Industria
Alcoa: daquelas privatizacións, estes ERE

O 17 de outubro a multinacional estadounidense Alcoa, líder mundial en produción de aluminio, anunciaba a súa intención de levar a cabo un procedemento de despedimento colectivo en dúas das catro plantas que mantén no Estado español, na Coruña e en Avilés. A empresa comunicou a súa decisión aos traballadores, 369 persoas na planta galega e 317 na asturiana, á vez que difundía un comunicado no que xustificaba a súa decisión en base a “problemas estruturais produtivos e tecnolóxicos” que afectan ás plantas, “as menos produtivas do grupo”, segundo os seus propios datos. A compañía, que pechou o último exercicio anual con beneficios que superaron os 200 millóns de dólares, alegou tamén dificultades como “factores externos de mercado” ou “o elevado prezo das materias primas e o custo da enerxía”, que serían os detonantes da decisión. 

A noticia non colleu por sorpresa aos traballadores, que levan unha década temendo un posible peche e reclaman que se retire o expediente de extinción, pois alegan que as plantas, ao contrario do que argumenta a multinacional, son rendibles. Á súa vez, esixiron desde un primeiro momento a articulación dunha fronte común conxunta coas administracións estatais, autonómicas e locais. Así se albiscou na mobilización do pasado sábado 20 de outubro na Coruña, que contou coa presenza dos traballadores da planta asturiana. Dita manifestación acabou cun discurso do presidente do comité de empresa coruñés, Juan Carlos López Corbacho, que pediu, de forma irónica, “que apliquen o 155 a Alcoa”. No acto interveu tamén o alcalde da Coruña, Xulio Ferreiro, quen asegurou que a cidade “non vai deixar tirados” aos traballadores.

Levan unha década temendo un posible peche e reclaman que se retire o expediente de extinción, pois alegan que as plantas, ao contrario do que argumenta a multinacional, son rendibles.

Para o concelleiro de Emprego e Economía Social do Concello da Coruña, Alberto Lema, “o que quere impedir Alcoa é crear un competidor dentro das fronteiras da UE”. Considera que “o Estado e a Unión Europea teñen que usar todas as pancas de presión posibles para facerlle ver á empresa que o peche das plantas é unha decisión que lle vai traer consecuencias” e, no caso de que o peche sexa inevitable, unha das alternativas, na súa opinión, podería ser “que o Estado se faga cargo do futuro da empresa da maneira que sexa o que busque a súa viabilidade no futuro”. Lema apunta que “estamos a falar dunha empresa pública que foi privatizada”, polo que “segue habendo unha parte de responsabilidade pública sobre eses terreos”. E engade: “Non podemos permitir que unha empresa á que lle regalamos estas plantas as saque do mercado coma se se tratase de activos inmobiliarios”.

Neste sentido, a Ministra de Industria, Reyes Maroto, asegurou este martes 30 de outubro nunha entrevista en RNE que o Estado estaría a negociar xa a venda das plantas a posibles compradores. “Reuninme xa con algúns posibles investidores e estamos a definir eses escenarios, máis pronto que tarde poderemos dar boas noticias”, asegurou a responsable de Industria. Preguntado respecto destas informacións, Juan Carlos López Corbacho, presidente do comité de empresa coruñés, dixo descoñecer estas reunións. “De momento non temos información respecto diso”, declarou.

Enerxía e materias primas

Alcoa aduce que o 40% do custo total de produción das súas plantas o adica ao consumo enerxético. Aínda que non conta que, desde o seu desembarco en España —en 1998, durante a primeira presidencia de Aznar—, tras a compra da empresa de participación pública Inespal por uns 400 millóns de dólares, gozaron dos beneficios da chamada tarifa G4 ata o ano 2008, plan que abarataba os custos enerxéticos a empresas con elevados niveis de consumo. Con este movemento a multinacional facíase co monopolio do sector do aluminio no Estado español, a prezo de saldo e con importantes vantaxes, pasando a ser propietaria dun total de once centros de traballo, dos cales hoxe só catro seguen activos: A Coruña, Avilés e dous en San Cibrao (Lugo). 

Posteriormente, a Unión Europea prohibiu a tarifa G4 por considerar que daba unha vantaxe a estas empresas fronte aos seus competidores comunitarios. Ante esta situación, e dada a presión da grande industria por conservar unhas subvencións que garantían con diñeiro público a viabilidade das empresas, o Goberno de Zapatero optou por enmascarar as subvencións detrás das compensacións por interrompibilidade. Trátase dun sistema creado nos 80, época de escaseza enerxética, baseado no pago aos grandes consumidores eléctricos dunhas cifras millonarias co pretexto de que, en tempos de elevado consumo enerxético, reducirían o seu volume de produción coa consecuente redución de consumo, permitindo así satisfacer a demanda dos consumidores particulares.

Alcoa aduce que o 40% do custo total de produción das súas plantas dedícao ao consumo enerxético

Este mecanismo compensatorio de pagos fixos anuais funcionou ata o 2013, ano en que a UE volveu denuncialo alegando que se trataba de subvencións estatais disimuladas. Polo que o Executivo de Rajoy viuse obrigado a deseñar un novo sistema que segue estando vixente na actualidade: o das poxas. Desta maneira, as empresas pasaron de percibir unhas contías fixas anuais a ter que poxar á baixa polas compensacións, o cal xerou un marco enerxético inestable no que as compañías non saben canto terán que pagar polo seu consumo, xa que os custos varían segundo os resultados das poxas.

O experto en enerxía e membro da cooperativa Nosa Enerxía Adrián Dios Vicente, apunta que o sistema de interrompibilidade non é máis que un sistema de subvencións encubertas para a industria electrointensiva. “É unha forma de que o diñeiro público acabe en empresas privadas que consumen moita electricidade para abaratar a súa factura de luz”, afirma, para logo agregar que “a interrompibilidade é un mito en o Estado español porque temos unha sobrecapacidade eléctrica moi grande, polo que en realidade o que se crearon foron unhas axudas que, para que non aparecesen directamente como subvencións, danse a través de poxas, pero a realidade é que estamos a falar dunha transferencia directa de recursos do público ao privado”.

Para Adrián Dios Vicente, “as poxas no fondo son unha solución que non gusta a ninguén” e cre que a problemática que subxace é a incapacidade do Estado de enfrontarse ás grandes eléctricas. “A solución tería que ser que a factura baixe, necesitamos un cambio de política enerxética que abarate a factura da luz, pero iso implicaría que no canto de que o Goberno se enfrontase con Alcoa, tería que facelo coas grandes eléctricas, porque lles vai baixar os beneficios a elas. Entón, con quen confrontas? Coa industria electrointensiva ou coas grandes eléctricas?”, comenta.

Adrián Dios: “A interrompibilidade é unha forma de que o diñeiro público acabe en empresas privadas que consumen moita electricidade”

Este marco de inestabilidade xerado polas poxas de interrompibilidade foi o detonante para que a empresa presentase, en novembro de 2014, unha proposta de ERE. O conflito saldouse cun acordo entre a multinacional e o Estado polo cal a empresa retirou o ERE tras recibir 50 millóns máis. En total, a compañía ingresou preto de 1.000 millóns en concepto de compensacións desde que o mecanismo se puxo en marcha, o que a converte na principal beneficiaria do sistema de pagos por interrompibilidade en todo o Estado español.

Doutra banda, Alcoa tamén xustificou a súa decisión no elevado custo que debe asumir en cuestión de materias primas, argumento que traballadores e expertos cualifican de tramposo, xa que en realidade obtiveron cuantiosos beneficios. Pois a alúmina, material empregado para a fabricación do aluminio, incrementou o seu prezo vertixinosamente no que vai de ano. Con todo, a multinacional, que tamén produce alúmina noutras plantas como a de San Cibrao, viuse beneficiada no computo xeral por esta suba debido ás vendas deste material a outras fábricas produtoras, ata o punto que a mesma semana en que presentaba os ERE a empresa certificaba que os ingresos por este concepto se incrementaron nun 54,5% entre xullo e setembro respecto ao mesmo período do ano anterior, ingresando máis de 1.100 millóns de dólares.

Eléctricas en Galiza, negocio redondo

Adrián Dios

2

Electricidad

Eléctricas en Galiza, negocio redondo

Adrián Dios

2

Se hai un sector económico digno de análise, ese é o enerxético. As súas implicacións non só en termos de xeración de valor e emprego, senón para o conxunto dunha economía e o seu desenvolvemento, son fundamentais. Ademais, o impacto directo que teñen sobre a cidadanía as decisións de política enerxética, dende a pobreza enerxética até as medidas para mitigar o cambio climático, son indubidables.

Falta de investimentos

O outro motivo aducido pola empresa para xustificar o peche das plantas son os problemas estruturais e tecnolóxicos dos que adoecen as fábricas. Isto non impediu que obtivese uns beneficios de máis de 1.400 millóns de euros entre 1998 e 2014 nas dúas plantas. Aínda que en lugar de ser reinvestidos nas propias fábricas para actualizar a súa tecnoloxía, servíronlle á multinacional para potenciar plantas en terceiros países que lle proporcionan mellores condicións, como Arabia Saudita. De feito, a empresa nin sequera levou adiante os investimentos aos que se comprometeu cando adquiriu as plantas, 400 millóns nos dez anos seguintes á compra.

Todo isto foi posible grazas a un sistema de compensacións que non obrigou á multinacional a realizar ningún tipo de investimento que servise para garantir a viabilidade das plantas, tal e como cre Alberto Lema, responsable de emprego do Concello coruñés, quen asegura que “o que faltou foi un condicionamento despois da venda destas infraestruturas a un programa de viabilidade e de investimentos, o cal significa que a día de hoxe a empresa mantivo as plantas a custo cero, é dicir, cunhas infraestruturas completamente amortizadas nas que non investiu diñeiro, senón que soamente extraeu beneficios con bonificacións do Estado”. Ademais, non termina de crer as xustificacións da compañía, pois Alcoa está a obter beneficios en bolsa moi importantes, e engade: “Nós consideramos que aínda así a planta segue sendo absolutamente viable”.

Esta opinión é compartida polos traballadores. Corbacho asegura que as plantas teñen “unha tecnoloxía que é a mesma que a de Lista, en Noruega, unha planta rendible, con bos números. A única diferenza que temos con eles é o prezo da electricidade”. Denuncia que os beneficios que a compañía obtivo “non se utilizaron para mellorar ningunha planta en España, senón que foron a parar á planta de Maaden, en Arabia Saudita, e a outra en Islandia”. Son lugares onde a empresa obtén unha marxe de negocio maior“. Como non poden presentar unha causa económica para o despedimento colectivo, porque Alcoa é un grupo empresarial que ten beneficios, aproveitan a conxuntura actual do prezo da alúmina e da electricidade”, denuncia o presidente do comité de empresa.

Corbacho: “Aínda queda tempo para traballar, e iranse tirando tabiques ata chegar ao obxectivo, que é garantir os nosos postos de traballo”

En canto aos próximos movementos, Corbacho explica que o comité de empresa presentou unha proposta baseada en “retirar o expediente de enriba da mesa, abrir un marco temporal para iniciar un proxecto de venda das plantas que nós propuxemos de 18 meses e, durante ese período, acondicionar as plantas para a súa venda”. Como sentenza, “aínda queda tempo para traballar, e iranse tirando tabiques ata chegar ao obxectivo, que é garantir os nosos postos de traballo”.

Este luns 29 de outubro houbo unha nova mobilización onde os traballadores das plantas da Coruña e San Cibrao (Lugo), acompañados por numerosos representantes de distintos partidos políticos, por traballadores doutras fábricas como Ferroatlántica de Cee e Dumbria, da refinería de Repsol na cidade ou activistas do  Movemento Galego en Defensa das Pensións Públicas (Modepen) e tamén persoal de Bombeiros da Coruña realizaron unha marcha obreira dende a porta da fábrica ata a Delegación do Goberno en Galicia, onde os integrantes do comité de empresa foron recibidos por Javier Losada. Dende hoxe, día 31 de outubro, ábrese o período de consultas dun mes, que se non ocorre nada, rematará co peche das dúas plantas.