non se manifestou. O feito de que o 1-O xere un terremoto como o que xera fai que persoas en moitos sitios pensen que, ou se empezan a mover, ou están perdidos. Agora, é verdade que teñen un problema de discurso. Cando en todas as túas manifestacións hai agresións, evidentemente tes un problema grave.

Entón cres que é ficticia esa imaxe que se transmite dunha Catalunya totalmente polarizada, non?

Claro. Tamén é falso o discurso deses pobriños que sufrían en silencio ata que non tiveron máis remedio que saír ás rúas. Calquera persoa que pisase Catalunya sabe que isto é unha mentira. Este discurso que nos traslada ao imaxinario da época violenta do País Vasco, no que os medios hexemónicos e os partidos afíns trazan paralelismos, é brutal. E este contexto débese ter en conta á hora de analizar as manifestacións lexítimas da xente. Doutra banda, calquera enquisa sobre se hai que facer un referendo saca un 80% de respostas afirmativas.

A figura e a aceptación do Rei está polo chan en Catalunya, con menos dun 20% de apoio. O 80% ou máis da xente di que meter presos aos Jordis é intolerable. Aí é onde moitos defendemos que está a maioría, e isto dálle pánico a Cidadáns e ao PP, que se atopan moi cómodos no relato de que aquí hai dúas metades irreconciliables. En Catalunya xa existe unha maioría que deixou atrás ao Rei e ao autoritarismo, por iso necesitan reforzar esa idea da Catalunya partida pola metade, e o das manifestacións é unha maneira.

Hai case un ano saías de Podem, saída forzada polas diferenzas que mantiñas coa liña defendida desde Madrid, que fallou na lectura que a esquerda española a nivel estatal fixo do contexto catalán?

Antes de responder a unha pregunta que vai por aí sempre quero reafirmarme nunha cousa: cando Podemos nace e defende a autodeterminación demostra unha valentía que non tivera ningunha outra forza de esquerdas en 40 anos. O triste é que parece que esa valentía se perdeu.

Isto non foi unha pelexa de cúpulas, a nosa marcha visibiliza algo que pasou estruturalmente tanto na sociedade como na organización. E cando nós marchamos tamén hai moita xente que marcha

Moitos hai un ano tentabamos trasladar esa idea que, moi resumida, sería que, igual que Jordi Cutxart está no cárcere por facer as súas cousas de independentista, se Pablo Iglesias fai o 10% do que di que fará acabará no cárcere tamén. Cando mallan á xente o 1 de outubro ábrense as portas para mallar a calquera, e iso é o que a esquerda española non ve. O 1 de outubro deste ano rodéase o Parlament de Catalunya, e iso provoca titulares de asalto, intento de golpe de Estado, cousas así. Pero é que ao cabo dunha semana tes aos xubilados ás portas do Congreso que rompen un cordón policial e chegan ata as portas. É verdade que os medios de comunicación non dixeron o mesmo que sobre Catalunya, pero é que cando lles interese farano, e os xubilados serán sediciosos. Só hai que escoitar un pleno do Congreso para ver a virulencia coa que o pensamento aplicado a Catalunya pódese aplicar a calquera que desafíe ao réxime. E Podemos, unha forza que nace denunciando o réxime do 78, non fai esa lectura.

Cando estaba dentro de Podemos e defendiamos a participación no 1-O falei con compañeiros doutras partes do Estado que me dicían cousas como “é que a nosa militancia ve Antena 3 e Tele5, dinlles que hai un golpe de Estado, logo saes ti apoiando ese golpe, e temos un problema moi grave para explicarlles o que estades a facer”. Pero claro, cando dixemos que iamos acabar co réxime do 78 non podiamos esperar que nos axudasen Susana Griso ou Ana Rosa. Á xente non se lle explicou o que pasaba, e non se fixo porque algo así só funciona a medio prazo, non a curto. A curto prazo pódeche restar, pero é que talvez non hai que ser sempre tan curtopracista. Mesmo o entendería se estivese a dar réditos políticos, pero é que nin sequera os dá, porque Podemos cansou de dicir que gañaron as eleccións xerais en Catalunya dúas veces, pero non as van volver gañar.

Albano-Dante Fachín

Por exemplo, antes do 21 de decembro, nun debate de TVE, o do PP ou o de Cidadáns -non lembro ben- botáballe en cara a Echenique que Podemos apoiaba aos independentistas, e Echenique contestoulle dicindo que Podemos gañáralle dúas veces as eleccións ao independentismo porque tivo máis votos que ERC. Pódese ser máis miope? Se gañaches as eleccións en Catalunya é porque decenas de miles de independentistas te votaron. É que Quim Arrufat, da CUP, pedía o voto para En Comú Podem, non te dás conta que dentro do independentismo hai moitísima xente que pode apostar por unha persoa que desde Madrid defenda crear pontes? Ou es miope, ou non te decatas de nada, ou tes mala fe.

Entón saes de Podemos, e con outros desencantados formades Som Alternativa. Cales son as vías que pretendedes explorar? Cal sería a vosa folla de ruta?

Todo o que se viu dos debates internos cando eu estaba como Secretario Xeral, esa ruptura entre direccións e a nosa dimisión, é o reflexo de algo que pasou en todo o tecido da organización. A xente dun círculo de Mataró que se partiu a cara para que os seus veciños voten, que se arriscou a ser perseguidos, que eses militantes que traballaron coa xente do seu barrio para que o referendo saíse adiante, de súpeto danse de conta que están nun partido que, mentres eles fan iso, ten un Secretario Xeral que di que se fose catalán non votaría.

Quen marca os límites do que é posible e do que non, teñen forza para meterte no cárcere, para pegarche paus na porta dun colexio, etc

Isto non foi unha pelexa de cúpulas, a nosa marcha visibiliza algo que pasou estruturalmente tanto na sociedade como na organización. E cando nós marchamos tamén hai moita xente que marcha tanto nos municipios, asembleas, etc. Non é xente se vai e automaticamente pasa a ser independentista, senón que é xente que quere ser coherente co que a organización dicía defender. Agora o que estamos a facer é organizar a toda esa xente que quere continuar traballando a nivel municipal para que o traballo sexa de maneira coordinada, iso por unha banda. Doutra banda, o obxectivo é poñer sobre a mesa estoutra lectura que facemos, que é que non fai falta ser independentista para poñer urnas, ou para desafiar ao réxime.

Ao principio dicía que hai unha parte do independentismo que é incapaz de facer a lectura de que non se trata de sumar independentistas, senón da capacidade que teñamos de crear maiorías ao redor dunha idea como pode ser a impugnación do réxime. Na outra tamén pasa o mesmo, hai toda unha liña que se nega a pensar que a consecución das súas aspiracións sociais, democráticas, etc; pasa por establecer unha alianza cun movemento que desafía ao réxime. Esa é a ponte que Som Alternativa quere poñer sobre a mesa.

E, en clave estatal, que leccións deberían sacar as organizacións políticas e sociais que pretenden derrubar o réxime do 78 da resposta que o Estado deu a todo o movemento catalán?

Unha lección moi sinxela que está presente hai séculos no refraneiro español: “cando vexas as barbas do teu veciño afeitar, pon as túas a remollar”.

Por último, que conclusións sacas da túa experiencia como membro do Parlament dos límites e das oportunidades da política institucional?

Creo que unha das grandes cousas que pasaron na anterior lexislatura no Parlament foi xustamente que se tentou explorar cales eran eses límites. Na sesión constitucional do Parlament Julià de Jòdar citou a Galeano nesa frase de que a utopía serve para avanzar. Todo o mundo sabía desde o primeiro día que aquelas propostas políticas non cabían na arquitectura institucional. É aquel argumento que se usa moito, sobre todo polo PSC, de que “vostede quere declarar a independencia con 71 deputados, pero para cambiar o Estatut fan faltan noventa”, o cal é verdade. O que esquece o PSC é que esa sociedade, que está farta e que demostra a súa fartura votando tamén aos seus representantes, xa reformou o Estatut, xa fixo os procesos constitucionais requiridos, xa tivo unha maioría de dous terzos na cámara, xa tivo unha aprobación do Congreso dos Deputados, xa referendou aquel estatuto, e cal foi a resposta? Que non serviu. Que agora lle digan á sociedade catalá que debe respectar todas as normas establecidas é dun cinismo enorme, e ante esa constatación o que pasou na lexislatura pasada foi que se tentou desbordar os límites marcados do que é posible e do que non.

Por iso se acabou deste xeito, porque quen marca os límites do que é posible e do que non, teñen forza para meterte no cárcere, para pegarche paus na porta dun colexio, etc. E iso garda relación co que che dicía das barbas: o día que a defensa da soberanía no Congreso dos Deputados choque de maneira frontal cos tratados de libre comercio, cos ditados da UE, cos ditados do Tribunal Constitucional, cando se atopen con ese muro as forzas progresistas, porque o van atopar, que van facer? Pois no Parlament de Catalunya, con todos os erros, e mesmo sen compartir o obxectivo, houbo unha xente que dixo que había que tirar. E, de onde se tira cando o institucional pon os límites? Da xente, que saia a xente á rúa. Que vai pasar en Madrid cando se atopen eses muros? Dependerá da confianza que se teña na xente. Os muros están aí perfectamente visibles. Alguén vai denunciar que este marco xa non serve? Denuncialo non desde un escano, senón con millóns de persoas detrás, que é como se cambian as cousas.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Catalunya
Violencia policial El juzgado rechaza amnistiar a cuatro policías que dispararon balas de goma en el 1-O y los procesará
El delito de lesiones por el que se investiga a los cuatro agentes no queda amparado por la amnistía de 2024. Uno de los investigados provocó presuntamente la pérdida de un ojo a Roger Español con balas de goma.
Fronteras
Fronteras Sombras en el acuerdo de cesión de competencias pactado por el PSOE y Junts
El acuerdo sobre transferencia de las competencias en materia de migración entre PSOE y Junts encuentra el 'no' de Podemos y de organizaciones de migrantes y el 'sí' con matices de la izquierda independentista y de Sumar.
Dependencia
Dependencia Los cuidados necesitarán entre 300.000 y 600.000 trabajadores más en cinco años
Las empleadas de residencias y ayuda a domicilio reclaman mejoras en esas nuevas plazas. “Debemos tener un sistema de cuidados universal y público, debe ser un derecho y no un negocio”, piden desde el sindicato ELA.
Precariedad laboral
Precariedad Voluntariado en el sector social: un monstruo con tres cabezas
La precarización del sector social es algo de lo que se viene hablando cada vez más en los últimos años, pero es un hecho que lleva conviviendo con nosotras mucho tiempo, y que es consecuencia de varios factores.
Cómic
Cómic Un gran poder conlleva una gran responsabilidad: ¿los superhéroes de cómic son de derechas o de izquierdas?
¿Encarna Superman a la socialdemocracia liberal, es Batman un militante anarcocapitalista y el Capitán América la bandera del nacionalismo? La respuesta no es tan sencilla si se repasa la historia del género.
Memoria histórica
Manuel Pérez, ‘camarada Arenas’, tras salir de prisión “Cordón trató de escaparse, se cayó y se mató”
El militante histórico del PCE reconstituido y, según la Justicia, líder de los Grapo, mantiene su inocencia en todos los casos que le han llevado a pasar 32 años en prisión.
México
México El Coyul, un ejemplo de resistencia indígena frente al despojo en el Istmo de Oaxaca
La Sociedad Agrícola y Ganadera El Coyul continúa apelando la sentencia por despojo agravado y secuestro interpuesta a 21 de sus miembros

Últimas

Sevilla
Proyectos estratégicos Ilegalidades pasadas y peligros futuros de la mina que la Unión Europea quiere revivir en Sevilla
Las Cruces tiene un historial de más de 6,5 millones de euros en sanciones e indemnizaciones por extracciones ilegales de agua. El espaldarazo de la UE y del Gobierno al proyecto podría empeorar los vertidos que ya realiza la mina en el Guadalquivir.
Salario mínimo
Salario mínimo PSOE y Sumar llegan a un acuerdo para que el SMI no tribute el IRPF
Pese a adelantar la ministra de Trabajo que se habían roto las negociaciones, finalmente las personas que cobren el salario mínimo no tendrán que declarar en 2025.
Comunidad de Madrid
Comunidad de madrid El taxi advierte de que las nuevas licencias a Cabify van a “reventar el mercado”
El Tribunal Superior de Justicia de Madrid da la razón a las plataformas de VTC y obliga a la Comunidad de Madrid a concederles más de 2500 nuevas licencias en la comunidad.
Comunidad de Madrid
Sanidad Universal Sociedades sanitarias critican el SMS amenazante que el Gobierno de Ayuso está enviando a personas migrantes
Cuatro sociedades científicas denuncian un texto amenazante en el que se indica al destinatario que dispone de 30 días para seguir de alta en la Tarjeta Sanitaria, lo que está generando “incertidumbre” y “desprotección”.
Economía
IPC La inflación interanual cae hasta el 2,3% en marzo gracias a las lluvias
Las precipitaciones han reducido el precio de la electricidad.La subyacente también se reduce dos décimas hasta situarse en el 2%.
Notas a pie de página
Notas a pie de página Mansiones encantadas y casas sin cocina
La casa encantada como símbolo de la opresión del espacio doméstico recorre la literatura de muchas escritoras. Pero hubo un tiempo en el que algunas feministas trataron de imaginar otro hogar posible, en el que se liberase el trabajo doméstico.
Más noticias
Opinión
Opinión Sobre la cancelación de Georgina Orellano en el Foro ESPAL 2025
La cancelación de Georgina redunda en esta incapacidad para escuchar a las trabajadoras sexuales y en el pánico que tienen de que se las escuche. Denota inmadurez política, cerrazón dialéctica y pacatería moral.

Recomendadas

América del Sur
América del Sur La batalla por el litio: pueblos originarios resisten un “genocidio medioambiental y cultural”
Sudamérica se ha convertido en la proveedora mundial de materias primas para la transición energética. Las comunidades afectadas se rebelan ante una actividad que genera desposesión de tierras, contaminación, sequía y conflictos internos.
El Salvador
Ivania Cruz “El estado de excepción se está utilizando en El Salvador para gobernar en base al miedo”
A esta defensora de derechos humanos y comunitarios le allanaron su casa mientras se encontraba en un viaje internacional. Desde el exterior, denuncia la persecución del gobierno salvadoreño hacia su organización y hacia las comunidades que defiende.
Yemayá Revista
México Sobrevivir en la frontera: el cuerpo como moneda de cambio
En Tapachula, punto clave de la frontera sur de México, miles de mujeres migrantes permanecen atrapadas sin poder seguir su camino hacia Estados Unidos.