Patrimonio
O lume que liberou aos cabalos

Na ladeira do que algúns estudosos e historiadores sitúan o que pode ser o mitolóxico Monte Medulio, preto do río Miño, como dicía Paulo Orosio; está a Serra da Paradanta que a día de hoxe fica calcinada após dos grandes lumes que houbo o pasado inverno.

Na parroquia de Taboexa, pertencente ao concello de As Neves, as cinzas deixan á vista multitude de cuarzos e demais restos de minería antiga. No medio dos penedos avístanse grandes laxes, algunhas con gravados de grandes dimensións feitos hai mais de dous mil anos, petróglifos que probablemente se fixeron en distintas épocas, afirma Xosé Lois Vilar, director da sección de arqueoloxía do Instituto de Estudos Miñoráns e un dos descubridores dos famosos petróglifos de A Coutada.

Miguel Ángel Rodríguez, veciño da parroquia e amante da prehistoria, xa localizara varios petróglifos na zona despois da corta de piñeiros tras a praga do nematodo. O paso dos lumes a finais do ano pasado deixou ao descuberto outra pedra de case trinta m2 con gravados que representan o que pode ser unha escena de monta, un cadro rupestre que polo de agora resulta pouco habitual na Galiza. Na pedra aparecen representados máis de trinta équidos, varias figuras antropomorfas e algún cánido, a simple vista aínda non se pode determinar toda a riqueza esculpida na pedra, indica Xosé Lois Vilar. “É unha mágoa que nas laxes tamén haxa marcas de maquinaria pesada, a limpeza do monte despois da invasión do nematodo estragou moitos gravados da zona” engade.

Un paradigma da arte rupestre galego-portuguesa

“Dende o mes de outubro localizamos en Taboexa aproximadamente trinta petróglifos” afirman dende o Instituto de Estudos Miñoráns. “O descubrimento deste último é de gran importancia porque simboliza un novo paradigma da arte rupestre galego-portuguesa. O animal case exclusivo e representado de maneiras distintas no sur da Ría de Vigo e no norte de Portugal é o cabalo e non o cervo, interpretación da que se obtén múltiples lecturas que engaden información sobre a nosa historia” indican. Manuel Santos, arqueólogo da Universidade do Minho, afirma que a importancia do mesmo radica na riqueza iconográfica dos motivos gravados e da sua posíbel relación co Castro de Altamira, sito no mesmo entorno no que tamén se sabe que houbo unha explotación mineira na época romana. “É un lugar idóneo para facer un parque arqueolóxico” declara.

Musealización da zona

A parroquia de Taboexa conta cun gran patrimonio histórico que fica no abandono, afirma Miguel Rodríguez. “Quince días antes de que ardera o monte sinalizaron algúns petróglifos e as indicacións están agora totalmente calcinadas” afirma. No ano 2016 o Concello convocou un acto para solicitarlle ao Ministerio de Fomento o cumprimento do convenio pactado para a recuperación do Castro de Altamira pero non recibiron ningunha resposta: “Seguimos na eterna promesa” di o alcalde Xosé Manuel Rodríguez Méndez.

En As Neves hai catalogados oitenta elementos patrimoniais e aínda os que quedan por rexistrar, declara o alcalde. “Catalogados non quere dicir protexidos. Para estar protexidos terían que figurar no Plan de Urbanismo,” afirman dende o IEM. “O procedemento ideal sería catalogar e musealizar todo o entorno, incluíndo sinalización, accesibilidade e paneis informativos” engade Xosé Manuel Méndez.

Dende a Consellería de Cultura afirman que se trata dun dos mellores achados aparecidos nos últimos tempos: “Está previsto facer unha catalogación dos elementos patrimoniais da zona e avaliar a súa calidade para poder actuar neles. Polo de agora só se fixo unha visita de inspección” engaden.

A multifuncionalidade do monte

Os incendios, con todas as súas causas e efectos, son o resultado dunha mala xestión do monte que debería ser o debate principal, indican dende a Asociación Cultural A Rula. Antón Bouzas, biólogo e paisaxista membro do colectivo declara que o problema non é o lume se non o modelo forestal: “Non se respecta a capacidade do monte de ser multifuncional, na Galiza só se coida o sector industrial de madeira barata. A coñecida como Lei de Depredación aprobada hai uns meses dálle luz verde aos lobbys da madeira descuidando aínda máis os intereses ecolóxicos e sociais do monte, como por exemplo a preservación e resgardo de xacementos arqueolóxicos”, engade. “O sector madeireiro na Galiza produce ao ano 300 millóns de euros e gastamos na extinción dos lumes 175 millóns, isto significa que estamos malvendendo o monte. Gobérnase para uns intereses empresariais que poderían ser lexítimos sempre e cando estivesen regulados” afirma Bouzas.

“O lume permite que se descubran novos achados pero tamén provoca que se danen as pedras” indica Manuel Santos. O arqueólogo di que hai que destacar a parte positiva sen esquecerse da negativa: “A día de hoxe non sabemos cal é o auténtico dano provocado polos incendios nin tampouco que medidas imos tomar de cara a conservación e protección dos xacementos, a situación é cíclica e non hai responsábeis nin tampouco solucións” engade Santos.