Opinión
Emantzipazer?

Bizitzeko jaio gara. Modu duinean bizitzeko. Horregatik, politika publikoak eraldatu eta lehen lerroan denontzat tokia izateko anbizioz jokatu behar dugu. Hori da helburua eta bidea markatu dugu dagoeneko, egungo errealitatean aurrera begirako proposamenak zentzu horretan kokatzea dagokigu orain. Baina bidea urratzen hasterako horma bat eraiki, eta horrela, pertsona gazteon ongizatean sakontzeko eta gazte politiketan salto bat emateko proposamena eztabaidatzeari uko egin diote EAJk eta PSEk Gasteizko Legebiltzarrean. 

Hilabeteak daramatzate komunikabideek, tertulianoek eta zenbait politikarik gazteez hizketan, beti txarrerako eta apenas eman digute hitz egiteko aukera. Beti dramatismotik. Gazteon zaurgarritasunaren zergatietan sakondu beharrean, kasualitatez euren ametsak zapuztuta ikusi dituen belaunaldi modura irakurtzen gaituzte. Kale zurrutean bezainbeste gaitasun ditugu ordea ikasketetan, lanean… aurrekoek bezain beste, edo aurrekoek baino irudimen gehiago erabili dugu gure aldarrikapenetan, borroka moldeetan, harremantzeko moduetan… Mundu zahar hau obretan aurkitu genuen eta ezer apurtu gabe ere errudun egin nahi gaituzte uneoro. 

Erabat infantilizatu du sistemak gure esperientzia bitala, eta guztiz merkantilizatzen dira gazteon gorputzak eta desirak. Paradoxikoa da, baina gaztetasunaren gorazarrean oinarritzen da gizarte hau,  gazteen gorputzak desira iturri dira, gazteen gorputzak merkatuaren erdigunean kokatu dira, baina ikusteko eta gehienez kontsumitzeko, sekula ez ahotsa altxatzeko. Heldu izatera jolasean dabiltzan horiek besterik ez omen gara, gazte eta errebelde, errebeldia horrek adinean muga izango balu bezala. 

Egun ordea, gaztetasuna munduan kokatzeko baldintza bat izan daiteke. Alabaina, prekarietatea eta emantzipatzeko aukerarik ezak ezaugarritzen dute momentu hauetan gazteria. Oraina bizitzeko nahikoa gaitasun ez eta etorkizuna irudikatzea bera kostatzen zaigunak gara gazte aktualak. Etorkizuneko zerumuga bat-batean eraitsi dela konturatu gara, eta araua jarraitu izanagatik ere, zerumuga kolektiborik imajinatzeko apenas aukerarik ez duen belaunaldia da gurea. Edo hori nahi dute batzuk. 

Eta panorama honetan, gazteez hitz egiten dutenek, gazteok kriminalizatzeko lotsa gutxi izan duten ordezkari publiko horiek, gure egunerokoan eragiten duten erabakiak hartzen dituzte, gurekin kontatu gabe. Hala ulertzen da gazteen langabezia tasa inoizko altuena izatea, edota emantzipazio adina 30 urtetan izatea. 2019an adibidez, 18-34 urte bitarteko gazteon %36a soilik zegoen emantzipatua, hau da, pandemiaren aurretik ere aplikatzen ziren politikek berea eman zuten. 

Horregatik, proposamen politiko berriak behar ditugu gainezka egin duen egoeraren aurrean. Esan eta egin. Horregatik, ostegunean Eusko Legebiltzarrean proposamen zehatza aurkeztu genuen: proiektu pilotu bezala 18-23 urte bitarteko gazteentzat oinarrizko errenta bat martxan jartzea, gazteekin adostua, eragile, kolektibo zein norbanakoen parte hartzean oinarritua. Politika publikoen norabidea errotik eraldatzeko abiapuntu bat jartzeko ahalegina egin dugu, beste hamaika urrats eta neurrirekin osatu beharko dena. Hori izan da EH Bilduren nahia. 

Zertarako? Gazteok gure bizitzak guk geuk gobernatu ahal izateko, gure bizitza eraikitzeko eta erabakiak aurrera eramateko behar dugun autonomia eta erabakimen osoaz. Gazteon egunerokoa, bizipenak, gorputzak eta beharrak behingoz politika publikoen erdigunean jartzeko.

Esan bezala, honakoa abiapuntua baino ez da. Momentuz, 18-23 urte arteko oinarrizko errenta proposatu dugu. Izan ere, adin tarte horretan jasaten duten utzikeria instituzionala nabarmena. Gazte horiek ez direnez “produktiboak”, ez dira aintzat hartzen. Adibide bat jartzearren, 23 urtera arte ez dago Diru Sarrerak Bermatzeko Errenta jasotzerik. Bide batez, ‘Gaztelagun’ programari esker emantzipatu diren gazte gutxien artean %8 soilik dira 25 urtetik beherakoak. 

Horren aurrean, eztabaidari uko egin eta proposamenaren kontra bozkatu zuten PNVk, PSEk, PPk eta VOXek. Betiko leloaren betiko leloa, betiko politikekin jarraitzeko. Ez dugu etsiko, ordea. Hemen eta orain, noizbait, nolabait eta nonbait zerbait izango dugula amestu beharrean, etorkizuneko zerumuga gaurdanik asmatu, bizi eta kontatzera goaz. Oztopoak oztopo eta ezezkoak ezezko, eremu orotatik hala egiten jarraituko dugu.