Lanaren Ekonomia
Kalte ekonomiko eta sozialak gutxitu behar ditugu

Koronabirusaren pandemia globalak ekarritako osasun larrialdi egoeraren kalte ekonomiko eta sozialak gutxitu behar ditugu, erabaki publiko eta ekintza kolektibo egokiak bultzatuz.

Coronavirus Iruña 7
Los trabajadores de la construcción se mantienen en sus puestos de trabajo Mikel Urabaien Otamendi

Lanaren Ekonomia : Bilbo Hiria, Argia eta Hordago elkarlanean. Entzun irrati saioa hemen


Aurreikuspenak egitea zaila den arren, Valentziako zientzialariek diote apirilaren 10etik aurrera izango dela koronabirusaren kutsatze egiaztatuen gailurra. Gailur hori lehenago gertatuko delakoan dago, ordea, Eneko Axpe, Stanford Unibertsitateko eta NASAko ikerlaria. ETBri eskainitako elkarrizketa batean Hubeiko bilakaera gure epekotasunera ekarri du. Haren arabera, hamar egunen buruan iritsiko litzateke eguneko heriotza kopuruaren gailurra, agerraldi larri berririk ezean. Garai korapilatsuenak lirateke horiek, sufrimendu egoerak eta tentsio larriek ere gailurra joko lukete eta.

Osasun langileak, epidemiologoak, prebentzio teknikariak eta agintari publikoak borroka gogor hori antolatzen dabiltzan bitartean, kalte ekonomiko eta sozial ugari izango direla aurreikusi behar dugu. Azken horiek gutxitzeko, politika eta ekintza eraginkorrak bultzatu beharra dago lehenbailehen.

Nora arteko kalteak?

Ziurgabetasunaren aroa hasi da, eta dagoeneko piztu da komunikabideetan datozen aste eta hilabeteetako kalte ekonomikoei buruzko eztabaida. Urte honetako bigarren hiruhilekoan BPGa %40 jaitsiko dela kalkulatu du Eusko Jaurlaritzako Lan Sailak. Kalkulu horrekin bat dator Mikel Casares NUPeko irakaslea, eta 2020 osoko jeitsiera %10ekoa izan daitekeela dio, Berria egunkariak egindako elkarrizketan. Aurreikuspen horiek bat datoz Europa mailarako egin direnekin: konfinamenduko lehenengo hilabetean egungo BPGa %50era jaitsiko da, eta %25era ondorengo bi hilabeteetan.

“Funtsezkoak ez diren jarduera presentzialen itxieraren “Txoke Estrategia” gauzatuta, kaleratzeek eta lan etenaldiek ia 600.000 landunei eragingo liekete”

Ildo honi jarraituz, langileriaren erdiarengan eragina izan dezake etenaldiak. Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban 400.000 lanpostu kaltetzea espero du Eusko Jaurlaritzak. Bestalde, Nafarroan 120.000 lanpostu inguruko galera izatea esperoko litzateke, antzeko eragina izanez gero. “Konfinamendu partzialari eta lehen astean harturiko neurriei” erreparatuz, EAEn 250.000 langilek “lana galdu edo aldi baterako eten egin dutela” kalkulatu du Joseba Garmendia EHUko irakasleak. Haren datuei erreparatuz, funtsezkoak ez diren jarduera presentzialen itxieraren “Txoke Estrategia” gauzatuta, kaleratzeek eta lan etenaldiek ia 600.000 landunei eragingo liekete.

Epe laburreko eraginetatik harago, askoz langile gutxiago geratuko lirateke langabezian 2020 amaierarako, erkidegoetarako CEPREDEk egindako kalkuluaren arabera. Kontsumo etenaldia eta egungo ekoizpenaren itxialdi partziala lau astetara mugatuko balira, 15.000 enplegu baino gehiago desagertuko lirateke Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban, eta 5.000 baino gutxiago Nafarroan. Ondorio horiek bikoiztuko lirateke, adibidez, etenaldi epea zortzi astekoa izanez gero.

Etenaldi epearen luzera izango da, beraz, aurreikuspen horiek guztiak egokiak diren edo ez ikusteko gakoa. Orain, borroka sozial, sanitario eta logistikoak iraun bitartean, egunez egun egin behar diegu aurre ekoizpena etetearen ondorioz gertaturiko kaleratzeen eta aldi baterako erregulazioen kalteei. Jada 13.500 aldi baterako lan erregulazio espediente (ERTE) ditugu EAEn, ia 100.000 langileri eragiten dietenak. Nafarroako Gobernuak, bere aldetik, 3.600 espediente iragarri ditu, eragindako langile kopurua argitu gabe utziz. Eta hurrengo egunetan gehiago espero dira, domino efektua geldiezina baita.

Aldi baterako langileen kontratazio berri eza kontuan hartu behar dugu baita ere, turismo jardueretan kasu. Hiruhileko honetan euskal ekonomiaren azken hamarkadetako desindustrializazioa eta espezializazio eredu kaskarra geratuko dira agerian. Langabeziaren igoera larri honek eta soldaten zein enpresarien errenten jaitsierak populazioaren erosteko ahalmena eta bizi baldintzak kaltetuko dituzte.

Itxialdi orokorra orain?

Espainiako Gobernuak alarma egoera gogortzen baldin badu, eta oinarrizkoa ez den industriaren ekoizpen itxialdia dekretatu, ondorio ekonomiko eta sozial latzagoak izango dira epe luzean. Hasi dira dagoeneko lehenengo etenaldi industrialak: Mercedes-Benz, CAF, Arcelor-Mittal, Irizar eta Michelin, besteak beste. Horien hornitzaile gehienek bide bera jarraitu dute. Italian ekoizpenaren etenaldi zorrotzagoa agindu berri dute. Hemen, asko dira bide bera noiz jarraituko zain daudenak; erabateko itxialdia berehalakoa izan dadin eskatzen dute, eta “langileen osasunarekin jolastu ez dezatela” eskatzen diete gobernuei. Gobernuek, ordea, ez dute nahi industriak, eraikuntzak eta ahal den bezainbeste zerbitzuk ixterik. Eztabaida ezinbestekotzat jotzen diren aktibitate ekonomikoetan datza. Kasuan kasuko jardueren azterketa sakon baten beharra dago, hautu desegoki batek osasuna epe motzean kaltetu dezakeela jakinda. Hala ere, berehalakotasuna da erronka.

“Test arinak behar dira, enpresetako langile guztiei frogak egiteko eta positiboak etxeko berrogeialdi isolatuan jartzeko. Langileen osasuna bermatzea izan behar da helburua”

Hego Koreak erdibideko estrategia jarraitu du, hasieratik lantokietara bertaratu beharreko langile guztiei test arinak eginez. Hemen, test arinak heltzear dira, eta Eusko Jaurlaritzaren protokolo irizpideak (distantzia, maskarak, eskularruak, termometroak eta abar) ez dira nahikoak. Honetan ere, lan prebentzio arauak betetzen direla bermatu beharra dago. Protokolo egoki batek langileak COVID-19az kutsatzeko aukerak jaisten ditu, baina ez du haien osasuna bermatzen. Test arinak behar dira, enpresetako langile guztiei frogak egiteko eta positiboak etxeko berrogeialdi isolatuan jartzeko. Langileen osasuna bermatzea izan behar da helburua.

Horretarako, ezinbesteko baldintza da testak modu masiboan zabaltzea eta horien fidagarritasuna kontrolatzea; hor dago koska. Horrez gain, azpimarratu beharra dago Hego Korean punta-puntako baliabide eta teknologia gailuak izan dituztela eskura, eta, nola ez, gizarte eredu desberdina: bertan ezarritako irizpide eta neurriak ez dira gure gizartera erraz egokitzen. Ereduak gorabehera, ezinbestekoa da enpresetan arriskuen prebentziorako neurri guztiak bermatzen diren ala ez egiaztatzea, eta betetzen ez direnean, jarduera ekonomikoa berehala gelditzea. Lan arriskuen prebentziorako agintaritzak gidatuta, zeregin horretara bideratu beharko lirateke egun kaleetan isunak jartzen ari diren indar polizialak.

Bitartean, zer egin?

Itxialdiaren gradua da orain lan munduaren erronka nagusia. Bigarrena, apirilaren 10a eta 15a artean SEPEa larrialdian etendako milioika langileri haien soldaten %70 automatikoki ordaintzen eraginkorrak izatea. Hala balitz, enpresa guztiek erregulazio neurriak aplikatu ahalko lituzkete, nahiz eta aurreko urtean galerak edo irabaziak izan. Aurreko urtean irabazi maila batetik gora izan zutenek beren langileen soldatak ordaintzea da egokiena. Bestela, irabazi handiak izan dituzten enpresen langile soldatak guztion artean ordaintzen ariko gara.

“Gaur bertan, kaltetu orok alokairuak bi hilabetetan ez ordaintzea ari da eztabaidatzen, gutxieneko larrialdi-errenta bermatzearen aldeko ahotsak ugaritu diren bitartean”

Aurretik hipotekekin gertatu bezala, gaur bertan, kaltetu orok alokairuak bi hilabetetan ez ordaintzea ari da eztabaidatzen, gutxieneko larrialdi-errenta bermatzearen aldeko ahotsak ugaritu diren bitartean. Eta Gobernuak eragile sozialekin hitzarmenak gauzatzen dituen bitartean, ezin dugu ahaztu berrogeialdian gauden bizilagunon helburua zein den: osasun sistemak (gure Osakidetza eta Osasunbidea) ez kolapsatzea, kutsatze katea atzeratzeko isolamendu neurri zorrotzei eutsiz.

Era berean, gobernuek baliabide publiko zein pribatuz eta langile berriz hornitu behar dituzte osasun erakundeak, Espainiakoak zein euskal lurraldeetakoek jada iragarri dutenez. Osasun krisiaren euste neurriak egunez egun joango dira egokitzen, eta horiek antolatzen dabiltzanei laguntza eta atxikimendua eman behar dizkiegu, egoera honetatik bizirik irteteko. Era berean, foru aldundien eta udalen menpe dauden zerbitzu sozial publiko zein pribatizatuek larrialdira egokitzeko plan ausartak beharko lituzkete.

“Osasun arloan arrisku-taldeak babestu behar ditugula argi dugun bezala, arlo ekonomiko eta sozialean ere sektore ahulenen aldeko politikak egin behar ditugu”

Langileen eta herri sektoreen babeserako neurri sozial ugari behar ditugu, egoerari gutxieneko duintasunez aurre egiteko. Enpresetan krisi honek izango dituen ondorioak oso aldakorrak izango dira, krisi guztiek sexu eta klase bereizketa egiten dutela baitakigu. Kutsatze mailetan hain nabaria ez dena, agerikoa da larrialdi egoeraren ondorioen banaketa sozial desorekatuan. Osasun arloan sektore arrisku taldeak babestu behar ditugula argi dugun bezala, arlo ekonomiko eta sozialean beharrezkoa da gauza bera, sektore ahulenen aldeko politika egitea.

Osasun borroka titaniko honek iraun bitartean, lanaren eta bizitzaren arloetan ezarri beharreko neurriak izan behar ditugu hizpide. Guztion arteko adostasunez, inbertsio eta gastu zabaleko politika publiko eta ekintza sozialak garatu behar ditugu, maila guztietan eta denon arteko elkartasuna antolatuz eta gauzatuz.

Sobre este blog
Lanaren ekonomia gehiengo zapalduaren bizipena du oinarrian, langileen sukarra eta itxaropena. Botere arrotzen ikuspegitik azaltzen dira eguneroko gorabehera ekonomikoak. Kutsadura informatiboari aurre eginez, ekonomia gaiak jorratzen eta ulertarazten arituko gara. Bilbo Hiria, Hordago eta Argia elkarlanean, lanaren munduko analisia egiten
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Deportes
Liga F Nuevo convenio para las futbolistas: guarderías, mejoras en el protocolo antiacoso o subida salarial
Hace firme los aumentos salariales del acuerdo de salida de huelga de 2023 e incluye todos los puntos que quedaron pendientes entonces. Dos de los sindicatos del banco social se descuelgan de la firma por considerar insuficiente el convenio.
Laboral
Laboral Investigada unha rede empresarial que explotaba a 82 migrantes nunha granxa de Lugo
Polo de agora, tres persoas responsables da granxa de Begonte centran as investigacións da Garda Civil. As 82 persoas explotadas vivían nun hotel de Ordes (A Coruña) que non tiña sequera licencia de hostalaría.
Reducción de jornada
Jornada laboral La reducción de horas se tramitará por la vía de urgencia para llegar al Congreso “en abril o mayo”
Los ministerios de Trabajo y Economía acuerdan en la CDGAE que el pacto para bajar las horas trabajadas, tal cual se firmó con sindicatos, se aprobará en el Consejo de Ministros de la semana que viene para su tramitación urgente.
#54589
1/4/2020 14:07

euskaraz produzitzeko eta kontsumitzeko eskubidea dugu. askoz ere informazio gehiago dago gazteleraz gai hauei buruz. eta helburua ahalik eta jende gehienerarengana iristea bada, gaztelera ez da derrigorrez hizkuntza estrategikoena.

0
0
#54046
30/3/2020 11:01

Hemen jende pilo bat dago euskaraz bai eta gaztelaniaz irakurtzen ez duena. Euskal idazleak txineraz idatziko balu, gaztelaniaz idatzita baino publiko zabalagoa izango luke.

0
0
#53745
28/3/2020 19:38

Euskaraz idazten jarraitzen duzun bitartean, emakume gutxik jakingo dute komunikatzen saiatzen ari zaren hori

0
1
#53741
28/3/2020 19:33

Euskaraz idazten jarraitzen duzun bitartean, emakume gutxik jakingo dute komunikatzen saiatzen ari zaren hori

0
1
Sobre este blog
Lanaren ekonomia gehiengo zapalduaren bizipena du oinarrian, langileen sukarra eta itxaropena. Botere arrotzen ikuspegitik azaltzen dira eguneroko gorabehera ekonomikoak. Kutsadura informatiboari aurre eginez, ekonomia gaiak jorratzen eta ulertarazten arituko gara. Bilbo Hiria, Hordago eta Argia elkarlanean, lanaren munduko analisia egiten
Ver todas las entradas
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez resucita el decreto ómnibus con más ayudas a los propietarios
El Gobierno anuncia un acuerdo con Junts para reflotar el decreto que permite revalorizar las pensiones con nuevos avales estatales para caseros. El presidente se compromete a convocar una moción de confianza.
Sanidad
Sanidad privatizada Óscar López vuelve a ceder al chantaje de las aseguradoras y aumenta un 41% el dinero para Muface
El gobierno aprueba en el Consejo de Ministros un aumento de las primas para las aseguradoras privadas del 41,2%, superior al que en un primer momento estas empresas demandaban.
Deportes
Liga F Nuevo convenio para las futbolistas: guarderías, mejoras en el protocolo antiacoso o subida salarial
Hace firme los aumentos salariales del acuerdo de salida de huelga de 2023 e incluye todos los puntos que quedaron pendientes entonces. Dos de los sindicatos del banco social se descuelgan de la firma por considerar insuficiente el convenio.
Palestina
Genocidio El ejercito israelí sigue matando en Gaza pese al acuerdo de alto al fuego
Mientras cientos de miles de palestinos y palestinas del norte de Gaza regresan a sus tierras formando una inmensa columna, las fuerzas sionistas prosiguen con sus ataques sobre el pueblo gazatí.
Economía
Fiscal Impuestos de Trump: subida a los consumidores y protección a Silicon Valley
Las primeras medidas fiscales anunciadas por el nuevo presidente de los Estados Unidos dejan bien claras sus intenciones, quiénes se van a beneficiar de ellas y quiénes las sufrirán.
El Salto n.77
El Salto 77 La desastrosa gestión de la dana, en la nueva revista de El Salto
A las vidas que se perdieron en el fango y la riada, a la gestión del desastre, dedicamos la portada de nuestro número de invierno de 2025.

Últimas

Serbia
Balcanes Dimite el primer ministro serbio, Milos Vucevic, por las protestas estudiantiles contra la corrupción
El país balcánico entra en fase de Gobierno técnico después de que cientos de miles de personas precipitaran la caída de un Ejecutivo al que se acusa de ser responsable de la caída de una marquesina que causó la muerte de 15 personas.
València
Lawfare Mónica Oltra es absuelta de calumnias contra el presidente de Ribera Salud
Alberto de Rosa, responsable de la empresa que gestiona las concesiones de sanidad pública de gestión privada, retiró su demanda un día antes del juicio, por lo que ha sido condenado a costas.
Extrema derecha
Criptofascismo Milei en Disney y Donald en Davos
Javier Milei y Donald Trump ejemplifican la prepotencia empresarial para arrasar con el ecosistema para que una pequeñísima élite sume lujos extravagantes a sus vidas.
Más noticias
Inteligencia artificial
Teconología DeepSeek, la IA china que hace temblar Wall Street y Silicon Valley
Una 'start-up' china anuncia una Inteligencia Artificial de código abierto que pone en alerta a los mercados y muestra una posible explosión de la burbuja de la IA. Nvidia pierde más de medio billón de dólares en un solo día.
Barcelona
Barcelona Mossos y Guardia Urbana desalojan a la Antigua Massana sin notificación previa
La orden de expulsión por vía administrativa quedó suspendida el pasado 17 de octubre y los abogados del centro social denuncian que no han recibido ninguna orden judicial de desalojo.
Análisis
Análisis La vivienda, un problema democrático
La falta de políticas justas que equilibren las relaciones de poder entre propietarios-rentistas-bancos e inquilinos-consumidores da cuenta de un problema estructural de la democracia.

Recomendadas

Crímenes del franquismo
Isabel Alonso Dávila “El franquismo fue una máquina de fabricar miedo y dolor hasta el final”
Detenida en Granada en 1974 y 1975 por su vinculación con el movimiento estudiantil antifascista de la época ha presentado la primera querella en Andalucía por Crímenes contra la Humanidad en la dictadura franquista
Jaén
Andalucía Lopera no quiere que Greenalia especule con sus olivos
Decenas de pequeños olivareros de la Campiña Norte de Jaén podrían perder sus terrenos en beneficio de una empresa que quiere talar los árboles para instalar siete parques fotovoltaicos.
Redes sociales
Nuevas normas Meta abraza el discurso de odio y desafía la normativa anti discriminación
La plataforma de Mark Zuckerberg anunció cambios en sus normas: cuando empiecen a aplicarse, los comentarios misóginos y LGTBIAQ+fobos no violarán su política, pero existen herramientas para denunciar el discurso de odio.
Cómic
Cómic Cómo la gentrificación del webcómic explica el estado de internet y de la cultura actual
Las nuevas generaciones leen viñeta a viñeta en la pantalla del móvil y las plataformas rentabilizan la parte del león de las visitas e influyen en el tipo de historias y estilos que se leen o no.