Nacionalismo galego
De que falamos cando falamos de descolonizar Galiza e a galeguidade?

Nos últimos anos, en moitas rexións europeas intensificouse o uso político e académico dos conceptos desenvolvidos polo pensamento crítico decolonial procedente dos contextos latinoamericanos. No caso de Galiza, en cada vez máis eidos aparecen as ferramentas epistémicas deste pensamento para describir a súa situación histórica con respecto ao Estado español e mesmo á Europa.
12 de octubre nada que celebrar - 1
Aspecto da manifestación “Lume á orde colonial”, en Barcelona no ano 2023. Bárbara Boyero
9 may 2024 10:00

Seguindo as teses de Ramón Grosfoguel, pobos sen nación como o galego viven unha dobre colonialidade na que é necesario que se recoñezan e confronten as súas posicionalidades. A primeira compoñente que se describe no marco analítico da colonialidade é tamén a que se ven empregando como ferramenta teórica para construír os movementos soberanistas desde o século XIX: a relación de Galiza como colonia do estado español. Conceptualizarnos como colonia sendo parte do sector privilexiado do mundo resulta moi problemático xa que estamos a nos apropiar de ferramentas teóricas forxadas nas loitas ao outro lado da liña do ser definida por Franz Fanon. Por iso é tan importante facer un exercicio de ubicación que non dilúa a nosa posicionalidade no mundo e na historia, así como respectar e recoñecer as xenealoxías dese pensamento crítico.

Non podemos extraer conceptos que nos interesan para as nosas propias loitas sobre a liña do ser, descontextualizándoos da súa orixe e das cosmovisións que lles deron forma, para reciclalos como fundamentos teóricos desprovistos de memoria propia. De feito, unha parte máis que relevante dese pensamento crítico decolonial desenvolveuse nas loitas contra o colonialismo exercido non só desde o Imperio español, senón tamén desde a nosa presencia galega colonial como parte dese imperio. Aínda que resulte molesto mirarnos a ese espello, tamén a galeguidade sostivo e continúa sostendo expresión coloniais cara outros pobos. E tamén é herdeira da memoria colonial imperial, das riquezas expropiadas ou do noso lugar na historia europea e mundial.

Esta idea é que nos conecta coa segunda compoñente que é, quizais, a menos recoñecida e a que máis nos urxe incorporar aos debates sociais e políticos galegos: as relacións coloniais ao interior da propia Galiza con todas aquelas existencias, corpos, memorias ou experiencias que superan, ou mesmo colapsan, os marcos estreitos da galeguidade.

Calquera loita que se pretenda descolonial ten que confrontar de forma unívoca esta dobre colonialidade, se os proxectos de liberación das relación de opresión e extractivismo co estado español non adquiren un carácter pluriversal e antisistémico, só lograremos reproducir o sistema do que tratamos de liberarnos.

Estamos falando de reflexionar sobre as galeguidades musulmanas, migrantes, xitanas, espirituais ou laicas, urbanas, rurais ou xenéricas, galeguidades feministas, afrodescendentes…

Por veces semella que a galeguidade, construída a miúdo en oposición á españolidade, preséntasenos hoxe como unha identidade que pode resultar hermética ao representar unha forma concreta de ser galegas e galegos, que deixa nun novo afora outras formas de existir nesta terra. Estamos falando de reflexionar sobre as galeguidades musulmanas, migrantes, xitanas, espirituais ou laicas, urbanas, rurais ou xenéricas, galeguidades feministas, afrodescendentes… Todas elas e moitas outras compoñen múltiples formas de representar a galeguidade que non aparecen nos espazos soberanistas ou na teoría e o pensamento galeguista. Isto non é un fenómeno recente sobra a sociedade actual, que tamén, son puntos cegos que están aí desde os primeiros movementos nacionalistas.

Nese senso, a poboación xitana leva convivindo en Galiza por séculos sen verse interpelada por estes procesos, aínda que sexan obxectivo directo de ambas colonialidades, desde o estado español e na Galiza. Un pobo privado da súa lingua, historia e memoria dentro do pobo galego, que non ve recoñecido aporte algún á propia cultura galega. Máis ben ao contrario xa que en demasiadas ocasións o pobo xitano galego foi asumido como un elemento máis da españolidade ao que atacar e desbotar para certas tradicións. Estamos a tempo de dar forma a proxectos emancipatorios verdadeiramente transformadores e pluriversais que comprendan a galeguidade como heteroxénea. O pobo galego é heteroxéneo, ten orixes, memorias ou vivencias diversas, sexa por nacemento, herdanza ou elección.

Recoñecer estas xenealoxías e deixar de mirarnos sempre “ao Norte” é outro dos exercicios pendentes que deberíamos abordar

As propias bases dos movementos nacionalistas galegos foron aprendidas na diáspora a partir das loitas latinoamericanas, mesmo do norte do continente africano. Os procesos e loitas neste territorios foron base epistemolóxica para as loitas construídas aquí a partir do século XIX. Recoñecer estas xenealoxías e deixar de mirarnos sempre “ao Norte” é outro dos exercicios pendentes que deberíamos abordar.

Estas non só son cuestións pensadas nunha escala rexional ou nacional senón que nun contexto de colapso sistémico e climático global como o que estamos a vivir, resulta esencial facernos as preguntas adecuadas sobre que tipo de soberanías e territorios autónomos queremos constituír e como estes se imbrican no marco globalizado. Traer á conversa dimensións da vida que son profundamente políticas e nos atravesan a todas como a dimensión ecolóxica, alimentaria, afectiva, comunitaria…Afastarnos das conversas que só invocan á dimensión xeopolítica e administrativa deixando as outras esfera existenciais nun segundo plano ou fóra das axendas.

Descolonización e soberanía: Corpo, territorio, nación

Con este título terá lugar a primeira escola decolonial galega, prevista para os días 25, 26 e 27 do próximo mes de xuño na Fundación Luis Seoane da cidade da Coruña. A intención deste encontro é precisamente reflexionar colectivamente sobre os futuros posibles no territorio galego, pero repensando os procesos extensos da colonialidade e a nosa propia identidade galega. Entre os seus obxectivos está contribuír a reparar a aplicación parcial dalgúns dos conceptos do pensamento crítico decolonial para corrixir eses puntos cegos á hora de comprendernos como produto e como produtoras de colonialidade.

Escola decolonial GZ

Para acceder a todas as compoñentes encubertas polo relato precisamos escoitar e incorporar os saberes e dos corpos que foron invisibilizados ou inferiorizados, as memorias migrantes; tanto daquelas que marcharon a medrar fóra dunha terra empobrecida e espoliada, á calor da riqueza e das dinámicas coloniais operativas sobre os países de América Latina, como as daquelas que chegaron e continúan chegando, produto tamén das dinámicas de espolio, epistemicidio e empobrecemento dos seus territorios.

A escola contará coa presencia de diversas investigadoras e pensadoras galegas, do territorio español ou referentes internacionais como Katya Colmenares e Ramón Grosfoguel. Calquera persoa interesada en asistir e participar da conversa pode inscribirse até o próximo 15 de maio. A información relacionada con este encontro pode consultarse na propia web do mesmo.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.
Palestina
Genocidio Salah al Bardauil, miembro del comité político de Hamás, entre los 23 asesinados por Israel esta madrugada
Israel ha matado a 634 personas desde la ruptura del alto el fuego el pasado martes. Un ataque del Estado sionista hacia suelo libanés este sábado ha dejado siete muertos.
Comunidad de Madrid
Fin a la privatización Un tsunami marcha por Madrid por la gestión totalmente pública de los servicios a la ciudadanía
La plataforma Tsunami por los Servicios Públicos nace este domingo para aglutinar a decenas de organizaciones sociales que quieren hacer frente al “modelo neoliberal de destrucción masiva de los derechos humanos y sociales”.
Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Un rayo de esperanza tras cinco años de los protocolos de la vergüenza
A punto de prescribir los posibles delitos, un avance judicial abre la puerta a conocer quién decidió no derivar a hospitales a ancianos en residencias en la Comunidad de Madrid.
Siria
Siria Siria, de la euforia por el fin del régimen al examen de la transición
Las matanzas en el litoral sirio y las dudas acerca de las nuevas autoridades dejan atrás la alegría por la caída de al Asad y enfrían el aniversario de la revolución, el primero tras la huida del dictador.
Gobierno de coalición
Consejo de Ministros Ángel Víctor Torres anuncia que tiene cáncer, pero seguirá al frente del Ministerio de Política Territorial
Reducirá su agenda como titular de Política Territorial en las semanas previas a una operación a finales de abril. Fuentes ministeriales dicen que la enfermedad “va bien” y “tiene solución”.
Medio ambiente
Oliver Franklin-Wallis “La industria de los residuos deja una cicatriz enorme en nuestro planeta”
El periodista británico Oliver Franklin-Wallis recorre en ‘Vertedero’ (Capitán Swing, 2024) las prácticas ocultas de la industria de residuos, exponiendo el papel de las grandes corporaciones, en connivencia con autoridades e instituciones públicas.
Contigo empezó todo
Contigo empezó todo El comunismo libertario de Hildegart Rodríguez
La joven madrileña, a quien se recuerda por morir a manos de su madre, contribuyó con sus ideas a la política revolucionaria durante la II República.
Opinión
Opinión La berlusconización de Mazón
Es evidente que el presidente de la Generalitat no ha asumido la agenda de la ultraderecha por convicción, sino por supervivencia política y judicial, en una estrategia no muy diferente a la que empleó Silvio Berlusconi.

Últimas

La vida y ya
La vida y ya Para vivir bien
“Para vivir bien hacen falta plantas, profe”, dijo una alumna. Esa frase es una forma de recordar que para vivir bien no es suficiente con levantarte cada mañana y meterte en el metro con los ojos pegados al sueño de estar en otra parte.
Tribuna
Tribuna La celulosa y la mina son el modelo industrial del Partido Popular
Es fundamental que tejamos una red social transversal en la sociedad capaz de unir a sectores diferentes que sean capaces de aglutinarse en un movimiento social alrededor de un denominador común: la defensa de nuestro territorio.
Turquía
Contra Erdogan Turquía en las calles: cae el muro del miedo a las movilizaciones
La detención del principal rival político de Erdogan ha provocado protestas masivas en todo el país que amenazan con convertirse en movilizaciones generales de descontento contra el gobierno.
Más noticias
Finlandia
Reducción de GEI De sumidero de carbono a emisor de gases: los bosques en Finlandia ya no capturan CO2
El 74% de la superficie del país nórdico está cubierto por árboles. Los bosques funcionaban como sumidero de carbono, pero han pasado de capturar 28 millones de toneladas de dióxido de carbono a emitir 1,2 millones de toneladas de este gas.

Recomendadas

México
EZLN Genealogía del “común” zapatista, política de la liberación
El EZLN celebró junto a sus bases de apoyo unas jornadas conmemorando el 31 aniversario del levantamiento en Chiapas, en el que se hizo reflexión sobre los retos que vive el movimiento. En abril, preparan el encuentro (Rebel y revel), de arte.
Galicia
Galicia Galicia vuelve a la calle contra la celulosa de Altri, Greenalia y la Xunta: el desastre natural, en datos
Cientos de barcos y decenas de miles de personas están llamadas a participar este sábado en una manifestación en A Pobra do Caramiñal, uno de los municipios de la ría de Arousa, donde desemboca el río Ulla, el más afectado por la pastera.
Literatura
Millanes rivas “El 25-M nos facilita generar una comunidad y creo que ‘Paisaje nacional’ contribuye a ello”
Un encuentro con el escritor Millanes Rivas a propósito de su novela ‘Paisaje nacional’, con Extremadura, su historia herida y el 25 de marzo de fondo conversado.