Fotomatón
Benedicta que estás na terra

Hai unha escena en O que arde que se presta a equívoco. Chove a mares e pensas que Benedicta está abrigada na cortiza dun castiñeiro, pero resulta que é ao revés. Quen se resgarda do ballón é a árbore, que ten a sorte de poñerse a cuberto baixo unha muller miúda, todo nervio e febra, que pasa por alí saltaricando. Unha señora de traza antiga e sutilísima, como saída do relevo dunha ánfora, na que calquera persoa con sentido común buscaría refuxio ou unha aperta analxésica. Os castiñeiros dos Ancares, igual que os carballos e os teixos, saben ben a quen arrimarse. Recoñecen a autoridade da terra. Na taiga siberiana tiñan a Dersu Uzala, pero na fronde lucense temos a Benedicta. Poderosa Benedicta. Que gran combustible para o corazón pronunciar o teu nome soletreando as sílabas.

Amosa a nosa muller unha elegancia esotérica e salvaxe, un alento erutido nos verdadeiros misterios da vida, coma unha Clarice Lispector silvestre que baixa da aldea aos choutos para descifrar este xeroglífico no que vivimos o resto. Unha sesión de media hora con Benedicta, tomando un vaso onda a lareira ou debullando nas castañas, equivale á lectura do Tractatus de Wittgenstein. Señora de cabelos prateados, lentes trotskistas e muiñeira imprevisible, arregada polo tempo, enérxica na calma e serena na dúbida, semella ser a protagonista desa fermosa canción de Rafael Berrio que repite: “Todo lo he visto, de todo me acuerdo”. Porque estamos seguros de que esta atávica Benedicta, revestida por Óliver Laxe de mil mulleres remotas, leva séculos levantando acta da nosa desaparición.

Unha señora de traza antiga e sutilísima, como saída do relevo dunha ánfora, na que calquera persoa con sentido común buscaría refuxio ou unha aperta analxésica

Confírmase na súa estampa de pergamiño que o esplendor da vellez recupera para o rostro os trazos perdidos da infancia, confundidos neste caso entre os vestixios dunha maternidade superior da que nunca falan os libros de historia. Que llo consulten ao seu fillo Amador, ese solteiro montañés, cando regresa á aldea dende o caldeiro e Benedicta asoma pola leira para miralo coma un cimo amoroso e fulgurante. Tampouco hai quen che entenda este mundo por aló embaixo, parece dicirlle o exiliado das súas entrañas. E entón na escuridade dos cines todos nos confesamos pirómanos tristes e perdidiños. Sorte que ao se prenderen as luces, aliviados e conmovidos, saímos pensando que mentres medre unha Benedicta na terra sempre haberá alguén que nos pregunte se temos fame ou frío.