Migración
De volta ás raíces: Abrindo a porta dunha casa abandonada hai máis de trinta anos

O meu compañeiro Rodrigo e máis eu viaxamos pouco máis de doce horas nun autobús dende Barcelona até Vigo. El viñera visitarme a Barcelona dende México para pasar xuntos unha fin de semana e quixo aproveitar a viaxe para ir a Galiza, lugar de onde saíu a súa familia hai máis de trinta anos.
Esa historia familiar sempre me resultara nebulosa. Ao comezo pensaba que a súa familia emigrara como consecuencia da Guerra Civil. Non obstante, Rodrigo desmentía tal relato unha e outra vez, dicindo que fora unha decisión que tomara seu avó para abrir negocios no “Novo Mundo”.

A primeira vez que fun á súa casa en México puiden notar o seseo español na fala da súa nai. Pero o gran contraste cultural foi cando coñecín aos seus avós. Durante a presentación só puiden asentir e sorrir. A razón non foron tanto os nervios de coñecer á familia, senón máis ben que non comprendín nada do que estaban a dicir. Nunca escoitara o galego.

Agora, case cinco anos daquel primeiro encontro coa súa familia, estabamos no autobús camiño a Sabaxáns, unha aldea de Mondariz. Durante a viaxe, Rodrigo foi relatándome historias familiares, as cales eran a única aproximación que tiña con ese sitio. Era como se quixera repasar os detalles para unha proba da historia. Non, era como se estivera preparando a terra para colleitar.

A súa historia familiar, como a da maioría dos galegos, sempre estivo tocada pola sombra da migración. O irmán do seu avó José, aos doce anos, seguiu a seu pai a Portugal, deixando na casa á súa nai Hermosinda, á súa tía Adelina e ao avó de Rodrigo. José casou nunha aldea próxima con Dalia e tiveron unha filla; abriron un bar e despois unha panadaría...Non foi ata que o sogro de José o convenceu para emigrar a México con el e seu fillo, baixo a idea de que nese lugar poderían abrir varios negocios cos que poder acumular bastante capital e vivir mellor do que poderían chegar a vivir na aldea, que deixou a súa terra. Un “novo” discurso colonial?

Así que tomou a decisión e saíron todos, incluída a señora Hermosinda aos seus case noventa anos. Foron vivir ao norte da gran Ciudad de México. Pasaron de compartir un entorno con apenas 300 habitantes a convivir nunha área metropolitana de, naquel entón, 15 millóns.

México, como a Arxentina ou o Brasil, era unha gran promesa. Para algúns galegos México foi o país no que se converteron en empresarios multimillonarios. Porén, para outros a historia foi distinta. A avidez por prosperar era tal que varios deles foron estafados e deixados en quebra por facer investimentos en negocios inexistentes...

Para a familia de Rodrigo a vida interpúxose entre México e Galiza. Non puideron volver a Sabaxáns. Pasaron os anos e agora eramos Rodrigo e máis eu quen volviamos abrir a porta dunha casa de pedra que tanto tempo atrás foi pechada con esperanza. Semellaba que foramos os protagonistas dunha secuela da historia da casa: xa sabiamos en que rematara a primeira parte, agora comezaba a segunda.

Rehabitar o rural

A experiencia de migrar ao rural galego

Sara Guerrero Alfaro

1

Migración

A experiencia de migrar ao rural galego

Sara Guerrero Alfaro

1

Inauguración dun espazo literario que describe a vida social, cultural e política do rural galego, a través da estraña mirada dunha emigrante.

O resto é historia. Non ten caso detallar o estado no que atopamos a casa. En realidade, foi mellor do agardado e puido volver ser habitable con limpeza e traballo. A Rodrigo bastoulle isto para abandonar a súa vida en México e quedar a vivir na aldea con só unha mochila ao lombo.

Eu uninme a el logo de pechar ciclos en Barcelona. Estaba atafegada polas grandes cidades nas que vivira. Estaba cansa da lóxica da competitividade e produtividade á que se nos somete; da precariedade do traballo artístico. Vin na aldea a promesa dunha vida digna. Quizais Rodrigo e máis eu depositamos a nosa esperanza nesta forma de vida como hai trinta anos fixeron seus avós, mais á inversa.

Sexa por tratar de indagar na identidade propia, por curación, por ganas de mudar de vida, por cartos, por traballo ou por amor, non cabe dúbida de que migrar é un dos anhelos máis básicos da humanidade. É unha das formas nas que nos podemos completar a nós mesmas. É unha forma de abrir os ollos e de abrir os mundos.

Claro que, por outro lado, poucas cousas son tan dolorosas coma o exilio. Penso na migración forzada coma un dos peores castigos que poden existir. Rodrigo e eu tivemos a fortuna e o privilexio de poder escoller o noso camiño, como todos deberían poder facelo.