AGANTRO
A fantástica integración e a deconstruente sociedade do porvire

Convén razoar que o declive demográfico galego pode mudar grazas ás persoas migrantes que son as que, nos últimos tempos, xa teñen alterado os números de natalidade. Iso para nós é un milagre.
parada de bus en Ourense
Unha parada de bus da provincia de Ourense. Sara Garchi

Tradutor e profesor de idiomas

30 dic 2023 06:00

Os camiños da vida levan as persoas das outras latitudes do mundo a chegaren a cidades tan alleas aos vieiros da migración internacional como pode ser a cidade áurea. Ourense ten acollido nos últimos anos grandes fluxos de migración, especialmente, económica, que se ve representada nos elevados números de persoas latinoamericanas residentes na urbe e que se constitúen como na primeira grande minoría de habitantes de orixe foránea. Os latinoamericanos e latinoamericanas sobrepasan os dez mil e xa non é estraña nin admira a ninguén a presenza de venezolanos ou colombianos nas rúas da cidade. Moitos deles son descendentes de galegos que, outrora, fixeron a viaxe inversa á procura dun futuro mellor, mais outros moitos non tiñan nin teñen ningunha vinculación familiar ou afectiva coa nosa terra.

Son diversas as formas de entrar nun país, quer como turistas, quer como estudantes, etc., e sabemos que moitos deles quedan en situación de vulnerabilidade á espera dunha regularización do seu estatuto. Moitos son simplemente incógnitos ou inexistentes para o sistema, mais, como todos comprendemos, os pobres non poden esperar e o estómago non aguanta os tempos da burocracia, polo que cadaquén procura o seu mellor esquema para sobrevivir.

Na fonda urbe encontramos pobos que nunca tiñan marcado presenza entre nós, estou a referirme aos ucraínos e aos rusos -na súa diáspora europea- e ás xentes de recantos tan afastados e diferentes como son os vindos dos países Siria, Afganistán ou dos africanos Burkina Faso, Angola, mesmo os nosos veciños do sur, os de Marrocos ou do Sáhara. Estes veñen por outras razóns ben diferentes. Existen institucións que acollen as persoas que son demandantes de protección internacional, asilo e refuxio (na cidade de Ourense: a Cruz Vermella e a Provivenda). En tal estatuto poden integrarse todas as persoas que cumpran cuns parámetros definitorios sempre e cando existan unhas causas que o xustifiquen.

Polo tanto, primeiramente, debemos distinguir o que é unha migración económica do que é fuxir dun país por causa dunha guerra, da violencia ou da persecución por motivos de xénero ou orientación sexual, por asuntos de cariz relixioso ou político. É por iso que o primeiro razoamento que discrimina uns dos outros é que os migrantes económicos, que tamén abandonaron o seu lar pola precariedade e para labrar un futuro mellor á procura de satisfacer as necesidades, chegados a un punto, con moito, con pouco ou con nada, sempre poden regresar á súa terra, pois, aínda que perdesen todo no novo mundo, terán sempre unha terra onde volver. No caso dos refuxiados, non, pois se volvesen correrían o risco sufriren graves violacións dos seus Dereitos Humanos: cárcere, torturas, castigos, e demais miserias humanas que se subentenden. Non teñen onde volver.

A cidade, en xeral, aínda descoñece bastante as historias dos migrantes, sexan eles económicos, sexan beneficiarios de estatuto de refuxiado ou calquera protección internacional análoga. Moitos deles refiren a soidade, a amargura e a incomprensión, alén de vérense bastante atados e dependentes dos programas de axuda, que, non esquezamos, son temporais e non totalmente comprensivos, pois están vinculados a servizos profesionais que teñen un horario oficial e cando a tenda pecha, eles vense sos, sen redes de contacto, sumidos en depresións e excluídos socialmente.

Cabe a todos os profesionais, ben como as mentes pensantes da sociedade non contentarse con repartir as migallas do pan entre os pombos, e non acomodarse no statu quo e tornarse en esquerda de caviar, pois temos notado ben os efectos do retroceso civil e a vitoria do conservadurismo. É na persistencia en lograr un Estado Social para todos onde ten que estar o foco das actuacións para a inclusión colectiva, a igualdade de oportunidades e a redistribución da riqueza. Nós sabemos que hoxe en día a palabra revolución ten outro nome: cultura. Ese é o único camiño.

Mais, como han de integrarse nesta nosa suciedade-sociedade colectiva que xa é exclúente de seu? As liñas de financiamento a través das institucións privadas de solidariedade social ou do propio Estado e os seus entes periféricos tentan unha integración “fantástica” que, na práctica, se ve revestida de múltiples precariedades. O proceso de integración local é lento e a sociedade receptora tamén debe estar preparada para acoller, e non o está. Existen moitas barreiras para eles, non só o idioma, a súa situación legal, social, relixiosa ou cultural. Sabemos do estigma que pesa sobre os estranxeiros, sabemos como os xornais linguarudos e os outros media sensacionalistas atácanos e etiquetan malintencionadamente. Tamén somos conscientes de que o noso pobo non destaca por aceptar facilmente as mudanzas nin acoller de boa maneira a aqueles que son diferentes.

Medios de comunicación
Medios de comunicación Francotiradores do morbo: a prensa ante a morte de persoas empobrecidas
Os medios de comunicación diseccionan os casos de mortes en precariedade extrema ata a náusea. Ofrecen datos confidenciais de historiais clínicos e policiais, presupoñen drogadicción e ocupación de vivendas porque se saben impunes.

É, polo tanto, labor de todos, deconstruír os esquemas de pensamento para tombar os discursos de odio que condicionan o seu futuro á hora de teren acceso a cousas tan básicas como o alugueiro dun apartamento ou o acceso a un traballo con condicións dignas. Vivimos por toda a Europa Occidental tempos de patente xenofobia. Tamén aquí na nosa Iberia existen partidos de corte neofascista que que pregoan mensaxes disparatadas que agochan no fondo un sentimento de odio ao estranxeiro. Na fantástica integración destas xentes, temos que salientar que os programas de axudas non son transparentes nin existe un seguimento real e detallado do seu camiño e tanto o mercado de traballo, como o mercado inmobiliario, aquilo que lles ofrece e á miserabilidade que os naturais de aquí xa non aceptan.

Entendamos xa o significado da palabra “fantástico” polo seu primitivo sentido, pois, talvez hoxe en día, se entenda a palabra como ideal, excelente ou magnífico, mais, realmente, fantástico procede da palabra fantasía, é dicir, algo que non existe: unha integración de fantasía. Somos conscientes de que se teñen creado guetos e grupúlsculos de exclusión, o que pode levar a estas xentes a acabar en escuros camiños ligados á delincuencia, ás drogas, ás perpetuas depresións, á prostitución ou á violencia. Lembremos que son persoas que chegan con problemas psicosociais profundos e que precisan dun cariñoso acollemento e atención e non dunha integración fantástica, senón máis ben dunha integración efectiva, ou mellor da súa inclusión.

Convén razoar que o declive demográfico galego pode ser remediado grazas ás persoas migrantes que son as  que, nos últimos tempos, xa teñen alterado os números do natalino. Iso para nós é un milagre. Somos conscientes de que a pluralidade de idiomas, cociñas, culturas, formas de vestir, de ser e de proceder enriquecen o noso presente.

Coa fin de sensibilizar sobre este asunto e a premente necesidade descontruír a sociedade presente con vistas a construír unha sociedade da inclusión, compartimos abaixo o que é considerado un dos maiores poemas desta temática, escrito polo xa finado escritor da Galiza polaco-ucraína: Adam Zagajewski.

Refuxiados, de Adam Zagajewski (tradución libre)

«Encurvados por unha carga
que ás veces é visible, outras non,
avanzan polo barro, ou a area do deserto,
inclinados, famentos,
homes taciturnos con grosos caftáns,
vestidos para as catro estacións,
anciás con caras cheas de engurras
levando algo, que pode ser un bebé, unha lámpada
(familiar), o talvez o último pan.
Isto pode ser Bosnia, hoxe,
Polonia en setembro do 39, Francia
(oito meses despois), Turinxia no 45,
Somalia, Afganistán, Exipto.
Sempre hai un carro, ou como mínimo un carreto
cheo de tesouros (colchas, cuncas de prata,
e o aroma da casa que se evapora rapidamente),
un coche sen gasolina, abandonado na cuneta,
un cabalo (será traizoado), neve, moita neve,
neve de máis, sol de máis, chuvia de máis,
e esta inclinación tan característica,
como cara a outro planeta mellor, un planeta
que ten xenerais con menos ambición,
menos canóns, menos neve, menos vento,
menos Historia (este planeta, por desgraza,
non existe, só existe a inclinación).
Arrastrando as pernas
van devagar, moi devagar
ao país de Ningún Sitio,
á cidade Ninguén
na beira do río Nunca.»

Ademais, queremos traer ao celme do razoamento as verbas do poeta celanovés Camilo Cao, no ámbito do libro de poemas que trata o asunto da emigración galega dunha forma tan humana. Tal como o canto dá conta do agarimo dado polo outro, tal debe ser o acollemento colectivo que a nosa nova sociedade debe realizar para con estes novos habitantes que connosco se encontran e entroncan:

«Cando me atopas coitado nas agras,
fondos queixumes e aloias
arrevoan no teu sangue
co mentes de chamusgar os feros,
que, pouco a pouco, debalan.
A neve, a sarabia e mailo travesío
atopan antergo pouso
no achego do teu colo;
ti eiquí non están salaiosa:
a todo sorrís, aínda ó máis bulreiro,
e tamén non hai ouxeto que non che chiste
por moi baixado que sexa,
pois até nas silveiras e saltasebes
alcontras folganza prós teus tresvaríos.»

A nosa conservadora cidade continúa moi indiferente a todos estes asuntos. A integración, ou mellor, a súa inclusión educativa, social, laboral e financeira, non consiste en facelos coma nós, consiste en sermos todos tolerantes e aceptar a diversidade para -no camiño da deconstrución- crear unha nova estrutura de sociedade harmónica na pluralidade e onde caian os estigmas que pesan sobre cada colectivo.

Archivado en: O Salto Galiza AGANTRO
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Tribuna
Tribuna Carta aberta a José Soares de Pina, CEO de Altri: “Paren este proxecto que Galicia nin quere nin necesita”
Os argumentos para apoiar o que dicimos son moitos. Situaríanse nun terreo no bordo da ZEC Serra do Careón; provocarían un novo ciclo de plantación masiva de eucalipto ou de importación de países do Sur; e o máis importante: non teñen licenza social.
Medio ambiente
Medio ambiente Milleiros de persoas enchen A Pobra do Caramiñal para berrar contra a celulosa de Altri e a mina de Touro
Unha grande multitude por terra e centos de embarcacións por mar esíxenlle ao Goberno de Alfonso Rueda que “recúe” ante o potencial desastre ambiental que sobrevoa Galiza.
Residencias de mayores
Residencias Fondos de inversión y residencias: la mano invisible que retuerce los cuidados
Mientras DomusVi, en manos del fondo de inversión ICG, ya es la empresa con más residencias privadas del Estado, residentes, familiares y trabajadoras explican lo que supone que las prácticas especulativas acunen la vejez de las personas.
Residencias de mayores
Opinión Naces, creces, te reproduces, envejeces y sigues generando beneficios
El capitalismo extractivista emplea un ‘fracking’ similar sobre la última etapa de nuestras vidas: exprimir nuestra capacidad de producir beneficios hasta el último aliento.
Palestina
Palestina Egipto abre la puerta a un nuevo alto el fuego en Gaza con el visto bueno de Hamás y EEUU
A cambio de la retirada gradual de la tropas de Israel en la Franja, serían liberados cinco rehenes cada semana. El Gobierno de Netanyahu no se ha pronunciado y siguen los ataques contra población civil.
Argentina
Estela de Carlotto “Faltan todavía muchos nietos por encontrar”
Al cumplirse 49 años del golpe cívico-militar, la presidenta de Abuelas de Plaza de Mayo dialogó con El Salto y apuntó contra el Gobierno de Milei y su ministra de Seguridad, Patricia Bullrich, que encabeza la represión de la protesta social.
Opinión
Opinión ‘Severance’ o la decadencia audiovisual de Estados Unidos
La segunda temporada de la serie estrella de Apple TV abandona el conflicto laboral y se centra en el amor como principal eje argumental.
Comunidad de Madrid
Represión La Policía cita a seis activistas que participaron en el escrache a Espinosa de los Monteros en la Complutense
Acusan de delito de odio a activistas que participaron en una protesta en la Facultad de Políticas contra el exportavoz parlamentario de Vox. Fueron citados por la Policía el pasado 21 de marzo, más de un mes después del escrache.
Madrid
Derecho a la vivienda Consumo reclama al Ayuntamiento de Madrid que cierre y sancione los 15.200 pisos turísticos ilegales
El Ministerio de Derechos Sociales y Consumo, que dirige Pablo Bustinduy, entrega un listado de los 15.200 pisos turísticos sin licencia que operan en Madrid y pide a Martínez-Almeida que actúe contra ellos y sus propietarios.
Ni hablar
Ni hablar La clase obrera no va al paraíso
La explotación se aligera con el relato torticero de la explotación y de los héroes del capital, y con la asunción íntima de que capitalismo y democracia son conceptos sinonímicos.

Últimas

Sanidad pública
Aragón La Atención Primaria de Zaragoza, en huelga
Los sindicatos convocantes denuncian el ‘decretazo’ autonómico, por ofrecer más servicios a la ciudadanía sin aumentar el personal contratado. Hay convocado un segundo día de paros el próximo 31 de marzo.
Comunidad de Madrid
Fin a la privatización Un tsunami marcha por Madrid por la gestión totalmente pública de los servicios a la ciudadanía
La plataforma Tsunami por los Servicios Públicos nace este domingo para aglutinar a decenas de organizaciones sociales que quieren hacer frente al “modelo neoliberal de destrucción masiva de los derechos humanos y sociales”.
Opinión
Opinión Los eufemismos y el gasto militar
Los profesionales en la confección de los mensajes políticos y manipulación de la opinión pública han debido apreciar que el termino “rearme” era demasiado explícito y contundente y que podría provocar cierto rechazo.
Gobierno de coalición
Consejo de Ministros Ángel Víctor Torres anuncia que tiene cáncer, pero seguirá al frente del Ministerio de Política Territorial
Reducirá su agenda como titular de Política Territorial en las semanas previas a una operación a finales de abril. Fuentes ministeriales dicen que la enfermedad “va bien” y “tiene solución”.
Más noticias
Contigo empezó todo
Contigo empezó todo El comunismo libertario de Hildegart Rodríguez
La joven madrileña, a quien se recuerda por morir a manos de su madre, contribuyó con sus ideas a la política revolucionaria durante la II República.

Recomendadas

México
Hallazgo en Teuchitlán Crisis de desaparecidos en México: los buscadores, entre el narco y las omisiones del Estado
El hallazgo del cementerio clandestino en Teuchitlán, Jalisco, ha conmocionado a todo México. El país que vive una crisis por la desaparición de más de 120 mil personas, que en 18 años solo han aumentado frente a una pasmosa impunidad.
Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Un rayo de esperanza tras cinco años de los protocolos de la vergüenza
A punto de prescribir los posibles delitos, un avance judicial abre la puerta a conocer quién decidió no derivar a hospitales a ancianos en residencias en la Comunidad de Madrid.
Siria
Siria Siria, de la euforia por el fin del régimen al examen de la transición
Las matanzas en el litoral sirio y las dudas acerca de las nuevas autoridades dejan atrás la alegría por la caída de al Asad y enfrían el aniversario de la revolución, el primero tras la huida del dictador.
Medio ambiente
Oliver Franklin-Wallis “La industria de los residuos deja una cicatriz enorme en nuestro planeta”
El periodista británico Oliver Franklin-Wallis recorre en ‘Vertedero’ (Capitán Swing, 2024) las prácticas ocultas de la industria de residuos, exponiendo el papel de las grandes corporaciones, en connivencia con autoridades e instituciones públicas.