Sindicatos
Está o sindicalismo adaptado ás novas realidades económicas?

O sindicalismo enfronta hoxe en día grandes mudanzas dentro das relacións laborais. A atomización das persoas traballadoras para romper unha maior unidade. Salarios precarios e que cada traballador ou traballadora entre nunha competición aberta cos seus iguais para conseguilos. Diante de todo isto e máis, que pode facer o sindicalismo metidos xa no século XXI?

25 jul 2019 08:00

As imaxes de loitas sindicais con traballadores e traballadoras participando en mobilizacións obreiras, son vistas como se se tratasen de elementos cando menos estraños. A última década, a da crise de 2007-2008, que continúa aínda, deixou e segue a deixar, amplas mostras de mobilización obreira contra recortes, subas de impostos, deslocalizacións, vendas as fondos de investimento, etc. Así, en Galiza asistimos ás últimas mobilizacións dos traballadores de Alcoa na Coruña, ás folgas en diversos segmentos da sanidade pública como ambulancias, atención primaria e enfermaría, ás mobilizacións do 061, dos traballadores que transportan lixo en Sogama, protestas en Mercadona e dentro do sector naval.

Alcoa 3
Imaxe dunha das mobilizacións contra o peche da planta de Alcoa na cidade de A Coruña. Pablo Santiago

Así visto, poderíase dicir que a mobilización sindical ten boa saúde. Mais con todo, a día de hoxe o mercado laboral parece estar condicionando o acceso das persoas a un traballo remunerado digno. Así temos a figura do falso autónomo para empresas de reparto —condición que xa tivo os seus primeiros xuízos—, algunhas empresas de vehículos VTC, e a perda de poder adquisitivo de traballadores e traballadoras.

Onde están as organizacións sindicais agora? É o século XXI o momento da morte do sindicalismo? Ou é o comezo dunha nova xeira para reformular estruturas, ideas e posicións para a defensa dos dereitos laborais?

A pertinencia do sindicalismo

“Entre os anos 2014 e 2016 estivemos a debater sobre a necesidade de defender a importancia e necesidade vital que teñen os sindicatos como fonte de conquistas e defensa da clase traballadora fronte ao poder político e económico” di Paulo Carril, secretario xeral da Confederación Intersindical Galega, CIG, sindicato nado logo da unión entre CXTG e INTG. Para Carril o sindicato é un elemento “útil que parte dunha premisa ideolóxica clara, os sindicatos pasan por ser unha ferramenta clara de contrapoder”.

“Os sindicatos non deixamos de ser un instrumento que se ten que adaptar a unha realidade social e laboral distinta, mais que no noso país ten temas estruturais que son abondo vellos”. Ramón Sarmiento, secretario xeral de CC OO Galicia apunta que por exemplo “a precariedade non é un invento da crise, mais, o movemento sindical segue tendo esa virtude de ser a única ferramenta capaz de dotar de instrumentos de organización á clase traballadora para equilibrar ese conflito entre capital e traballo que segue vixente”.

“Para dar resposta aos retos que se nos presentan, temos que organizarnos como clase traballadora e os sindicatos somos unha ferramenta para organizar esa resposta” apunta Ricardo Castro, secretario xeral da Central Unitaria de Traballadores e Traballadoras (CUT). “Outra cousa é se o modelo sindical que repetimos nos últimos cen anos está adaptado ao século XXI, pero a ferramenta segue a ser útil”.

Repartidor de Glovo en Madrid
Repartidor de Glovo en el centro de Madrid. David F. Sabadell

“O papel fundamental do sindicalismo de clase como o que representa a CNT continúa sendo a defensa dos dereitos dos traballadores, seguindo unha tripla vertente e proxeción”, apuntan desde a Confederación Nacional do Traballo. Esta postura divídese en tres puntos fundamentais: “A defensa ante os incumprimentos da exigua leáxislación laboral por parte do empresariado, en segundo lugar, a promoción de reformas laborais básicas a través da negociación colectiva que supoñan tanto unha mellora das condicións inmediatas como un empoderamento activo cara —precisamente— á terceira vertente". Esta últma consiste  "no impulso revolucionario entendido nunha vía dupla: a posta en marcha de procesos de recuperación e cooperativización de empresas, e a extensión do conflito sindical tanto no ámbito sectorial como desbordando as puras reivindicacións de tipo laboral para introducir demandas sociais máis amplas”.

Salud mental
La ONU señala el sindicalismo como “fundamental” para la salud mental
El último informe del relator especial para la salud de la ONU afirma que las medidas para combatir la desigualdad son más efectivas para promover la salud mental que las terapias medicinales.

Desafios e retos para o sindicalismo

“O principal reto é ser eficaces dentro de modelos de desestruturación empresarial. Estabamos organizados sobre un modelo onde había cadros de persoal estruturados, hoxe o mundo empresarial desestruturou e fragmentou moito ese modelo” analiza Ramón Sarmiento.

“Entendemos que a lóxica do diálogo social sempre foi un elemento desmobilizador e prexudicial para a clase traballadora, ademais axuda a lexitimar as políticas do poder económico e político” di Paulo Carril. Este estado das cousas “multiplica o efecto desmobilizador e a desafección entre o conxunto da clase traballadora”.

“Todo isto viu como consencuencia das receitas da Unión Europea para darlle resposta á recesión económica” estima Ramón Sarmiento. “Esa receita tiña como obxectivo cuestionar o modelo de negociación colectiva e debilitar o modelo de representación dos sindicatos. Todas as reformas laborais buscaban debilitar ese marco de representación”. Queda marxe para o sindicalismo? “Comisións puxo sobre a mesa unhas receitas para que podan ser revertidos algúns puntos das últimas reformas laborais” responde Sarmiento. “O grande desafío que presentamos os sindicatos sería non deixarnos enganar pola negociación dun novo estatuto dos traballadores, que tivo a orixe na reforma laboral de 2012 e que empoderou ao empresariado”.

Manifestación del sector del metal en Bilbao.
Derradeira mobilización do sector do metal en Bilbo. Javier Utrilla

“Coa crise temos unha clase poderosa que saíu reforzada, ten máis capital e máis control das ferramentas legais” apunta Ricardo Castro, que pola contra ve que “a clase traballadora ten máis precariedade e menos control porque estamos perdendo a batalla ideolóxica”. Para Ramón Sarmiento outra barreira a superar de cara a mellora das condicións laborais é que “os nosos empresarios seguen pensando que cobras máis ou menos en función das horas que esteas no teu posto”. E por outra banda “o empresario segue convencido de conservar o goberno da súa empresa, entón ve determinante que o traballador estea nun contexto precario e inestable”.

Laboral
Sindicatos a la deriva
La crisis de de los sindicatos tradicionales está siendo acompañada por alternativas autónomas que empiezan a surgir desde distintos sectores

“O desmantelamento industrial iniciado hai varias décadas polo Estado español está dando os resultados que buscaba a clase dirixente, a atomización da clase traballadora. A continua transformación do capitalismo nun sistema terciarizado que oculta os procesos de produción ao tempo que precariza salvaxemente as condicións de traballo do resto de sectores tivo como consecuencia o desdebuxamento da figura da persoa traballadora en singular” sinalan desde a CNT. E apuntan máis alá, pois ven que “cada vez menos xente se percibe como clase traballadora  e —mesmo dentro da propia clase— o enfrentomento entre os distintos substratos é a cada vez maior”. E indican que este “enfrontamento interno dentro da clase traballadora é fomentado polas propias estruturais sindicais da concertación”.

Orixe dos cambios

“É certo e evidente que a caída dos países do Leste levou a entender que non había alternativa ao capitalismo, nese sentido, xunto coas crises cíclicas dese mesmo capitalismo, ese sentimento manifestouse desde hai anos en recortes sociais e reformas laborais”, di Paulo Carril. “En Galiza pode verse todo isto nunha emigración constante, que é froito das políticas que se levan aplicando”.

Hungría
Protesta sin precedentes en la historia de Hungría

La ley propone aumentar el número de horas extra que las empresas pueden exigir a sus empleados hasta las 400 anuales. Muchas personas en Hungría temen que se vuelva de facto a las semanas de seis días laborables. 

“Dentro de España penso que a situación do sindicalismo responde a claves máis domésticas. Temos procesos de diálogo social e unha normativa laboral con cincuenta reformas e que non foi capaz de resolver problemas como a precariedade” analiza Ramón Sarmiento. “Á parte do peso que tiñan as rendas ou salarios da clase traballadora pasou a formar parte dos beneficios empresariais: dividendos das empresas que cotizan en bolsa”.

“Hai dos puntos de inflexión, un son os estados do benestar, o primeiro caramelo para a clase traballadora, se participades do sistema tedes un cacho” afirma Ricardo Castro. “Tamén nos quitaron espazos de poder, as primeiras mútuas foron organizadas por traballadores, hoxe en día son privadas”. Nese sentido afirma que “ese era o perigo para o capital, que puidesemos xestionar as nosas ferramentas, por tanto baleiraron os sindicatos de contido”.

“Se ben nos países occidentais esta tendencia comeza coa crise de 1973, o desmantelamento industrial do Estado español comezou grazas ao goberno do PSOE durante o mandato de Felipe González”. En Galiza tivo especial incidencia nos estaleiros. “A serie de reformas laborais que levou acompañado este proceso son, xustamente, a concreción desa reforma económica na pel da clase traballadora”.

Unidade e eloita de clases

“Entendemos que está máis viva que nunca, hai unha loita evidente entre capital e clase traballadora, entendemos que é fundamental afianzar o modelo sindical alternativo onde está o futuro para un avance real para a mellora das condicións da clase traballadora” apunta Paulo Carril. “Esa loita é consubstancial ao capitalismo e hoxe entendemos que está máis viva ca nunca”.

“Nós queremos que a resposta das diferentes organizacións de traballadores e traballadoras teñan carácter unitario” declara Ramón Sarmiento.“En Galicia, se observamos sectores onde as condicións laborais son mellores dentro do panorama laboral, son sectores onde existe unha resposta unitaria dos traballadores. Hai dificultades en Galicia para constuir esa unidade?, si, é difícil, mais nos comités sempre se actúa de maneira unitaria”.

“O capital ten como finalidade reunir capital, por iso poñen todas as súas bazas niso, e logo entre eles sobreviven os máis fortes. O noso horizonte é ser donos dos medios de produción, máis só pensamos en ter un pedazo máis da plusvalía” valora Ricardo Castro. “Buscar a confluencia intersindical debera comezar por recoñecer os nosos erros, de cada sindicato, para chegarmos a esa unidade”.

Precariado, unha nova clase?

“Entendemos que a clase traballadora ten sectores con maior índice de precariedade e de inseguridade. Nese sentido entendemos que son sectores empobrecidos da clase traballadora onde máis está batendo esa dificultade de facerlle fronte polas políticas que se teñen feito desde o poder político” analiza Carril.

Eneko Deliveroo drácula

“Hai cousas peores que o precariado, antes unha persoa nova pasaba por un período de temporalidade ata chegar a un momento de estabilidade” di Sarmiento. “Estase demostrando que non é así, estamos vendo como a temporalidade se está extendendo e outra cousa especialmente preocupante en Galicia é a xente nova moi ben formada co obxectivo de irse, emigrar”. Por outra banda tamén pensa que determinada precariedade “vai ser difícil que continúe, porque empresas como Glovo etc, por sentenza xudicial debe asumir [aos falsos autónomos] como empregados”. Ainda así pensa que “o capital sempre buscará a maneira de precarizar, primeiro coas ETT e agora co falso autónomo”.

“O precariado sempre existiu, o precariado feminino, dos nenos, forma parte da clase traballadora, non é máis ca outra subdivisión” di Ricardo Castro. “É unha subdivisión para enfrontar as diferentes subdivisións internas da clase traballadora”.

Huelga feminista
Todos os vídeos da folga feminista en Galiza
O 3M conversamos co feminismo galego coa mente posta na folga do 8M, que nos emocionou nunha xornada histórica e exemplar.

A CNT pensa que “é importante a adaptación das loitas ás novas formas de acumulación capitalista por medio das conocidas plataformas colaborativas ou á segregación dos espazos de traballo”. E continúa “como consencuencia das políticas laborais a día de hoxe temos un grande individualismo en todos os aspectos da vida diaria dos habitantes do Estado e os sindicatos non escapamos a esta situación”. Neste sentido pensan que “é un reto para o sindicalismo reactivar dinámicas colectivas de oposición á crecente tendencia ao isolamento individualista”.

Internacionalismo obreiro

“Nós acreditamos e defendemos practicar o internacionalismo que para nós, desde Galiza é romper a explotación de clase e nacional. O capital non ten fronteiras pero si ten patria, nese sentido temos claro que o internacionalismo é unha bandeira: mais a súa maneira de traducirse para nós é cun modelo sindical como o noso” responde Paulo Carril.

“O sindicalismo dentro da Unión Europea e internacional ten un obstáculo, que cada un dos sindicatos leva a camisola do seu país” di Sarmiento. “Esa idea que tiñan os países do norte sobre a competitividade dos países do sur, os sindicatos deses países tomaron esas ideas dos seus gobernos nacionais”. A conclusión foi unha fractura entre os sindicatos do norte e do sur de Europa.

1 de Mayo en Berlin 2
Manifestación en Berlin el 1 de Mayo de 2015. Montecruz foto

“Nunca houbo en ningunha etapa da historia, unha concesión por parte de quen ten o poder sen que houbese oposición” di Ricardo Castro. E continúa: “todas as decisións que se toman van en funcións de clase”, pois na realidade concreta “hai unha dialéctica, hai unha tensión” entre os diversos intereses de clase que son resoltos mediante o conflicto ou a negociación. Dita tensión debera traducirse, para o secretario xeral da CUT, na maior cohesión e forza do sindicalismo a nivel internacional.

“O sindicalismo non necesita unha reforma profunda, a defensa dos dereitos dos traballadores debe ser sempre o punto primordial de calquera sindicato”. En definitiva “resulta necesario facer unha lectura mais ampla e ter como obxectivo todo o territorio para poder plantexar estratexias sindicais alén dos espazos de traballo” conclúen dende a CUT.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Green European Journal
Green European Journal Lucha de clases ecológica: la clase trabajadora y la transición justa
Aquellas personas que se encuentran en una situación precaria y de inestabilidad económica son las que pueden inspirar la descarbonización de la industria y la creación de empleos que sean respetuosos con el medioambiente.
Italia
Italia Treinta años de San Precario
Presentamos en estas páginas algunos testimonios, análisis, escritos, hechos y acontecimientos ligados a la acción de San Precario veinte años después de su aparición en Milán el 29 de febrero de 2004.
CNT
Sindicalismo ‘Morala’: “Como las seis de La Suiza, fuimos condenados para dar escarmiento por unos hechos que no cometimos”
Miles de personas saldrán a la calle en Xixón para recordar que ´El sindicalismo no es delito. Tras el mitin de apoyo a las cinco sindicalistas de CNT y una trabajadora, actuarán Nacho Vegas y el Coru Antifascista Al Altu La Lleva.
Dependencia
Dependencia Los cuidados necesitarán entre 300.000 y 600.000 trabajadores más en cinco años
Las empleadas de residencias y ayuda a domicilio reclaman mejoras en esas nuevas plazas. “Debemos tener un sistema de cuidados universal y público, debe ser un derecho y no un negocio”, piden desde el sindicato ELA.
Precariedad laboral
Precariedad Voluntariado en el sector social: un monstruo con tres cabezas
La precarización del sector social es algo de lo que se viene hablando cada vez más en los últimos años, pero es un hecho que lleva conviviendo con nosotras mucho tiempo, y que es consecuencia de varios factores.
Cómic
Cómic Un gran poder conlleva una gran responsabilidad: ¿los superhéroes de cómic son de derechas o de izquierdas?
¿Encarna Superman a la socialdemocracia liberal, es Batman un militante anarcocapitalista y el Capitán América la bandera del nacionalismo? La respuesta no es tan sencilla si se repasa la historia del género.
Memoria histórica
Manuel Pérez, ‘camarada Arenas’, tras salir de prisión “Cordón trató de escaparse, se cayó y se mató”
El militante histórico del PCE reconstituido y, según la Justicia, líder de los Grapo, mantiene su inocencia en todos los casos que le han llevado a pasar 32 años en prisión.
México
México El Coyul, un ejemplo de resistencia indígena frente al despojo en el Istmo de Oaxaca
La Sociedad Agrícola y Ganadera El Coyul continúa apelando la sentencia por despojo agravado y secuestro interpuesta a 21 de sus miembros
Sevilla
Proyectos estratégicos Ilegalidades pasadas y peligros futuros de la mina que la Unión Europea quiere revivir en Sevilla
Las Cruces tiene un historial de más de 6,5 millones de euros en sanciones e indemnizaciones por extracciones ilegales de agua. El espaldarazo de la UE y del Gobierno al proyecto podría empeorar los vertidos que ya realiza la mina en el Guadalquivir.

Últimas

Salario mínimo
Salario mínimo PSOE y Sumar llegan a un acuerdo para que el SMI no tribute el IRPF
Pese a adelantar la ministra de Trabajo que se habían roto las negociaciones, finalmente las personas que cobren el salario mínimo no tendrán que declarar en 2025.
Comunidad de Madrid
Comunidad de madrid El taxi advierte de que las nuevas licencias a Cabify van a “reventar el mercado”
El Tribunal Superior de Justicia de Madrid da la razón a las plataformas de VTC y obliga a la Comunidad de Madrid a concederles más de 2500 nuevas licencias en la comunidad.
Comunidad de Madrid
Sanidad Universal Sociedades sanitarias critican el SMS amenazante que el Gobierno de Ayuso está enviando a personas migrantes
Cuatro sociedades científicas denuncian un texto amenazante en el que se indica al destinatario que dispone de 30 días para seguir de alta en la Tarjeta Sanitaria, lo que está generando “incertidumbre” y “desprotección”.
Economía
IPC La inflación interanual cae hasta el 2,3% en marzo gracias a las lluvias
Las precipitaciones han reducido el precio de la electricidad.La subyacente también se reduce dos décimas hasta situarse en el 2%.
Notas a pie de página
Notas a pie de página Mansiones encantadas y casas sin cocina
La casa encantada como símbolo de la opresión del espacio doméstico recorre la literatura de muchas escritoras. Pero hubo un tiempo en el que algunas feministas trataron de imaginar otro hogar posible, en el que se liberase el trabajo doméstico.
Más noticias
Opinión
Opinión Sobre la cancelación de Georgina Orellano en el Foro ESPAL 2025
La cancelación de Georgina redunda en esta incapacidad para escuchar a las trabajadoras sexuales y en el pánico que tienen de que se las escuche. Denota inmadurez política, cerrazón dialéctica y pacatería moral.

Recomendadas

América del Sur
América del Sur La batalla por el litio: pueblos originarios resisten un “genocidio medioambiental y cultural”
Sudamérica se ha convertido en la proveedora mundial de materias primas para la transición energética. Las comunidades afectadas se rebelan ante una actividad que genera desposesión de tierras, contaminación, sequía y conflictos internos.
El Salvador
Ivania Cruz “El estado de excepción se está utilizando en El Salvador para gobernar en base al miedo”
A esta defensora de derechos humanos y comunitarios le allanaron su casa mientras se encontraba en un viaje internacional. Desde el exterior, denuncia la persecución del gobierno salvadoreño hacia su organización y hacia las comunidades que defiende.
Yemayá Revista
México Sobrevivir en la frontera: el cuerpo como moneda de cambio
En Tapachula, punto clave de la frontera sur de México, miles de mujeres migrantes permanecen atrapadas sin poder seguir su camino hacia Estados Unidos.