Balea Cultural
Satoshi Kon, o prestidixitador da animación

Satoshi Kon expón no seu cinema unha visión da realidade moi singular: cotiá á vez que estraña, incómoda, profunda. Un mundo do que non se pode escapar nin en soños. Cada plano no seu cine dá unha información tremenda e está meticulosamente pautado.

Satoshi kon 3
Fotograma de Paprika
BALEACULTURAL.NET
24 nov 2018 12:21

No primeiro contacto que tiven con Satoshi Kon era demasiado pequeno para entendelo. Unha idol xaponesa metíase a actriz tentando dar un avance na súa carreira e entón sucedían cousas estrañas que no seu momento non souben definir. As consecuencias foron que eu, adolescente de 14 anos e en plena efervescencia de hormonas, tiven pesadelos durante semanas. Perfect Blue chegara á miña vida. Nese momento non podía nin sequera escoitar cantas veces máis vería esa marabilla audiovisual.

Esa é a obra coa que debutou Satoshi Kon como director e, ao meu xuízo, a súa mellor obra. Despois virían Millenium Actress, Tokio Goodfathers, a serie de televisión Paranoia Agent e a longametraxe Paprika. Kon é un dos grandes nomes da animación xaponesa aínda que é posible que se non se está familiarizado con ela, de primeiras non soe. Pero a que Inception de Cristopher Nolan e Black Swan de Darren Aronofsky si? Os dous directores máis recoñecidos do século vinte e un en occidente. Logo falarei máis do tema pero débenlle moito ao xaponés. Algún diría que demasiado.

A famosa Inception de Cristopher Nolan non é máis que unha versión simplificada ata a saciedade e incriblemente peor de Paprika.

O de Kon é un cinema complicado dun xeito deliberado, que lle permite indagar nos puntos máis escuros e complicados do ser humano. Unha das claves do director é resolver as imaxes que vai mostrando dun xeito non habitual, é dicir, tenta escapar todo o posible dos clichés para que o espectador se sinta incómodo. Do mesmo xeito, prescinde de planos que presenten as secuencias e lles dea contexto. Deste modo consegue que o espectador non saiba en que liña temporal está, ou incluso se o que ven corresponde á imaxinación dos protagonistas. O coñecemento que teña o espectador do cinema vese polo tanto nun estado de cuestión. Logra que se teña a mesma información que o personaxe, sempre privado por algún motivo.

Os personaxes protagonistas en Kon son predominantemente femininos. Os masculinos son sempre secundarios e presentan un cariz totalmente negativo, no que as actitudes patriarcais afloran dun xeito brutal. Por outra banda, sempre tenta profundar psicoloxicamente a un nivel impresionante. Ademais, os trastornos mentais e como lle afectan ao individuo son unha constante. Tamén se observa na súa obra un existencialismo recorrente, que baña moitas das súas películas.

Satoshi kon 2
Fotograma de Perfect Blue

No aspecto no que o director xaponés destaca especialmente é a montaxe. Kon constrúe o seu estilo a través do que adoita ser a excepción. As súas transicións son tan elaboradas que fai do match cut (planos unidos a través da acción ou tema que se trata) a norma. Noutras ocasións utiliza elementos cun gran grao de experimentación. Deste xeito, rompe tanto o tempo como o espazo. Ademais, a nivel narrativo fai que o espectador en moitos momentos se sinta perdido, aspecto que fai tan especial o seu cinema.

Volvendo á influencia no cinema occidental, a historia é bastante interesante. A famosa Inception non é máis que unha versión simplificada ata a saciedade e incriblemente peor de Paprika. Ambas as dúas parten da mesma premisa: a tecnoloxía avanzou o suficiente para que se inventase un aparato para entrar nos soños. A partir de aquí calquera parecido –máis aló dos planos clonados por Nolan- é pura coincidencia.

Compre preguntarse se é posible coller a Satoshi Kon, un dos mestres da animación, e extrapolalo á imaxe real con éxito.

Ambas as dúas películas teñen unha protagonista feminina. En Paprika a muller é forte e en todo momento toma as súas propias decisións, mais en Inception esta é levada da man dun home que en todo momento está a decidir por ela dende un punto de vista de pseudotitor. Por outra banda, as tramas son completamente diferentes. A película de Nolan é dende o seu argumento unha puñalada á obra orixinal de Kon. A inclusión dunha historia de ladróns que elimina todo rastro de existencialismo é a primeira decisión que fai de Inception unha obra menor.

Se as obras de Satoshi Kon se caracterizan por tomar ao espectador por unha persoa intelixente, no caso de Inception é ao contrario. Moreas e moreas de diálogos para explicar unha trama xa de por si simplificada. É ir en contra do propio cinema, un medio no que por definición prevalece a imaxe. Tamén se representa dunha maneira moi basta os soños. En Paprika hai caos, o chan móvese, todo é imprevisible. En cambio, na obra do inglés todo sucede coma se fose a vida real pero sen selo. Tampouco hai ningún tipo de confusión sobre o que está acontecendo en cada momento, non é unha representación onírica en ningún caso. Christopher Nolan colleu unha obra de culto e transformouna en algo efectista que, por suposto, foi un éxito nos salóns de billetes.

O caso de Darren Aronofsky é aínda máis curioso. Mercou os dereitos de Perfect Blue para, en principio, facer unha versión live action. Isto non aconteceu pero permitiulle copiar plano por plano unha escena en Requiem For A Dream no que a protagonista está nunha bañeira e remata berrando desatando todas as súas frustracións baixo a auga.

Balea Cultural
Cine e Cómic: as artes condenadas a entenderse
As adaptacións do cómic ó cinema son cada vez máis numerosas e relevantes entre dous medios irmáns.

En 2011 sae á luz Black Swan. A protagonista é Nina –a de Perfect Blue chámase Mima-, unha bailarina de ballet á que se lle dá a oportunidade para facer unha grande obra. Nese momento comezan a ocorrer sucesos estraños. Va que vos soa de algo? Hai que apuntar neste momento o cambio cualitativo que é implícito a este cambio de argumento. As Idol no Xapón son consideradas algo parecido a unhas deusas da feminidade, seres puros, castos e idealizados. Pasar a ser actriz como foi o caso de Mima ten implicacións por si mesmo que Black Swan simplifica. Non está exenta de crítica ao descoñecido para moitos mundo do ballet, pero si da gran crítica social que fai Kon do seu círculo.

Como era esperado, Black Swan é moito máis simple que a película na que se basea. Esteticamente é moito máis bonita, con números de baile de bela factura, pero todo o xogo da montaxe que ten Kon non está en ningures. Ademais, segue outras trazas argumentais da película xaponesa pero non a explota do mellor xeito. De novo, a versión occidental non iguala á orixinal.

Pero hai que preguntarse se sequera iso é posible. Se coller a Satoshi Kon, un dos mestres da animación, e extrapolalo á imaxe real se pode facer con éxito. O director aproveita todo o potencial do seu medio. Isto vese reflectido en que todas as súas obras están entre as mellores películas da historia da animación xaponesa. Kon morreu en 2010 por mor dun cancro de páncreas. Faleceu sen que ninguén puidese recrear unha obra súa dun xeito digno.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Balea Cultural
‘Star Wars’: As dúas caras da nostalxia

A historia de como Disney mercou os dereitos da saga de Star Wars sen ter antes unha idea clara de que facer con ela.

Balea Cultural
‘Casablanca’: revisitando o mito
De cando en vez non está de máis visionar de novo un dos grandes expoñentes do cinema clásico de Hollywood.
Dependencia
Dependencia Los cuidados necesitarán entre 300.000 y 600.000 trabajadores más en cinco años
Las empleadas de residencias y ayuda a domicilio reclaman mejoras en esas nuevas plazas. “Debemos tener un sistema de cuidados universal y público, debe ser un derecho y no un negocio”, piden desde el sindicato ELA.
Precariedad laboral
Precariedad Voluntariado en el sector social: un monstruo con tres cabezas
La precarización del sector social es algo de lo que se viene hablando cada vez más en los últimos años, pero es un hecho que lleva conviviendo con nosotras mucho tiempo, y que es consecuencia de varios factores.
Cómic
Cómic Un gran poder conlleva una gran responsabilidad: ¿los superhéroes de cómic son de derechas o de izquierdas?
¿Encarna Superman a la socialdemocracia liberal, es Batman un militante anarcocapitalista y el Capitán América la bandera del nacionalismo? La respuesta no es tan sencilla si se repasa la historia del género.
València
Dana 20:11, Ni oblit ni perdó: los pueblos de la Dana amanecen con pintadas contra Mazón
Tras cinco meses de catástrofe, aparecen numerosas pintadas en los municipios afectados por la riada para señalar la tardía gestión de la Generalitat.
Memoria histórica
Manuel Pérez, ‘camarada Arenas’, tras salir de prisión “Cordón trató de escaparse, se cayó y se mató”
El militante histórico del PCE reconstituido y, según la Justicia, líder de los Grapo, mantiene su inocencia en todos los casos que le han llevado a pasar 32 años en prisión.

Últimas

Sevilla
Proyectos estratégicos Ilegalidades pasadas y peligros futuros de la mina que la Unión Europea quiere revivir en Sevilla
Las Cruces tiene un historial de más de 6,5 millones de euros en sanciones e indemnizaciones por extracciones ilegales de agua. El espaldarazo de la UE y del Gobierno al proyecto podría empeorar los vertidos que ya realiza la mina en el Guadalquivir.
Salario mínimo
Salario mínimo PSOE y Sumar llegan a un acuerdo para que el SMI no tribute el IRPF
Pese a adelantar la ministra de Trabajo que se habían roto las negociaciones, finalmente las personas que cobren el salario mínimo no tendrán que declarar en 2025.
Comunidad de Madrid
Comunidad de madrid El taxi advierte de que las nuevas licencias a Cabify van a “reventar el mercado”
El Tribunal Superior de Justicia de Madrid da la razón a las plataformas de VTC y obliga a la Comunidad de Madrid a concederles más de 2500 nuevas licencias en la comunidad.
Comunidad de Madrid
Sanidad Universal Sociedades sanitarias critican el SMS amenazante que el Gobierno de Ayuso está enviando a personas migrantes
Cuatro sociedades científicas denuncian un texto amenazante en el que se indica al destinatario que dispone de 30 días para seguir de alta en la Tarjeta Sanitaria, lo que está generando “incertidumbre” y “desprotección”.
Economía
IPC La inflación interanual cae hasta el 2,3% en marzo gracias a las lluvias
Las precipitaciones han reducido el precio de la electricidad.La subyacente también se reduce dos décimas hasta situarse en el 2%.
Más noticias
Notas a pie de página
Notas a pie de página Mansiones encantadas y casas sin cocina
La casa encantada como símbolo de la opresión del espacio doméstico recorre la literatura de muchas escritoras. Pero hubo un tiempo en el que algunas feministas trataron de imaginar otro hogar posible, en el que se liberase el trabajo doméstico.
Opinión
Opinión Sobre la cancelación de Georgina Orellano en el Foro ESPAL 2025
La cancelación de Georgina redunda en esta incapacidad para escuchar a las trabajadoras sexuales y en el pánico que tienen de que se las escuche. Denota inmadurez política, cerrazón dialéctica y pacatería moral.

Recomendadas

América del Sur
América del Sur La batalla por el litio: pueblos originarios resisten un “genocidio medioambiental y cultural”
Sudamérica se ha convertido en la proveedora mundial de materias primas para la transición energética. Las comunidades afectadas se rebelan ante una actividad que genera desposesión de tierras, contaminación, sequía y conflictos internos.
El Salvador
Ivania Cruz “El estado de excepción se está utilizando en El Salvador para gobernar en base al miedo”
A esta defensora de derechos humanos y comunitarios le allanaron su casa mientras se encontraba en un viaje internacional. Desde el exterior, denuncia la persecución del gobierno salvadoreño hacia su organización y hacia las comunidades que defiende.
Yemayá Revista
México Sobrevivir en la frontera: el cuerpo como moneda de cambio
En Tapachula, punto clave de la frontera sur de México, miles de mujeres migrantes permanecen atrapadas sin poder seguir su camino hacia Estados Unidos.