Lanaren Ekonomia
Kalte ekonomiko eta sozialak gutxitu behar ditugu

Koronabirusaren pandemia globalak ekarritako osasun larrialdi egoeraren kalte ekonomiko eta sozialak gutxitu behar ditugu, erabaki publiko eta ekintza kolektibo egokiak bultzatuz.

Coronavirus Iruña 7
Los trabajadores de la construcción se mantienen en sus puestos de trabajo Mikel Urabaien Otamendi

Lanaren Ekonomia : Bilbo Hiria, Argia eta Hordago elkarlanean. Entzun irrati saioa hemen


Aurreikuspenak egitea zaila den arren, Valentziako zientzialariek diote apirilaren 10etik aurrera izango dela koronabirusaren kutsatze egiaztatuen gailurra. Gailur hori lehenago gertatuko delakoan dago, ordea, Eneko Axpe, Stanford Unibertsitateko eta NASAko ikerlaria. ETBri eskainitako elkarrizketa batean Hubeiko bilakaera gure epekotasunera ekarri du. Haren arabera, hamar egunen buruan iritsiko litzateke eguneko heriotza kopuruaren gailurra, agerraldi larri berririk ezean. Garai korapilatsuenak lirateke horiek, sufrimendu egoerak eta tentsio larriek ere gailurra joko lukete eta.

Osasun langileak, epidemiologoak, prebentzio teknikariak eta agintari publikoak borroka gogor hori antolatzen dabiltzan bitartean, kalte ekonomiko eta sozial ugari izango direla aurreikusi behar dugu. Azken horiek gutxitzeko, politika eta ekintza eraginkorrak bultzatu beharra dago lehenbailehen.

Nora arteko kalteak?

Ziurgabetasunaren aroa hasi da, eta dagoeneko piztu da komunikabideetan datozen aste eta hilabeteetako kalte ekonomikoei buruzko eztabaida. Urte honetako bigarren hiruhilekoan BPGa %40 jaitsiko dela kalkulatu du Eusko Jaurlaritzako Lan Sailak. Kalkulu horrekin bat dator Mikel Casares NUPeko irakaslea, eta 2020 osoko jeitsiera %10ekoa izan daitekeela dio, Berria egunkariak egindako elkarrizketan. Aurreikuspen horiek bat datoz Europa mailarako egin direnekin: konfinamenduko lehenengo hilabetean egungo BPGa %50era jaitsiko da, eta %25era ondorengo bi hilabeteetan.

“Funtsezkoak ez diren jarduera presentzialen itxieraren “Txoke Estrategia” gauzatuta, kaleratzeek eta lan etenaldiek ia 600.000 landunei eragingo liekete”

Ildo honi jarraituz, langileriaren erdiarengan eragina izan dezake etenaldiak. Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban 400.000 lanpostu kaltetzea espero du Eusko Jaurlaritzak. Bestalde, Nafarroan 120.000 lanpostu inguruko galera izatea esperoko litzateke, antzeko eragina izanez gero. “Konfinamendu partzialari eta lehen astean harturiko neurriei” erreparatuz, EAEn 250.000 langilek “lana galdu edo aldi baterako eten egin dutela” kalkulatu du Joseba Garmendia EHUko irakasleak. Haren datuei erreparatuz, funtsezkoak ez diren jarduera presentzialen itxieraren “Txoke Estrategia” gauzatuta, kaleratzeek eta lan etenaldiek ia 600.000 landunei eragingo liekete.

Epe laburreko eraginetatik harago, askoz langile gutxiago geratuko lirateke langabezian 2020 amaierarako, erkidegoetarako CEPREDEk egindako kalkuluaren arabera. Kontsumo etenaldia eta egungo ekoizpenaren itxialdi partziala lau astetara mugatuko balira, 15.000 enplegu baino gehiago desagertuko lirateke Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban, eta 5.000 baino gutxiago Nafarroan. Ondorio horiek bikoiztuko lirateke, adibidez, etenaldi epea zortzi astekoa izanez gero.

Etenaldi epearen luzera izango da, beraz, aurreikuspen horiek guztiak egokiak diren edo ez ikusteko gakoa. Orain, borroka sozial, sanitario eta logistikoak iraun bitartean, egunez egun egin behar diegu aurre ekoizpena etetearen ondorioz gertaturiko kaleratzeen eta aldi baterako erregulazioen kalteei. Jada 13.500 aldi baterako lan erregulazio espediente (ERTE) ditugu EAEn, ia 100.000 langileri eragiten dietenak. Nafarroako Gobernuak, bere aldetik, 3.600 espediente iragarri ditu, eragindako langile kopurua argitu gabe utziz. Eta hurrengo egunetan gehiago espero dira, domino efektua geldiezina baita.

Aldi baterako langileen kontratazio berri eza kontuan hartu behar dugu baita ere, turismo jardueretan kasu. Hiruhileko honetan euskal ekonomiaren azken hamarkadetako desindustrializazioa eta espezializazio eredu kaskarra geratuko dira agerian. Langabeziaren igoera larri honek eta soldaten zein enpresarien errenten jaitsierak populazioaren erosteko ahalmena eta bizi baldintzak kaltetuko dituzte.

Itxialdi orokorra orain?

Espainiako Gobernuak alarma egoera gogortzen baldin badu, eta oinarrizkoa ez den industriaren ekoizpen itxialdia dekretatu, ondorio ekonomiko eta sozial latzagoak izango dira epe luzean. Hasi dira dagoeneko lehenengo etenaldi industrialak: Mercedes-Benz, CAF, Arcelor-Mittal, Irizar eta Michelin, besteak beste. Horien hornitzaile gehienek bide bera jarraitu dute. Italian ekoizpenaren etenaldi zorrotzagoa agindu berri dute. Hemen, asko dira bide bera noiz jarraituko zain daudenak; erabateko itxialdia berehalakoa izan dadin eskatzen dute, eta “langileen osasunarekin jolastu ez dezatela” eskatzen diete gobernuei. Gobernuek, ordea, ez dute nahi industriak, eraikuntzak eta ahal den bezainbeste zerbitzuk ixterik. Eztabaida ezinbestekotzat jotzen diren aktibitate ekonomikoetan datza. Kasuan kasuko jardueren azterketa sakon baten beharra dago, hautu desegoki batek osasuna epe motzean kaltetu dezakeela jakinda. Hala ere, berehalakotasuna da erronka.

“Test arinak behar dira, enpresetako langile guztiei frogak egiteko eta positiboak etxeko berrogeialdi isolatuan jartzeko. Langileen osasuna bermatzea izan behar da helburua”

Hego Koreak erdibideko estrategia jarraitu du, hasieratik lantokietara bertaratu beharreko langile guztiei test arinak eginez. Hemen, test arinak heltzear dira, eta Eusko Jaurlaritzaren protokolo irizpideak (distantzia, maskarak, eskularruak, termometroak eta abar) ez dira nahikoak. Honetan ere, lan prebentzio arauak betetzen direla bermatu beharra dago. Protokolo egoki batek langileak COVID-19az kutsatzeko aukerak jaisten ditu, baina ez du haien osasuna bermatzen. Test arinak behar dira, enpresetako langile guztiei frogak egiteko eta positiboak etxeko berrogeialdi isolatuan jartzeko. Langileen osasuna bermatzea izan behar da helburua.

Horretarako, ezinbesteko baldintza da testak modu masiboan zabaltzea eta horien fidagarritasuna kontrolatzea; hor dago koska. Horrez gain, azpimarratu beharra dago Hego Korean punta-puntako baliabide eta teknologia gailuak izan dituztela eskura, eta, nola ez, gizarte eredu desberdina: bertan ezarritako irizpide eta neurriak ez dira gure gizartera erraz egokitzen. Ereduak gorabehera, ezinbestekoa da enpresetan arriskuen prebentziorako neurri guztiak bermatzen diren ala ez egiaztatzea, eta betetzen ez direnean, jarduera ekonomikoa berehala gelditzea. Lan arriskuen prebentziorako agintaritzak gidatuta, zeregin horretara bideratu beharko lirateke egun kaleetan isunak jartzen ari diren indar polizialak.

Bitartean, zer egin?

Itxialdiaren gradua da orain lan munduaren erronka nagusia. Bigarrena, apirilaren 10a eta 15a artean SEPEa larrialdian etendako milioika langileri haien soldaten %70 automatikoki ordaintzen eraginkorrak izatea. Hala balitz, enpresa guztiek erregulazio neurriak aplikatu ahalko lituzkete, nahiz eta aurreko urtean galerak edo irabaziak izan. Aurreko urtean irabazi maila batetik gora izan zutenek beren langileen soldatak ordaintzea da egokiena. Bestela, irabazi handiak izan dituzten enpresen langile soldatak guztion artean ordaintzen ariko gara.

“Gaur bertan, kaltetu orok alokairuak bi hilabetetan ez ordaintzea ari da eztabaidatzen, gutxieneko larrialdi-errenta bermatzearen aldeko ahotsak ugaritu diren bitartean”

Aurretik hipotekekin gertatu bezala, gaur bertan, kaltetu orok alokairuak bi hilabetetan ez ordaintzea ari da eztabaidatzen, gutxieneko larrialdi-errenta bermatzearen aldeko ahotsak ugaritu diren bitartean. Eta Gobernuak eragile sozialekin hitzarmenak gauzatzen dituen bitartean, ezin dugu ahaztu berrogeialdian gauden bizilagunon helburua zein den: osasun sistemak (gure Osakidetza eta Osasunbidea) ez kolapsatzea, kutsatze katea atzeratzeko isolamendu neurri zorrotzei eutsiz.

Era berean, gobernuek baliabide publiko zein pribatuz eta langile berriz hornitu behar dituzte osasun erakundeak, Espainiakoak zein euskal lurraldeetakoek jada iragarri dutenez. Osasun krisiaren euste neurriak egunez egun joango dira egokitzen, eta horiek antolatzen dabiltzanei laguntza eta atxikimendua eman behar dizkiegu, egoera honetatik bizirik irteteko. Era berean, foru aldundien eta udalen menpe dauden zerbitzu sozial publiko zein pribatizatuek larrialdira egokitzeko plan ausartak beharko lituzkete.

“Osasun arloan arrisku-taldeak babestu behar ditugula argi dugun bezala, arlo ekonomiko eta sozialean ere sektore ahulenen aldeko politikak egin behar ditugu”

Langileen eta herri sektoreen babeserako neurri sozial ugari behar ditugu, egoerari gutxieneko duintasunez aurre egiteko. Enpresetan krisi honek izango dituen ondorioak oso aldakorrak izango dira, krisi guztiek sexu eta klase bereizketa egiten dutela baitakigu. Kutsatze mailetan hain nabaria ez dena, agerikoa da larrialdi egoeraren ondorioen banaketa sozial desorekatuan. Osasun arloan sektore arrisku taldeak babestu behar ditugula argi dugun bezala, arlo ekonomiko eta sozialean beharrezkoa da gauza bera, sektore ahulenen aldeko politika egitea.

Osasun borroka titaniko honek iraun bitartean, lanaren eta bizitzaren arloetan ezarri beharreko neurriak izan behar ditugu hizpide. Guztion arteko adostasunez, inbertsio eta gastu zabaleko politika publiko eta ekintza sozialak garatu behar ditugu, maila guztietan eta denon arteko elkartasuna antolatuz eta gauzatuz.

Sobre este blog
Lanaren ekonomia gehiengo zapalduaren bizipena du oinarrian, langileen sukarra eta itxaropena. Botere arrotzen ikuspegitik azaltzen dira eguneroko gorabehera ekonomikoak. Kutsadura informatiboari aurre eginez, ekonomia gaiak jorratzen eta ulertarazten arituko gara. Bilbo Hiria, Hordago eta Argia elkarlanean, lanaren munduko analisia egiten
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Ayuntamiento de Madrid
Huelga de residuos Sin acuerdo con las empresas, sindicatos inician la huelga de recogida de basuras en la ciudad de Madrid
Además de asegurar el convenio colectivo y aumentos salariales justos, sindicatos como Sector Profesional RSU luchan por garantizar mejoras en derechos sociales para los trabajadores del sector, por ello inician esta noche huelga indefinida.
Ayuntamiento de Madrid
Huelga de residuos Acuerdo en la recogida de papel, cartón y vidrio, pero la huelga del resto de basuras de Madrid, aún pendiente
Empresas concesionarias y trabajadores de residuos en el Ayuntamiento de Madrid negocian a contrarreloj antes de que comience la huelga convocada por sindicatos a las 23 horas de este lunes.
#54589
1/4/2020 14:07

euskaraz produzitzeko eta kontsumitzeko eskubidea dugu. askoz ere informazio gehiago dago gazteleraz gai hauei buruz. eta helburua ahalik eta jende gehienerarengana iristea bada, gaztelera ez da derrigorrez hizkuntza estrategikoena.

0
0
#54046
30/3/2020 11:01

Hemen jende pilo bat dago euskaraz bai eta gaztelaniaz irakurtzen ez duena. Euskal idazleak txineraz idatziko balu, gaztelaniaz idatzita baino publiko zabalagoa izango luke.

0
0
#53745
28/3/2020 19:38

Euskaraz idazten jarraitzen duzun bitartean, emakume gutxik jakingo dute komunikatzen saiatzen ari zaren hori

0
1
#53741
28/3/2020 19:33

Euskaraz idazten jarraitzen duzun bitartean, emakume gutxik jakingo dute komunikatzen saiatzen ari zaren hori

0
1
Sobre este blog
Lanaren ekonomia gehiengo zapalduaren bizipena du oinarrian, langileen sukarra eta itxaropena. Botere arrotzen ikuspegitik azaltzen dira eguneroko gorabehera ekonomikoak. Kutsadura informatiboari aurre eginez, ekonomia gaiak jorratzen eta ulertarazten arituko gara. Bilbo Hiria, Hordago eta Argia elkarlanean, lanaren munduko analisia egiten
Ver todas las entradas
Galicia
Galicia Así opera en la sombra la banca en el proyecto de la celulosa de Altri en Galicia
La sociedad público-privada Impulsa Galicia, que cimentó los primeros planes de la multinacional papelera y , está participada fundamentalmente por la Xunta y por el banco que surgió de la desastrosa fusión de la cajas de ahorro gallegas.
Religión
Religión Muere el papa Francisco, el primer pontífice latinoamericano
Jorge Mario Bergoglio ha muerto este lunes 21 de abril en su residencia en la Casa de Santa Marta, en Roma, según ha informado el Vaticano. Tenía 88 años.
Ocupación israelí
Ocupación Israelí Tel Aviv encubre en un informe “lleno de mentiras” el asesinato de 15 trabajadores humanitarios
Una investigación interna admite la masacre realizada el pasado 23 de marzo, pero oculta información, es contradictoria y llena de falsedades, según denuncia la Media Luna Roja y la organización israelí Breaking The Silence.
Galicia
Medio ambiente Una cementera con emisiones de mercurio proyecta una planta de residuos a metros de un pueblo gallego
Sarria convive desde hace décadas con la contaminación provocada por la cementera de O Oural. Ahora, Votorantim Cimientos proyecta la instalación de una nueva planta para la producción de combustible a partir de la coincineración de residuos.
Humor
Humor Reacciones a la muerte del papa
La viñeta de Mauro Entrialgo sobre las reacciones a la muerte del Papa Francisco

Últimas

Eventos
Taller de podcast El Salto invita a estudiantes a explorar las posibilidades del formato audiovisual
Proponemos un taller de guion y producción de programas para estudiantes de comunicación y periodismo los días 24 de abril y 8 de mayo.
Poesía
Poesía Poética de un temblor disidente
Frente al mandato de la sobreproducción, Txetxu González propone una poética de la lentitud en ‘Si te preguntas por qué un poco (Orígenes de la hiperestesia)’, una obra híbrida que se mueve entre la poesía, el ensayo y el archivo afectivo.
China
Pulsos bajo el cielo Taiwán, la isla hermosa en la encrucijada
En este episodio recorremos la isla de Taiwan para explicar su relación geopolítica con China continental desde la perspectiva de los movimientos indígenas y su música
La vida y ya
La vida y ya Días de vacaciones
No somos conscientes de que la lluvia depende, en un porcentaje altísimo, de ellas. Sin plantas hay menos lluvia. Sin lluvia las semillas no germinan. Así funciona.
El Salto Radio
El Salto Radio Balas de Goma
Carles Guillot y Ester Quintana perdieron un ojo tras recibir el disparo de una bala de goma disparada por un policía. En su carrera por identificar a los responsables, ambas encontraron el empuje necesario en sus compañeras y familiares.
Opinión
Opinión Poliamor de derechas, poliamor de izquierdas
La no-monogamia no puede ser simplemente una etiqueta identitaria o una preferencia personal, sino una práctica material que cuestiona la propiedad privada, la privatización de los cuidados y la reproducción de los roles de género
Más noticias
El Salto n.78
El Salto 78 Nueva revista, viejas injusticias: hablemos de Violencia Institucional
En el último número de la revista de El Salto dedicamos la portada y nuestro “Panorama” a una de las violencias que sufren las mujeres solo por el hecho de serlo, la que aún a día de hoy emana de un sistema irracional y patriarcal.
Ayuntamiento de Madrid
Residuos La “motosierra de Almeida” no frena la oposición social al cantón de la limpieza en Montecarmelo
Los vecinos no entienden por qué el Ayuntamiento madrileño no accede a construir el cantón en una parcela técnicamente viable y que no afectaría a miles de niños y la única zona verde del barrio.

Recomendadas

Líbano
Líbano Cinco décadas sin paz ni justicia en Líbano
El país mediterráneo conmemora el 50 aniversario desde el inicio de la guerra civil, un conflicto cuyos crímenes no se han juzgado y cuyos desaparecidos no se han encontrado
València
València “‘El vol de Guillem’ ha supuesto la liberación de todos estos años de lucha”
Ricard Tàpera, autor del cuento, y Betlem Agulló, hermana de Guillem Agulló, que ha puesto voz a la historia, nos explican cómo ha sido el proceso de creación de esta obra coral, ilustrada por Helga Ambak.
Economía social y solidaria
Tecnología Inteligencia Artificial y economía solidaria: ¿posibles aliadas?
¿Cómo debe relacionarse la economía solidaria con una tecnología que vulnera derechos humanos y ambientales constantemente? Cooperativas e investigadoras tecnológicas animan al movimiento a perderle el miedo y a utilizarla de manera crítica.