Infancia
Medrar no rural: A natureza como escola e outros xeitos de habitar

Os programas institucionais que pretenden evitar a centenaria emigración das zonas rurais galegas aínda pensan que só con inverter na industria, vaise a solucionar a situación. Pero se o acceso aos servizos básicos está cada vez máis obstaculizado, por máis diñeiro que inxecten ao sector de produción, as estatísticas non rexistrarán gran cambio.

Ata entón, a loita contra a precariedade seguirá formando parte da axenda cotiá porque, aínda que a clase política non poda comprendelo, hai xente que quere e vai vivir e criar no campo.

Todas podemos estar de acordo nunha cousa: non é o mesmo que ao saír de casa o primeiro que vexas sexa unha un monte verde no horizonte, e non o bloque de cemento xigante que é un edificio. Non é o mesmo que polas tardes se escoite o canto dos merlos ou os ouleos dun can ao lonxe, que a bucina dun coche no tráfico. E, non é o mesmo o cheiro a terra, o aire limpo, que a mestura de fedores de insospeitadas procedencias.

Con todo, ser unha nena ou neno e vivir na cidade pode ter boas vantaxes. As escolas e os servizos públicos están á man e hai millóns de opcións para divertirse. Máis medrar na cidade tamén implica aprender e normalizar un estilo de vida onde o estrés está presente a todo arredor e desenvolvese en espazos onde a lóxica de consumo e produtividade está a esperar en canto se abre a porta da casa. 

Eu medrei nunha das cidades máis grandes do mundo e nunca pensei que o meu ambiente vital fora daniño dalgún xeito. Os problemas nerviosos de meus pais, a miña ansiedade por aproveitar o tempo ao máximo dende os oito anos eran cousas que pasaban a todos, cosas do corpo que estaban relacionados co carácter persoal... 

Máis logo comecei a escoitar de proxectos como “Os baños de bosque”. Estes “baños” son unha iniciativa que xurde en Xapón como medida contra a alta porcentaxe de poboación con problemas de ansiedade, hipertensión e estrés da vida urbana na nosa contemporaneidade. Nun principio, consisten en camiñadas de dous horas polo bosque e exercicios de respiración. Máis non é a única práctica onde se pretende curar certos tipos de enfermidades a través do contacto da natureza. Mais, para valorizala teñen que aparecer e popularizarse estes tipos de “ecoterapias”?

Patricia Puga é unha muller que abandonou a vida na cidade dende hai anos e que agora vive nunha aldea rodeada de bosques, ríos, animais... 

“Estar aquí me ten ensinado a convivir en igualdade coa natureza, os animais e os seres humanos; en ser consciente de todos os que habitamos e nos que habitarán este mesmo espazo”. 

Despois dun par de anos, ela mesma fondou Bosquexo, un proxecto dedicado á infancia e á educación a través da interacción coa natureza. 

“Os nenos deben sentir a natureza para entender por eles mesmos moitas cousas. Se ninguén lles ofrece estes espazos, non terán contacto con ela. A través dela pode fomentarse o respecto, a confianza, a cooperación… Adquiren ferramentas e coñecementos novos que non poderían aprender doutra maneira noutro espazo. No meu fillo, por exemplo, vexo un ser incriblemente esperto e interesado por todo o que lle rodea”. 

O contacto coa vida non humana é unha mestra da autonomía, do recoñecemento de aquilo que está fora de cada quen e automaticamente substitúe o antropocentrismo coa certeza tanxible de ser unha peza que conforma un todo. 

No mesmo sentido, é o mellor xeito de entender por que debemos coidar o mundo. A través de entrar en contacto con el, dámonos conta do que nos dá. Isto abre a posibilidade de aprender que tamén nós podemos darlle algo de volta por medio do coidado. 

O coñecemento dos astros, das estacións e a predición do tempo a través da lectura dos ceos son saberes que son dominados pola comunidade rural e que supoñen un xeito de comprender os procesos naturais, os efectos que poden ter na nosa vida e cal é o noso lugar no mundo.
Medrar cerca dos procesos de sementa, que poñen en práctica ditos saberes, tamén é una forma de aprender o ciclo da vida mesma e, una vez máis, da importancia do coidado no traballo e nas relacións sociais. 

Así, cando se rega unha árbore, se espera a que medre e se lle mira mudar día a día, a produtividade adquire un enfoque distinto ao que se aprende nas cidades onde asemella que todo pode ter unha solución rápida. Un pódese dar de conta e aprende a respectar o feito de que cada cousa ten o seu ritmo e proceso propio. 

Crecer sabendo que un forma parte activa do mundo dá dimensión á importancia e o alcance da acción individual e colectiva na construción do lugar no que vivimos. 

Se o miramos desta forma, a vida no campo pode chegar a ser unha posibilidade de habitar o mundo dun xeito un pouco máis alleo aos procesos capitalistas; onde se prioresa á vida sobre a produción e o inmediato, o coidado sobre a explotación, e os procesos colectivos fronte unha lóxica competitividade normalizada ata nos obxectivos dos planes de estudio da educación pública.

Como non amar a natureza se podemos mirar como nos alimenta, se nos brinda o espazo para correr e desfrutar, se cada folla ou diminuta formiga é unha invitación a descubrir a beleza, se nos amosa que a vida, ao contrario do que nos fan crer, non costa nada? 

Vivir no rural, en medio da natureza, é un privilexio que enriquece e que, polo tanto, debería ser accesíbel para todas as persoas que desexen achegarse a el. Que as institucións gobernamentais obstaculicen e precaricen a vida no campo pode ser visto como unha afronta contra a saúde, contra un benestar ao que todos teríamos que ter o dereito sen que iso significara os prezos e sacrificios que implican hoxe.