Cuerpo
Andrea Nunes Brións: “Se lle deramos máis importancia ás amigas que ás parellas, cambiaría todo”

Ningunha descrición sería capaz de transmitir a dozura que emana Andrea Nunes. A súa voz, o seu estar, a súa man suave collendo a túa na metade da entrevista. O seu falar pausado imponse por riba dos berros e da música dunha cafetería calquera de Compostela no medio dunha tarde chuviosa de abril. 

Andrea: poeta, activista, persoa. Agasalla reflexións entorno a opresións que vive no seu día a día, á poesía, ao amor, á tenrura que abandeira coa súa presenza. 

Comezamos con algo sinxelo, cando empezaches a escribir?
Comecei despois de ler moito. Penso que foi no instituto. Había unha compañeira coa que nos mandabamos cartas. Era un cartearse poético. Agora que o preguntas, miña nai, por un aniversario, regalárame unha compilación de poemas entre Tamar, así se chamaba, e eu. Pódese dicir que ese foi o meu primeiro libro realmente. Aínda teño caixas e caixas de poemas e cartas. 

E, agora, escribes en calquera sitio ou precisas sentarte, ou facelo dun xeito determinado?
Alucino coa xente que é capaz de sentarse a escribir. A min pásame unha cousa: eu podo forzar a escrita, pero non sempre a vou disfrutar igual. Unha encarga, por exemplo, non sempre a disfruto, pero hai eses momentos nos que estás con ganas, con desexo de escribir, que son espectaculares. E cando me veñen, dáme igual a libreta, o teléfono, que unha servilleta... pero pasa moi poucas veces, por iso escribo tan pouco e publico tan pouco tamén.

“O amor e a tenrura reconcílianme un pouco coa vida”

Que me move?
Que me move... (silencio). O que me move, sobre todo, é… é certa... Que me move, corazón? Non sei que dicirche. Que te move a ti na vida?

(silencio) Que pregunta, a verdade!
Que dirías? Que che roubo a resposta!

Unha cousa que che ía dicir, é que me moven as inxustizas. As inxustizas móvenme e remóvenme. Tamén me move moito a tenrura. A tenrura radical é esa mestura entre os activismos e a reivindicación deses activismos dende o contacto, dende a conciencia de quen somos e cara a onde camiñamos. Iso móveme. Móveme moito a poesía, o poético. Non tanto os poemas, senón o poético. A nivel colectivo, por exemplo, as bondades. Cando me atopo polo camiño a xente boa, que hai moita, pero sobre todo as inxustizas. Que é algo que nos debería mobilizar, sobre todo nesta sociedade tan individualista que temos agora mesmo. Miramos para nós mesmas, para os nosos problemas, que son reais, pero sen a óptica dese privilexio que temos enriba, que modifica moito as vidas das outras, des outres.

E que che doe?
Dóenme as inxustizas, que son as que me moven. Dóeme moitísimo a barbarie, dóenme as persoas que non se portan ben con outras, os insultos, as vexacións. Dóeme Ence, dóeme Ucraína, pero dóeme máis Siria, dóeme.. non sei. Son un pouco PAS.

PAS?
Persoa Altamente Sensible, e descubrino fai pouco. Son unha persoa moi empática. Sinto moito, para ben e para mal. Son un pouco hiperbólica, para ben e para mal, e cando é para mal, sufro moito.

Por outra banda tamén penso que o meu umbral da dor está moi elevado. A nivel físico, resisto moito. Podo estar en situacións de moita violencia e aguantar. Acórdome de acompañar a mulleres que sufrían malos tratos ao xulgado e si que son capaz, neses espazos, de permanecer moi forte. 

E que te aviva?
Ai, ai, ai... O amor. Voume poñer tonta. Os amores. O amor, que pode vir de diferentes lugares. Eu creo que o amor e a tenrura si que me reconcilia un pouco coa vida. E mesmo pensando en movementos sociais, que estamos pasando épocas moi de abandono, de enfado, de tons moi belixerantes... Eu creo que cando hai momento de contacto, de tenrura, aí a cousa funciona, vai para adiante. Avívame iso e mailo mar. O mar faime moito ben.

“Non concibo a monogamia obrigatoria como única posibilidade de vida. Para min a non monogamia implica que os tempos se reparten entre moitas persoas ás que queres”

Mentiría se dixese que naturalmente. Desde pequenas obrígannos a ir por un carreiro. Eu considérome unha persoa demisexual, descubrino por un amor da miña vida, que me explicou o que significaba fai pouco: concibo máis a erotización pola personalidade que polo corpo. É verdade que os meus vínculos non pasan só polo corporal. Hai algúns que son máis físicos, outros que nacen doutros lugares, por exemplo dunha intimidade na que estar lendo poesía, ou acariñándonos horas. 

Non concibo a monogamia obrigatoria como única posibilidade de vida. Para min a non monogamia implica que os tempos se reparten entre moitas persoas ás que queres. Non importa tanto con cantas persoas te deitas, senón como te relacionas con esas persoas. 

Cando che contaba o de que era demisexual, viña a conto de que non estou a prol dese mal chamado poliamor de consumo de corpos, e xa non falo so a nivel afectivo-sexual, senón en todos os ámbitos. Se lle deramos máis importancia ás amigas que ás parellas, cambiaría todo.

Brigitte Vasallo: “Cando se toca a patria, como en canto se toca a parella, saltan as mesmas alarmas”

Elena Martín

Feminismos

Brigitte Vasallo: “Cando se toca a patria, como en canto se toca a parella, saltan as mesmas alarmas”

Elena Martín

Brigitte Vasallo fálanos sobre o seu último libro, Pensamiento monógamo, terror poliamoroso.

A monogamia entón non é so algo que se vincule á parella a nivel sexo-afectivo?
Non, é algo que vai moito máis alá. É unha construción social, é algo imposto. É pensar que tes que ter un Pan Bimbo familiar, unhas vacacións en parella, que se sodes tres xa non vale e se sodes catro xa non che digo. É un sistema que camiña cara esa familia nuclear radioactiva que sustenta todo o capitalismo. E vai moito máis alá de deitarse ou non con xente.

Como está relacionado o capitalismo e a monogamia?
Ao capitalismo convenlle directamente que sexamos monógamas, e non só monógamas, senón escravas das nosas relacións, sobre todo as persoas lidas como mulleres. Iso é o que sustenta as vidas precarias que temos.

Eu tamén teño certa crítica ao que diciamos antes do poliamor malentendido. Isto está atravesado por outras loitas como a da diversidade corporal. Que corpos poden practicar ese poliamor? Con que capacidade adquisitiva, afectiva? De que clase social? Quen pode permitirse ter catro amantes e vivir na súa casa independentemente?

Eu entendo a moitas persoas que precisan ter unha parella monógama e que ese sexa o seu sustento. Non me gusta como algo estrutural. Pero penso aquí nos corpos debedores que di Lucrecia Masson: corpos gordos, trans, tullidos, negros, asiáticos.. corpos que non entran na norma. Hai certos corpos que levan toda a vida sen ser desexados. Eu, como un corpo gordo, non son un corpo desexable. Por iso Lucrecia lle chama corpos debedores, porque parece que deben algo. ‘Tendo un corpo así, como vas a pedir ter vínculos abertos? Aínda por enriba que me deito contigo?’ Recibimos toda a vida o discurso de non poder ser persoas amables, no sentido de ser amadas ou poder amar.

“Precisamos referentes e desmitificar todo o que trae consigo ser un corpo gordo para esta sociedade gordofóbica, racista e machista”

Como influencia todo isto a túa poesía?
Directamente, porque sempre escribín para visibilizar isto aínda que non con tanta conciencia como o fago agora. Pero hai momentos nos que sae. E sae en momentos nos que estás namoradísima, ou súper triste, pero ao final hai unha conciencia.

Cando escribimos xunto con María Rosendo Diáspora do Amor Balea fixémolo con moita conciencia de crear dende a óptica dun amor non normativo, no que  aparecen outras peles, peles tamén con cicatrices, con estrías, peles vellas... Hai moita beleza na diversidade e nos corpos disidentes.

Como se deconstrúe o desexo?
Eu creo que se relaciona moito con que haxa máis representación, que un corpo gordo apareza nun cartaz, pero non dende unha perspectiva da lástima ou da burla. Precisamos referentes e desmitificar todo o que trae consigo ser un corpo gordo para esta sociedade gordofóbica, racista, machista… Deixar de falar de corpos alleos.

Dentro dos activismos, por exemplo, falamos disto, pero logo chegas para comprar unha camiseta e non hai tallas. Por exemplo, onde temos as asambleas, se hai unha persoa que ven e ten 60 anos, se cadra non pode estar tres horas sentada no chan, como facemos. Eu a verdade é que me levei unha hostia benvida no momento no que como persoa gorda non me consideraba gordofóbica e, loxicamente, todas, todes o somos, pero recordo cando me preguntaron: ‘Con cantas mulleres gordas te deitaches?’ Eu nese momento quedeime.... Claro, todas as miñas amantes, parellas, eran delgadas.

Acórdome o día no que comecei conscientemente a mudar a ollada e a ver os corpos disidentes doutra forma e a levalos ao persoal, porque ao final os vínculos que xeramos teñen tamén algo de político.

No festival Alguén que Respira! recitaches un poema que narraba a experiencia dun corpo gordo indo mercar roupa. Non é fácil darte de fronte cun sistema que trata así aos corpos non normativos, non?
Totalmente. Mira, ese poema escribino hai máis de 11 anos. Era un sufrimento e, a día de hoxe, segue a ser un sufrimento ir a calquera sitio comprar roupa. Eu sempre digo que non teño estilo porque teño só a roupa que me cabe. Se é así (sinala unha camiseta gris), pois así, se é laranxa, pois laranxa. Pasoume unha vez, de irlle comprar roupa para a miña mellor amiga, entrar, e que me dixeran “Aquí para ti no hay nada, fuera”. A gordofobia é bestial para persoas gordas ou non gordas. Todas nós sufrimos isto. 

Eu conto en moitos obradoiros que fun subcampiona de España, que fun xogadora de elite profesional de baloncesto, que adestraba tres horas diarias, que xogaba en primeira división feminina… Non e por nada, vou ser unha sobrada: era moi boa xogando ao baloncesto. E, sen embargo, era gorda, e a xente non daba crédito. Fixéronme mil probas médicas. Pero eu sempre fun grande. E sufrín gordofobia con 16 anos no campionato de España: acórdome dun garda de seguridade que non me deixaba entrar porque para el era imposible que eu puidera ser finalista.

“A gordofobia estrutural só se pode combater a nivel colectivo”

A nivel económico, moito. A cultura da dieta é apabullante. As pastillas que te sacian, o negocio do fitness, o compra isto para adelgazar... E despois é unha cuestión de clase: quen se pode permitir certos luxos? Que come a xente cun nivel adquisitivo máis baixo? Pode esa xente permitirse levar as fillas a actividades para ir ao ximnasio? 

Aquí o que importa non é a saúde. ‘Se puideses comer sen engordar, comerías?’  A resposta sempre é ‘si, claro’. A cuestión non é ter saúde ou non, a cuestión é non engordar. Se che importa a saúde, importarache tamén a saúde mental desa persoa gorda, non?

Aquí, o tema curvy tamén é moi perigoso, porque son corpos máis grandes pero dentro dos patróns de 60-90-60. Andrea ten unha barriga caída: iso non. Pero unha muller gorda que sexa proporcionada si, porque entra dentro dos parámetros. E aquí hai outra historia que é a de ‘quiérete a ti misma’, que é algo que eu non acabo de entender. Eu podo quererme, eu podo mirarme ao espello e dicirme ‘hoxe estás guapa’ pero, cando saio pola porta da casa,  estanme insultando continuamente. Como me podo querer se a xente non me quere a min? E dinche, ‘estás gorda porque no te quieres’. Non, mira, yo me quiero muchisimo, o que non me queres es ti.

Non é algo individual, non é “quiérete a ti misma”, é unha responsabilidade colectiva. E unha gordofobia estrutural que só se pode combater a nivel colectivo.

Axúdache a escrita a hora de abordar estas problemáticas sociais que te atravesan?
A poesía é para min esa tenrura radical da que falabamos, que acariña pero tamén che da un toque de atención. A xente moitas veces colócase no eu lírico e é capaz de empatizar.

Pero tamén hai veces que unha precisa non exporse tanto. Aínda que é necesario, e máis nos tempos de agora, que son de moito odio.

Uns versos que che veñan a mente?
Non todas -ou todes- preferimos o paxaro na man, a outras danos polo cento voando. Eu escribino coa a, e atopeino na rúa escrito co e, e pareceume fermoso.

Tamén me ven a mente outra frase de Ana Romaní: non queremos un sitio, queremos outro lugar. Queremos outra cousa, que implica dar a man, tocar, entender, pasar pola tenrura radical.

Hai outra frase de Val Flores que a min me impactou moito, que di: Cuánta suavidad soporta tu ánimo de guerrilla. Encántame, claro que si, canta suavidade!

Podes pechar coa frase que queiras.