Decrecimiento
Jordi Pigem: o ecofilósofo do bo colapso

A obra do autor catalán guíanos para encararmos a Gran Transición.

Quercus marcescent
Quercus marcescent Javier Pérez Company

Coordinador do Instituto Resiliencia

25 may 2019 10:56

Jordi Pigem (Barcelona, 1964) é probablemente, xunto con Jorge Riechmann, un dos filósofos que no Estado español máis se dedicou a reflexionar sobre o colapso civilizatorio no que estamos a penetrar. Aínda que as súas obras máis coñecidas son dúas (La odisea de occidente: modernidad y ecosofía, Kairós, 1994; e Inteligencia vital: una visión postmaterialista de la vida y la conciencia, Kairós, 2016), o conxunto da súa obra ofrece unha perspectiva integral e multifacética do momento histórico que vivimos, visto desde a filosofía, mais cunha sólida base científica e psicolóxica plasmada en multitude de citas e referencias a investigacións das últimas décadas, coas que enriquece as súas páxinas.

Así, noutras obras súas como Buena crisis: Hacia un mundo postmaterialista (Kairós, 2009), GPS (global personal social): valores para un mundo en transformación (Kairós, 2011), ¿Dijo usted austeridad? Psicopatologia de la (ir)racionalidad económica (Proteus editorial, 2012), La nueva realidad. Del economicismo a la conciencia cuántica (Kairós, 2013) ou Ángeles o robots: la interioridad humana en la sociedad hipertecnológica (Viena Edicions, 2017) vai abordando diversos aspectos desta etapa terminal dun modelo de civilización que afunde as súas raíces no comezo da Modernidade, ou mesmo máis atrás (Grecia clásica).

Literatura
Contar o mañá

Cando as narradoras afrontan o reto de inventar como vai ser o mundo tras o colapso da civilización industrial.

É moi notable que Pigem fose, xa desde o comezo desta crise terminal, un dos autores que comezou a sinalar con máis claridade o factor enerxético, salientando a relevancia da chegada do petróleo ao seu Teito ou Cénit (o "final da festa fósil", nas súas palabras). Mais el achega outras perspectivas, nun enfoque holístico (non en van foi profesor no Masters in Holistic Science do Schumacher College no sur de Inglaterra), que non se adoitan atopar noutro tipo de divulgacións do problema enerxético do metabolismo capitalista; así, nos seus libros podemos atopar moita historia da ciencia, moita psicoloxía e neurociencia, moita ética e mesmo un enfoque que entra de cheo no terreo espiritual. Lendo a Pigem comprendemos que é precisamente ese enfoque multidisciplinar o que nos permite percibir mellor non só de onde procede a enfermidade mortal deste modo de vida, senón cales son os camiños polos que abrir paso a uns novos modos de vida en paz co planeta e con todas as formas de vida, dotadas —segundo el argumenta— todas elas de intelixencia.

O enfoque holístico permítenos percibir de onde procede a enfermidade mortal do noso modo de vida.

As raíces do pensamento do filósofo catalán podemos rastrexalas desde o filósofo e teólogo Raimon Panikkar até a ecosofía do pensador noruegués creador do concepto da ecoloxía profunda, Arne Næss, pasando por outras figuras como E. F. Schumacher (O pequeno é fermoso), Fritjof Capra (O Tao da Física) ou Ivan Illich (A convivencialidade), cuxo pensamento inza os libros de Pigem trenzando un discurso coherente e moi inspirador. Unha das ideas-forza inspiradoras que nos transmite Pigem é a da "boa crise", que comeza a empregar en 2008-2009, no sentido de ser unha xanela de oportunidade única para nos repensar como seres humanos e como sociedades, empurrados pola necesidade do colapso enerxético-ambiental mais apoiados por perspectivas que son, ao mesmo tempo, modernas (a física cuántica, por exemplo, ou os últimos descubrimentos da bioloxía) e ancoradas en tradicións sapienciais (o budismo do camiño medio, nomeadamente), e que el cualifica de "posmaterialistas". Lémbranos, para isto, que o significado orixinal de "crise" no campo de medicina identificaba un momento decisivo no que se experimentaba un empeoramento dentro dunha enfermidade... ou unha melloría definitiva que levaba á curación. E aínda que esta civilización xa non teña cura, se cadra a salvación da nosa especie pase por unha transformación noutra totalmente diferente, que nos leve "alén do ego", do consumismo, do materialismo, do crecemento económico sen fin, da separación da natureza, da obsesión polo control e doutros males que el vai debullando en libros como Buena crisis.

Tavertet

Pigem critica o materialismo nas súas dúas acepcións, mutuamente realimentadas: como comportamento consumista, e como visión do mundo baseada unicamente na materia, que se remonta ao pensamento de Platón e que vén sendo a "pedra angular do pensamento occidental". Así nos explica que o posmaterialismo "implica a superación de dúas crenzas interrelacionadas: que o único que existe é a materia, e que hai unha separación radical entre a psique humana e o mundo" (Buena Crisis, p. 96).

O posmaterialismo implica superar a dupla crenza de que só existe a materia e de que a mente está separada do mundo.

Asemade, os seus libros achegan —cunha linguaxe e estrutura que facilitan a súa lectura e comprensión— argumentos contundentes para a crítica ao capitalismo e ao seu modelo económico, que —xustifica razoadamente— encaixa perfectamente nas definicións de certas patoloxías psiquiátricas. Con todo, para el, a transición civilizatoria que debemos comezar a emprender (a "Gran Transición"), debe incluír unha "mudanza de conciencia" paralela ao cambio político e económico, xa que "a crise ecolóxica é reflexo da crise interior". Así, formula un triplo eixo "GPS", "global - persoal - social", para unha mudanza de valores e de imaxinario colectivo nun mundo en transformación (ou en descomposición, máis ben), é dicir, un novo "horizonte ético".

En definitiva, un autor moi necesario para orientarnos a nivel interior nas mudanzas radicais que estamos comezando a vivir, ao tempo que moi útil para armarnos de argumentos cos que desmantelar de maneira segura e resiliente o aparato civilizatorio-metabólico do capitalismo fosilista.

Movilidad
Soñan os políticos con coches eléctricos?

A promesa do coche eléctrico estase a converter nunha icona da chamada "Transición Enerxética". Mais canto ten de mito irrealizable?

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Crisis climática
Un 50% entre 2070 y 2090 Decrecer de forma planificada o a la fuerza: el PIB mundial se hundirá por la crisis climática
Economistas y científicos británicos dan por hecho que el crecimiento se desplomará en las próximas décadas por los “shocks climáticos”.
El Salto Radio
El Salto Radio Viaje hacia la destrucción
La ONU denuncia que las lluvias e inundaciones sin precedentes de Octubre pasado en España, se unen a una serie de catástrofes por inundaciones que han afectado a comunidades de todo el mundo.
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Líbano
Líbano Cinco décadas sin paz ni justicia en Líbano
El país mediterráneo conmemora el 50 aniversario desde el inicio de la guerra civil, un conflicto cuyos crímenes no se han juzgado y cuyos desaparecidos no se han encontrado
València
València “'El vol de Guillem’ ha supuesto la liberación de todos estos años de lucha”
Ricard Tàpera, autor del cuento, y Betlem Agulló, hermana de Guillem Agulló, que ha puesto voz a la historia, nos explican cómo ha sido el proceso de creación de esta obra coral, ilustrada por Helga Ambak.
La vida y ya
La vida y ya Días de vacaciones
No somos conscientes de que la lluvia depende, en un porcentaje altísimo, de ellas. Sin plantas hay menos lluvia. Sin lluvia las semillas no germinan. Así funciona.
Economía social y solidaria
Tecnología Inteligencia Artificial y economía solidaria: ¿posibles aliadas?
¿Cómo debe relacionarse la economía solidaria con una tecnología que vulnera derechos humanos y ambientales constantemente? Cooperativas e investigadoras tecnológicas animan al movimiento a perderle el miedo y a utilizarla de manera crítica.
Multinacionales
Multinacionales Maersk y las rutas de complicidad con el genocidio israelí en Gaza
Crece la presión internacional contra la naviera danesa que está aprovisionando a Israel de armas para cometer el genocidio de Gaza en contra de las medidas cautelares tomadas por la Corte Internacional de Justicia.
El Salto n.78
El Salto 78 Nueva revista, viejas injusticias: hablemos de Violencia Institucional
En el último número de la revista de El Salto dedicamos la portada y nuestro “Panorama” a una de las violencias que sufren las mujeres solo por el hecho de serlo, la que aún a día de hoy emana de un sistema irracional y patriarcal.

Últimas

Ayuntamiento de Madrid
Residuos La “motosierra de Almeida” no frena la oposición social al cantón de la limpieza en Montecarmelo
Los vecinos no entienden por qué el Ayuntamiento madrileño no accede a construir el cantón en una parcela técnicamente viable y que no afectaría a miles de niños y la única zona verde del barrio.
Crisis climática
Crisis climática La UE se entrega al ardor guerrero mientras descuida la crisis social y la emergencia climática
Varios países de la UE ya están recortando drásticamente en servicios públicos y estado del bienestar para poder costear el aumento del presupuesto militar.
Opinión
Space X Los viajes al espacio y el efecto Katy Perry
El 2024 fue el año más caliente desde que hay registros, mientras que Katy Perry y un puñado de millonarias nos deleitaron con su viaje espacial cortesía de Jeff Bezos.
Estados Unidos
Estados Unidos La buena sintonía entre Trump y Meloni
Como era de esperar, los mandatarios mostraron afinidades políticas e ideológicas. La italiana insistió en la idea de “fortalecer Occidente”.
Series
Series Masculinidad hegemónica o plomo: la sátira contra los hombres en ‘The White Lotus’
La serie culmina de forma trágica, llevando al extremo la lógica neoliberal, y se cuestiona si es posible una transformación que no termine cooptada por el propio patriarcado.

Recomendadas

Historia
Historia Cuando la solidaridad antifascista reunió a musulmanes, judíos y cristianos en la España republicana
Marc Almodóvar y Andreu Rosés rescatan a los combatientes árabes de la Brigadas Internacionales en el libro ‘Moros contra Franco. El antifascismo y la Guerra Civil española en el mundo árabe’.
Valencià
València Duelo colectivo y brecha de género, las consecuencias de la dana en la salud mental
Más allá de lo material, el sufrimiento mental continúa golpeando las vidas de l´Horta Sud. Mujeres cuidadoras y colectivos vulnerables encabezan un luto que todavía no ha encontrado descanso.
Galicia
Galicia La UE cava hondo: litio gallego para el nuevo militarismo europeo
En pleno rearme ordenado desde Bruselas, Galicia entra en el tablero geopolítico como potencial proveedor de litio para la industria de defensa. Un enclave de alto valor ecológico en Doade (Ourense) se convertirá en cantera para baterías militares.