Teatro
Goldi Libre, insubmisión e memoria

Goldi Libre é unha peza do chamado “teatro documento” que relata a experiencia militante dun dos insubmisos que rematou preso nos “cárceres de Felipe González”. César Goldi é, ademais de autor do texto e único actor, o personaxe protagonista, o que converte esta obra nun exercicio de recuperación da memoria do movemento antimilitarista en Galiza. A suspensión do servizo militar obrigatorio produciuse no ano 2001, e para que iso fose posíbel, milleiros de mozos desobedeceron unha lei que consideraban inxusta. Centos de presos de consciencia causaron un enorme problema político ao Estado español e foron a punta de lanza dun movemento social único en Europa: o antimilitarismo. Aproveitando a estrea de Goldi Libre en Compostela reuninme con tres persoas que foron activas no antimilitarismo na cidade, para reflexionar sobre este movemento.

Goldi Libre abriu o baúl das lembranzas, e debería servir para construír colectivamente a memoria dun movemento horizontal e apartidario como aquel

A insubmisión foi a estratexia política dun movemento de desobediencia civil que implicou expor o propio corpo dos activistas ante a represión e as súas consecuencias. Para as xeracións máis novas pode ser impensábel hoxe en día un tipo de activismo con esas implicacións persoais, mais, como di Suso Amado, “as mudanzas non son permanentes, a fin do servizo militar obrigatorio foi unha suspensión e todo pode volver suceder”. Suso Amado, que foi activista antimilitarista e insubmiso a finais dos anos 80 e comezos dos 90, pensa que existe a “necesidade de recuperar a memoria dun movemento que, en parte, foi exitoso e único entre os países da nosa contorna”. Para Llerena Pedrozo, militante de Estudantes Antimilitaristas nos anos 1993 a 1996 “Goldi Libre, remexeu, abriu o baúl das lembranzas, e debería servir para construír colectivamente a memoria dun movemento horizontal e apartidario como aquel”. Verónica Álvarez, integrante a finais dos anos noventa do Grupo de Apoio a Elías e Ramiro, insubmisos aos cuarteis, opina que César Goldi “fixo un agasallo a todas as persoas que participamos naquel movemento, reconstruíndo unha memoria compartida, que é moi necesario seguir recuperando”.

É difícil achar mencións, a día de hoxe, ao movemento antimilitarista en Galiza, incluso entre as forzas emerxentes ou da “nova política”. Porén, foi unha peza fundamental dos movementos sociais actuantes no País durante os anos noventa, e responsábel da politización de amplas capas da mocidade galega na altura. Para Llerena, unha das causas desta desmemoria está na “grande autonomía que tivo o antimilitarismo fronte os partidos políticos ou as distintas correntes da esquerda”. Segundo Amado, o feito de que “se tivese un obxectivo tan concreto, como era acabar coa mili, fixo que, ao producirse a suspensión do servizo militar, o movemento esmorecese”. Verónica Álvarez opina que “despois de dez anos dun activismo tan intenso, foi normal que non se puidese continuar coa mesma enerxía”. Ao esmorecer o movemento, “ao non existir mais obxectivos comúns que unificasen unha loita onde as e os participantes eran dunha enorme diversidade”, en palabras de Llerena, ningunha entidade política ou social mantivo a súa memoria durante estes anos en Galiza.

Unha das cousas que mellor reflicte Goldi Libre é a transición do momento político ao persoal. Suso Amado afirma que “era moi duro enfrontarse ao trago de poder entrar na cadea”. Segundo el, “era un proceso que se vivía na máis absoluta soidade, para moitos a cadea supuxo un proceso importante de maduración persoal”. Até que punto pode influír o non recoñecemento social ás persoas que pagaron coa cadea, coa inhabilitación para exercer a función pública ou coa tenza de antecedentes penais durante anos, por defenderen o antimilitarismo, nesa sensación de soidade persoal que tan ben reflexa o final de Goldi Libre. “Grazas a esas persoas, as xeracións mais novas non tiveron que enfrontarse a facer o servizo militar con todo o que iso supuña. Quizás vaia sendo hora dalgún tipo de recoñecemento institucional”, conclúe Verónica.