Decrecimiento
Sistema sanitario, emerxencias médicas, complexidade e enerxía

Un hospital utiliza máis enerxía por metro cadrado que calquera outro edificio. Pero este fluxo de enerxía fósil e recursos ten os días contados.

Sanidade e decrecemento
19 may 2019 11:05

Nacín en 1969. Daquela había na Terra 3.610 millóns de humanos; en España eramos 33,4 millóns consumindo unha media de enerxía equivalente a 1.050 Kg de petróleo. A esperanza de vida ao nacer era de 71 anos.

1974

Aquel ano perdinme no medio dunha multitude e a miña reacción foi saír dela cruzando unha rúa sen mirar. Non esperaba que un SEAT 1430 dunha tonelada de peso se cruzase no meu camiño.

Lembro os camareiros que saíron no meu auxilio, colocáronme arriba dunha mesa da terraza e despois pasáronme para o restaurante. Os tres rapaces que ocupaban o vehículo metéronme nel e, xunto coa miña nai, trasladáronme ao centro sanitario local daquel municipio costeiro de once mil habitantes.

Lembro estar na cama do consultorio de urxencias, unha sala austera, con grandes xanelas polas que entraba moita luz. Lembro os andeis metálicos acristalados e pintados de branco, co instrumental de aceiro inoxidable. Lembro o médico e as dúas monxas que exercían de enfermeiras; lémbroos traballando en silencio, tranquilos.

Fixéronme unha radiografía: fractura de tibia e peroné, diagnosticou o médico. Enxesáronme a perna dereita desde a punta das dedas até a virilla. Limpáronme o sangue da cara, que me saía pola boca e polo nariz, o cal obxectivaron que proviña das erosións producidas pola fociñada que dera contra o chan. O médico debeu apalpar e explorar a miña pelve, o tórax, a cabeza, o abdome, o resto de extremidades. E, unha hora despois, alí estaba, ben perfundido, respirando con normalidade, atento ao que sucedía ao meu redor, sen signos de shock, co abdome mol e depresible sen dor ao apalpamento.

O médico debeu obxectivar: "Este rapaz non vai morrer hoxe...", realizou un informe escrito a man ou mecanografado, que ficaría arquivado e que se cadra non se conservou, meteu a radiografía nun sobre marrón e deulla a miña nai, que a gardou na casa durante anos.

Era verán, e lembro saír a pasear embutido nun carriño de bebé, coa perna tesa saíndo por fóra do carriño, o cal debía resultar ben cómico. Unhas semanas despois conducíronme ao mesmo centro sanitario, no que as mesmas monxas asistían a un médico máis novo, que pegou nunha cisalla de aceiro inoxidable que me aterrorizou polo seu tamaño, e cortou o xeso da perna. Para a casa e a correr.

Corenta e cinco anos despois, o atropelo dun neno de tan curta idade despregaría unha inxente cantidade de medios, recursos, persoal, enerxía e complexidade.

E desta maneira sinxela se resolveu aquel incidente. Malia haber un acuartelamento da Garda Civil, non apareceu ningún número; malia haber un posto de estrada da Cruz Vermella ás aforas da vila, non houbo ambulancias, nin chamadas a un centro de control de emerxencias, nin parte do seguro de accidentes. Os hospitais con capacidade cirúrxica e pediátricos atopábanse a máis de 40 Km por estradas locais, así que, en caso de que rompera o bazo ou o fígado, ou que sufrira un neumotórax a tensión ou un traumatismo cranioencefálico grave, teríao cru. O meu caso resolveuse usando moi poucos recursos, con moi poucos actores, xerando moi poucos residuos, utilizando unha tecnoloxía —os raios X— que data de finais do século XIX e que, basicamente, sería a mesma atención que recibiría —poñamos por caso— en 1940.

Hoxe, 45 anos despois, hai na Terra máis de 7.500 millóns de habitantes. En España vivimos uns 47 millóns consumindo unha enerxía total equivalente a 2.500 Kg de petróleo per cápita. A esperanza de vida ao nacer é de 83 anos. Évos un salto importante en poboación, uso de enerxía e complexidade...

2019: Complexidade

Na actualidade traballo como Técnico en Emerxencias Sanitarias asistindo accidentes similares a aquel, nunha ambulancia do Sistema de Emerxencias Médicas. Corenta e cinco anos despois, o atropelo dun neno de tan curta idade despregaría unha inxente cantidade de medios, recursos, persoal, enerxía e complexidade.

Xeraría, para comezar, unha enxurrada de chamadas de telefonía móbil a través do sistema 4G á central de emerxencias do 112, que serían codificadas polos xestores de demanda nunha aplicación informática, para que despois os xestores de recursos dos diferentes corpos de seguridade e emerxencias enviasen os recursos correspondentes a ese código de alerta.

Sanidade e decrecemento_2

Para este tipo de código desprégase unha impresionante cantidade de recursos nun prazo moi breve. Nunha localidade achegada a calquera zona metropolitana aparecerían en poucos minutos (entre 10 e 15) un ou dous vehículos da Policía Local, un ou dous da Garda Civil, unha ambulancia de Soporte Vital Básico, outra de Soporte Vital Avanzado (SVA), e o despegue dun helicóptero medicalizado se estiver dispoñible. E, se entre as chamadas recibidas houber algún indicio de que o neno estivese atrapado debaixo do coche, tamén acudiría unha unidade de bombeiros.

Valoraríase, inmobilizaríase e aplicaríanselle técnicas de SVA in situ en caso necesario. Activaríase un protocolo de paciente politraumático pediátrico, que poría a andar un sistema de trauma e prealertaría ao hospital de destino. Sería trasladado a un hospital pediátrico de alta complexidade nunha unidade de SVA ou en helicóptero (unidades que teñen como dotación un médico/a, enfermeiro/a e técnico/a ou piloto/a e copiloto/a facendo tamén as funcións de técnico).

No hospital de destino esperaríano dispostos: persoal de enfermaría e medicina, especialistas en trauma, medicina intensiva, cirurxía, anestesia, auxiliares de enfermaría, celadores... nun box de emerxencias con todos os medios dispoñibles. Quizais quedaría hospitalizado en observación.

Todas as comunicacións telefónicas referentes ao centro de control e todas as de radio selectiva dixital das unidades de resposta ficarían rexistradas no sistema informático. Todos os informes médicos e de enfermaría, así como todas as radiografías e analíticas ficarían rexistradas informaticamente no historial médico. A Policía había realizar un atestado, recompilando os datos da vítima e do vehículo: seguro, persoa que conducía, etc.

Participarían, directa ou indirectamente, ducias de profesionais: desde as persoas operadoras de demanda, xestoras de recursos, médicas, enfermeiras, policías, bombeiras, técnicas en emerxencias...; até un total de 8 vehículos terrestres e un helicóptero poden acudir a unha chamada de auxilio semellante. Unha vez no hospital, persoal administrativo e de limpeza, celadores, auxiliares de enfermaría, enfermeiras/os, médicas/os, técnicas/os de diagnóstico por imaxe, persoal de seguridade privada, enxeñeiros/as e administradores/as de sistemas informáticos e de comunicacións, persoal de mantemento, cociña, lavandaría... Todos estes recursos dispoñibles 24x7x365. Xeraríanse algúns quilos de residuos dificilmente reciclables e queimaríase combustible fósil, especialmente durante o traxecto en helicóptero. A factura do incidente sería enorme e cargaríase sobre a compañía aseguradora do vehículo.

Entre ambos os dous episodios media unha enerxía equivalente a 1.500 Kg de petróleo per cápita: esta gran complexidade emerxeu do descomunal uso de enerxía e recursos que devoramos actualmente.

Un hospital utiliza máis enerxía por metro cadrado ca calquera outro edificio (Heinberg, 2006). Mais este fluxo de enerxía fósil e de recursos ten os días contados: vai decrecer por imposición xeolóxica e por colisión cos límites biosféricos. E é simplista pensar que, a medida que se reduza a nosa dispoñibilidade enerxética e de recursos, unha vez cheguemos aos niveis per cápita que había en 1974, habemos ter un sistema sanitario coma o de 1974. Con todo, o que é seguro é que este terá que reconfigurarse e adaptarse ao que for material e enerxeticamente factible.

Porén, a saúde e a seguridade das persoas non dependen só do Ministerio de Sanidade e dos seus recursos: dependen mormente das políticas de vivenda, de traballo, medio ambiente, educación, industria, enerxía... e todo isto será de vital importancia durante o longo declive (ou, se cadra, curto, abrupto e profundo). Por este motivo, a adaptación xusta ao declive enerxético pasa, se cadra, por un colapso catabólico e por políticas fortemente redistribuitivas e emancipadoras das clases populares, como anticipa esta reflexión contido no libro En la espiral de la energía: "En paralelo á degradación das condicións básicas de vida, irán xordindo alternativas. No plano sanitario, apostarase por unha atención conorientación comunitaria e desde un enfoque de salutoxénese. Nela, a atención primaria e a saúde pública serán os eixes fundamentais, e a hospitalaria un recurso tan só de apoio para certas situacións. Asemade, irase artellando outro sistema médico, probablemente baseado nas menciñas tradicional e oriental. Todo isto require moitos menos recursos enerxéticos, materiais e económicos. En todo caso, o que máis influirá sobre a saúde das poboacións serán as súas condicións de vida, tendo a organización do sistema sanitario un papel secundario".

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Crisis climática
Un 50% entre 2070 y 2090 Decrecer de forma planificada o a la fuerza: el PIB mundial se hundirá por la crisis climática
Economistas y científicos británicos dan por hecho que el crecimiento se desplomará en las próximas décadas por los “shocks climáticos”.
El Salto Radio
El Salto Radio Viaje hacia la destrucción
La ONU denuncia que las lluvias e inundaciones sin precedentes de Octubre pasado en España, se unen a una serie de catástrofes por inundaciones que han afectado a comunidades de todo el mundo.
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Hidrógeno
Descarbonización Los planes de expansión del hidrógeno en Europa chocan con la falta de energía verde para producirlo
La escasez de hidrógeno producido con renovables y el exiguo desarrollo del aluvión de proyectos anunciados ponen en entredicho la estrategia de descarbonización en Europa, según un informe de Global Energy Monitor.
Crisis climática
Parlamento Ciudadano Climático Un jurado popular ciudadano para combatir la crisis climática y el retroceso democrático
En un momento crítico para la democracia y la acción climática, cinco organizaciones medioambientales reunieron en el Congreso de los Diputados a científicos, actores sociales y asambleístas para impulsar un Parlamento Ciudadano Climático Permanente.
Pensiones
Revalorización de las pensiones Los pensionistas no se fían y salen a la calle tras el rechazo al decreto ómnibus
La Unidad de Acción de Madrid convoca a manifestarse este viernes 31 frente a la sede del PP tras la “posición negativa de la derecha ultranacionalista, sea española o catalana”.
Ayuntamiento de Madrid
Convenio colectivo Las cuidadoras ganan a Almeida: Madrid anuncia nuevos pliegos con la subida salarial pactada
Las trabajadoras de cuidados seguirán en huelga dado que “no hay nada tangible”. El anuncio afectaría a 12.000 personas empleadas por el Ayuntamiento, pero no a las 2.000 trabajadoras más convocadas a la huelga que trabajan para la Comunidad.

Últimas

Cine
El Salto recomienda Diez películas y series en Filmin para acercarse a la diversidad de Andalucía
Una selección realizada por la periodista de El Salto Aurora Báez Boza sobre las mejores películas y series para descubrir las diversidades que habitan dentro de Andalucía
Salario mínimo
Pacto bipartito Trabajo y sindicatos acuerdan la subida del salario mínimo en 50 euros sin el apoyo de la patronal
Díaz anuncia un acuerdo con los sindicatos que llevará al Congreso de Ministros de forma “inminente” la propuesta del Ministerio de Trabajo. Los sindicatos proponían una subida de 66 euros y la patronal, de 34 euros.
Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Sin materiales, sin protección adecuada y sin financiación: los bomberos de Madrid denuncian “abandono”
La contaminación de los equipos de protección de cinco bomberos en un incendio en una nave de reciclaje hace levantar de nuevo la voz de los sindicatos, que ya tienen denunciada ante el TSJ de Madrid, la falta de financiación.
Opinión
Opinión No es Poder Popular todo lo que reluce
VV.AA.
No hay alternativa capaz de cambiar este sistema que no hable claramente de socialismo y de clase trabajadora
Lavapiés
Madrid Lavapiés gana un asalto a la organización fascista Hacer Nación
La empresa en la que se iban a organizar unas jornadas con figuras de la extrema derecha europea ha confirmado que comunicó a Hacer Nación que no le cedía su espacio.
Más noticias
Madrid
Justicia El fiscal general del Estado, en el alambre, declara como investigado ante el Supremo
Álvaro García Ortiz acude al alto tribunal a explicar su versión de las filtraciones denunciadas por el entorno de la pareja de Isabel Díaz Ayuso. Es la primera vez que un fiscal de su categoría declara como investigado.
El Salto Radio
EL SALTO RADIO Cultura y resistencia desde América del sur
Cuatro historias sonoras de experiencias creativas y comunitarias en algunas ciudades de Perú, Argentina y Paraguay

Recomendadas

Dana
Tres meses de la dana “Aquí no llovió casi nada”
VV.AA.
Un vecino de Benetússer explica cómo la riada arrasó y cambió para siempre las vidas de miles de personas.
Crímenes del franquismo
Isabel Alonso Dávila “El franquismo fue una máquina de fabricar miedo y dolor hasta el final”
Detenida en Granada en 1974 y 1975 por su vinculación con el movimiento estudiantil antifascista de la época ha presentado la primera querella en Andalucía por Crímenes contra la Humanidad en la dictadura franquista
Jaén
Andalucía Lopera no quiere que Greenalia especule con sus olivos
Decenas de pequeños olivareros de la Campiña Norte de Jaén podrían perder sus terrenos en beneficio de una empresa que quiere talar los árboles para instalar siete parques fotovoltaicos.
Redes sociales
Nuevas normas Meta abraza el discurso de odio y desafía la normativa anti discriminación
La plataforma de Mark Zuckerberg anunció cambios en sus normas: cuando empiecen a aplicarse, los comentarios misóginos y LGTBIAQ+fobos no violarán su política, pero existen herramientas para denunciar el discurso de odio.