O prelo
“Ter o dereito a aparecer e a falar é básico para a supervivencia, a dignidade e a liberdade”

^{Mansplaning: Composición lingüística baseada nas palabras anglófonas “man” e “explaning”, que dá conta do xeito paternalista e condescendente co que un home explica algo a unha muller.}

Rebecca Solnit é unha das escritoras e xornalistas feministas máis destacadas do noso tempo. E pode ser que non teñas escoitado o seu nome, mais é a ela a quen se lle atribúe o xa imprescindíbel termo mansplaning. Aínda que ela non fose quen armara a composición lingüística que deu vida á palabra, foi o seu ensaio co que se dá título ao libro Os homes explícanme cousas, o que expuxo coas palabras xustas esa maneira que teñen moitos homes de dar por sentado ou que non entendemos as cousas, ou que non sabemos ren do que están a falar.

“Todas as mulleres saben do que ando a falar. É a arrogancia o que, ás veces, llo pon difícil a calquera muller de calquera eido; é o que provoca que as mulleres non falen alto e claro e que non sexan escoitadas cando se atreven a facelo; é o que enterra á forza as mulleres novas no silencio indicándolles, do mesmo xeito que o acoso nas rúas, que este non é o seu mundo. É a que nos educa na inseguridade e na autolimitación, o tempo que alenta o inxustificado exceso de confianza dos homes”.

Solnit aborda temáticas a partir de exemplos da vida cotiá, o que axuda a visibilizar con maior claridade as violencias normalizadas.

Os homes explícanme cousas pertence á nova sección Púrpura, que a súa editorial Hércules Edicións describe como: “Unha selección de obras de autoras contemporáneas de todo o mundo sobre feminismo”. Deste xeito, unha obra tan importante como esta —non só por a súa aportación ao pensamento feminista, senón tamén por o seu valor coma obra literaria— chega á nosas librarías en galego.

A través dos ensaios que compoñen o libro, Solnit aborda temáticas a partir de exemplos da vida cotiá, o que axuda a visibilizar con maior claridade as violencias normalizadas. Ela mesma escribe sobre unha festa á que asistiu na que un home trataba de explicarlle un libro sobre ciencia dun xeito condescendente sen saber que ela era a autora do libro: “Gústanme os incidentes desa clase, cando forzas que de normal son tan escorregadizas e difíciles de detectar se fan tan obvias.”

No seu ensaio titulado A síndrome de Casandra, Rebecca fai unha analoxía coa personaxe mítica para escribir sobre a falta de credibilidade que teñen as mulleres no ámbito público, do poder que ten a fala para comezar a comprendela como ferramenta política á que non podemos renunciar. “A violencia é un xeito de silenciar as persoas, de negarlles a voz e a credibilidade de afirmar o dereito a controlar sobre o seu dereito a existir. (...) A credibilidade é unha ferramenta de supervivencia básica. A cerna da loita do feminismo foi a necesidade de facer ás mulleres cribles e audibles.”

Ela mesma escribe sobre unha festa á que asistiu na que un home trataba de explicarlle un libro sobre ciencia dun xeito condescendente, sen saber que ela era a autora do libro.

Ao longo do libro, Solnit remarca a importancia das palabras, dos conceptos, de tomar espazos para enunciar e sinalar. “A linguaxe é poder. Cando cambias ‘tortura’ por ‘técnicas de interrogatorio melloradas’ ou os nenos asasinados por ‘danos colaterais’ rompes o poder da linguaxe de proporcionar significado, de facernos ver, sentir e ter coidado. Pero o tema funciona en ambos os dous sentidos. Podes empregar a forza das palabras para un fenómeno, unha emoción ou unha situación, se non podes falar diso, significa que non es quen de encaralo e, menos aínda, de cambialo (...) Termos coma violencia doméstica, ou mansplaning, cultura da violación ou dereito sexual son ferramentas lingüísticas que redefinen o mundo co que moitas mulleres se atopan a diario e abren o camiño para comezar a cambialo”.

Máis tamén e importante destacar o uso de ferramentas retóricas que Rebecca Solnit emprega para falar de cousas tan ríxidas como pode ser o Fondo Monetario Internacional, cando narra o caso no que o exdirector do FMI Strauss-Kahn foi acusado de violación por unha camareira do hotel onde el estaba hospedado. A partir desta denuncia, Strauss-Kahn recibiu máis de cinco mulleres que tamén sufriran abuso sexual polo empesario. Para Solnit, o caso sinala a evidente relación das formas de colonialismo económico e produción capitalista coa opresión das mulleres.

“Que un home que controla boa parte do destino do mundo gaste a súa enerxía en xerar medo, sufrimento e inxustiza ao ser redor di moito da clase de mundo no que vivimos e dos valores das nacións e institucións que toleraron ese comportamento e os dos homes coma el”.

Como di o libro, a lingua é poder. A linguaxe é poder. É fundamental que teñamos á man os termos é as discusións na nosa lingua.

Con todo, Rebecca Solnit é perspicaz como para deixar claro que non todo ao longo da historia do feminismo ten sido negativo. Aínda que ela mesma recoñece que a loita non se vai acabar durante a súa vida, danos o alento que precisamos para seguir adiante mediante a visibilización dos logros e da forza das loitas. Cando se vira que unha camareira afrodescendente puidera ser escoitada de tal xeito que lograra derrubar a un dos homes máis poderosos do mundo?

Celebro a chegada de Os homes explícanme cousas á nosa lingua. Como di o libro, a lingua é poder. A linguaxe é poder. É fundamental que teñamos á man os termos é as discusións na nosa lingua.

Rebecca fai que nos demos conta do impacto que podemos ter aínda individualmente, e da responsabilidade que temos co noso mundo, a nosa sociedade, as xeracións futuras e con nós mesmas.

“Tecer a rede e non quedar atrapada nela, para crear o mundo, a túa vida, para rexer o teu destino, para nomear as avoas ao igual que os pais, para debuxar redes e non só liñas rectas, para ser tanto unha creadora coma unha limpadora, ser quen de cantar e non ser silenciada, reiterar o veo e aparecer: todos eses son os paxeis que penduro da corda de tender”.

Sen dúbida, Rebecca Solnit é un referente fundamental do pensamento feminista internacional da nosa contemporaneidade. E o feito de que o texto chegue a nós en galego, é un chanzo máis para continuar xerando pensamento e discusións imprescindíbels na nosa propia lingua.