Giada, Wil e Quiroga puxeron en marcha Voizes en 2015 como un arquivo internacional de entrevistas en vídeo con persoas que deixaron parte da súa vida nun penal. Son conversas sinceras que desmitifican a experiencia da cadea, onde a pregunta ‘que fixeron’ deixa de aplicar, para pasar a ‘que sentiron’.
Cantas veces escoitamos en primeira persoa o que supón un ano, cinco, dez, de encerro? Como é o día a día, como te sentes, como te tratan. Como transforma a túa vida unha condena. E cando saes, a que te enfrontas?
Rachar co silencio que envolve o sistema penitenciario, ter a oportunidade de escoitar a voz das persoas que deixan parte da súa vida nunha cela agochada deliberadamente, convértese nunha ferramenta moi útil para analizar a sociedade na que vivimos, e tamén para pensar colectivamente a sociedade que desexamos construír.
Giada, Wil e Quiroga comezaron co proxecto audiovisual Voizes no marco do 15M coa idea de arrincar unha conversa reflexiva sobre o sistema penitenciario. Incorporan no debate a persoas que pasaron un mínimo de dous meses sen liberdade, co proceso rematado, ou en vías de facelo. Durante permisos, sempre fora do marco da institución. Isto permitiulles falar con máis liberdade da súa experiencia, e mantendo o anonimato.
Giada conta por que decidiron facelo dese xeito: “Voizes expón o que é o cárcere contado pola xente que pasou polo cárcere. Queriamos que fixeran parte do diálogo para o cambio”. Wil contextualiza: “Existen moitos estereotipos do que é a cadea desde fóra, desde a xente que non estamos nin estivemos nunca en prisión, incluso desde a xente que é crítica co sistema penitenciario. Xurdiu a necesidade de preguntarnos que é o cárcere e outros centros de detención vista e contada pola xente que está dentro”.
Preguntamos sen ter estado presas
Empregan un cuestionario base con preguntas comúns a todas as entrevistas, que vai evolucionando. “Decatámonos de que o noso cuestionario, aínda que é moi aberto, non se adapta as diferentes realidades que imos atopando”, lembra Giada. O cuestionario ten que ir mudando. Ímonos adaptando e aprendendo con cada conversa”.
Queremos fuxir da imaxe estereotipada do cárcere que producen os medios de comunicación”, explica Quiroga. “Buscamos unha visión máis global que coloque o protagonismo na persoa que fala”. Tamén queremos abordar outros tipos de encerro, non só as cadeas”.
CASTIGO OU REHABILITACIÓN?
Cando entras nun centro psiquiátrico é moi difícil saír. Machácante coa medicación: 700 de Depakine, 15 de Abilify, 25 de Seroquel. É unha salvaxada de medicación e cando me queixaba dicían que era baixa para o meu trastorno”. Así fala unha muller latinoamericana que despois de dous anos de prisión preventiva á espera de xuízo no Centro Penitenciario de Briáns (Catalunya), foi diagnosticada cun transtorno psicolóxico e condenada a cinco anos máis na UHPP (Unitat Hospitalització Psiquiátrica Penitenciària) de Briáns. “Despois de dous anos sen ningún tipo de brote nin problemas”, comeza unha nova etapa no seu encerro, pero tamén na sua vida: “Etiquetar as persoas é moi delicado, trabúcanse moitas veces. Cometes un acto nun momento concreto e condénante de por vida. Esa historia de que na cadea te reinsertas é mentira, o cárcere reproduce os problemas”. Noutra entrevista, un mozo catalán que cumpriu condena na Modelo explica que “todo está pensado para que a xente se esqueza das persoas presas. Os horarios dos autobuses non coinciden cos das visitas, se non tes coche tes que botar todo o día para ver vinte minutos a unha persoa. Estando encerrado non podes aportar moito ás persoas que veñen, por non dicir nada, e a xente, para coidarte, ten que investir moito tempo en ti. Vese a intención de que a xente se esqueza da xente que está alí. Penso que realmente o castigo é a soidade, que as persoas presas se sintan soas”.
Voizes agora mesmo é un proxecto en expansión composto de dezaoito entrevistas a persoas presas en cadeas de tres países. Teñen un crowdfunding en Chuffed.org, unha plataforma de captación de fondos para proxectos con fins sociais, que conclúe o 19 de novembro. O obxectivo do mecenado é chegar como mínimo a duplicar o número de experiencias do arquivo, e mellorar a web para facer máis práctica a navegación polas entrevistas. Pero sobre todo, o que buscan é convidar a facer parte do proxecto a colectivos e persoas achegadas á realidade das cadeas. “O ideal é que de agora en diante non participemos no proceso das entrevistas”, afirma Quiroga, “se non que poidamos encargalas ás propias comunidades de apoio ou ás persoas máis achegadas. Deste xeito, sairán cuestións nas que nós non caemos, pero de moito interese”.
EXPLOTACIÓN E LUCRO
Aprovéitanse da túa necesidade. De que chegas e non tes nada”, comenta un mozo brasileiro. “Os prezos do economato son moi altos e teste que buscar a vida como podes. Hai días que traballas por 3 euros. Fante chantaxe, se queres a condicional tes que traballar. Se non queres un traballo, danche outro. E hai xente que a teñen explotada ata a fin, e cando lles quedan catro días para rematar a súa condena, depórtanos ao seu país”. “É un paradoxo que un centro público proporcione man de obra tan barata. Baixo a teoría da rehabilitación e da adquisición do habituamento ao traballo, o que se agocha é unha explotación laboral”, afirma un empresario catalán que entrou voluntariamente a cumprir sete meses. “Isto é un negocio, a finalidade non é rehabilitadora, é puramente económica”. Noutra entrevista, un mozo que pasou un breve período de tempo en prisión comenta que “podías ter televisión ou radio na cela, e se non a tiñas, podías mercala”. Iso si, só hai un modelo que vende en exclusiva El Corte Inglés. O mesmo pasa cos ordenadores aos que teñen dereito os estudantes. “O economato convírtete nun consumidor, rexistra os beneficios dunha mediana superficie. A comida de prisión é deficitaria, e tamén os lotes de hixiene, faste dependente do economato, que é xestionado por empresas privadas”, denuncia un mozo de Barcelona que cumpliu condea no cárcere da Trinidad.
As bases e as voices
Wil, Giada e Quiroga abren con Voizes as vías para o diálogo arredor do sistema penitenciario. “Facemos unha análise crítica das cadeas e pensamos que con este traballo favorecemos o debate. O cuestionario busca repostas a cuestións importantes como quen está principalmente no cárcere, ou se é un sistema de castigo que non busca a rehabilitación”. Fan unha análise das entrevistas: “Suponse que resolve conflitos, pero o que fai é aumentalos e crear máis. Esta é unha resposta unánime. Todas as persoas coinciden en que foi un proceso traumático. Non hai respostas correctas, non buscamos adoutrinar na loita anticarceraria. Pensamos que recollendo todo este material propiciamos a reflexión de que este sistema non funciona, que hai que cambialo profundamente”, engaden. “Non é a nosa intención facer un documento aséptico, o noso obxectivo e contribuír a cambiar o sistema penitenciario tal e como se entende a día de hoxe, cuns niveis de encarceramento que non responden a ningún tipo de alarma social xustificable”.
QUEN HAI DENTRO?
Hai moitas mulas e prostitución ilegal. Tamén moitas por roubos e algúns homicidios. Hai moita xitana, moitísima, coma min”. É o relato dunha rapaza que cumpriu seis anos de condena no cárcere de Wad Ras. “E moitas latinas, tamen romanesas e rusas. Españolas moi poucas”, subliña. Todas as voces que descubrimos no arquivo inciden na mesma idea, o cárcere ten un marcado carácter de clase e racialización. “Se fose español, ao ano e 3 meses podía ter o meu primeiro permiso, pero eu non. Eu tiven que agardar dous anos e medio por non ter a ninguén aquí”, conta un mozo brasileiro. “O 90% da xente que está dentro procede do chanzo socio cultural máis baixo. Moitos son toxicómanos que entraron na cadea por cuestións de drogas ou delitos contra a propiedade e hai unha gran cantidade de inmigrantes”, comenta outro rapaz. “Aí dentro maioritariamente é xente pobre, moitos estranxeiros e moitísimos xitanos. Sobre todo xente pobre e sen recursos”, engade outra das voces do arquivo.
Tras las críticas de Covite, PNV y PSE-EE apuestan por una postura unitaria que pasa porque el departamento de Justicia y Derechos Humanos endurezca los requisitos para los actos culturales dentro de las penitenciarías.
Desde la calle las podías ver por las ventanas, pero mi madre me decía lo que todo el mundo comentaba en el barrio, que si las saludabas te metían adentro con ellas.
Para generar un espacio seguro, libre de comentarios machistas, racistas y fascistas, tienes que loguearte para comentar en El Salto. Si estás suscrita/a puedes comentar sin moderación previa. Solo tienes que poner tu email y tu contraseña. Si no estás suscrito, puedes registrarte sin ningún costo ni compromiso (solo tienes que aportar un email válido) o suscribirte y hacer posible este proyecto con tu apoyo.
El president valenciano ha remodelado el Consell de la Generalitat dando salida a dos conselleras y fichando un general en la reserva para la vicepresidencia.
El capitalismo de licitación, o capitalismo licitador, es el modelo económico que mejor define las prácticas que los diferentes gobiernos del PP valenciano han llevado a cabo a lo largo de la historia.
Más de 4.000 organizaciones y 60 comités han hecho un llamamiento masivo para unirse a esta marcha que ha desbordado el centro de la ciudad desde antes de las cinco de la tarde.
El gobierno del Partido Popular contrata por el procedimiento de emergencia a CHM Obras e Infraestructuras, que tienen detrás a los hermanos Martínez Berna, condenados en el marco del 'caso Gürtel' a un año y nueve meses de prisión.
El Norte global, causante histórico del cambio climático, propone 250.000 millones de dólares anuales para la adaptación y mitigación climática del Sur, cuando el propio borrador del acuerdo establece que al menos serían necesarios cinco billones.
La historia está siendo escrita con un silencio cómplice con el genocidio y mediante la censura a su condena. El silencio implica un precio terrible, pues consolida el borrado impune de la existencia, la cultura y el futuro del pueblo palestino.
El barrio es el espacio físico y social en los que transcurre ‘Café Abismo’, la primera novela de la responsable de Migraciones y Antirracismo de El Salto, Sarah Babiker.
El expresidente tenía “pleno conocimiento”, según la policía brasileña, de un plan para asesinar a los elegidos por el pueblo para ser presidente y vicepresidente después de las elecciones de 2022.
La corte ha emitido órdenes de arresto contra el primer ministro israelí, Benjamin Netanyahu, y el ex ministro de Defensa, Yoav Gallant, por crímenes de guerra cometidos en Gaza. Como resultado, ambos no podrán viajar a al menos 124 países.
El Grupo de Expertos en la Lucha contra la Violencia contra la Mujer y la Violencia Doméstica (GREVIO) alerta del “uso persistente” del llamado Síndrome de Alienación Parental y urge a regular la figura del coordinador parental.
Las derechas deshacen su acuerdo en el Ayuntamiento de Burgos tras el rechazo de la extrema derecha a los presupuestos de 2025, tras la inclusión de una cláusula de 119.000 euros de ayuda a personas migrantes en un presupuesto total de 250 millones.
El gobierno de Barcala aprueba un gasto de 105.754,90€ para la escuela taurina como “proyecto educativo”. La Diputación de València, por su parte, gasta un millón para la iluminación de su coso.
Es el centro referente en Argentina para tratamientos de salud mental y adicciones. Javier Milei intentó acabar con él, pero los profesionales sanitarios y los pacientes del hospital no lo permitieron. Esta es su historia.
Las vecinas afectadas por este fondo, en huelga de alquileres desde septiembre, están obligadas a asumir los gastos de comunidad y abonar los costes del seguro de impago e IBI a la propiedad, pese a ser estos requisitos totalmente ilegales.
El escritor británico reflexiona sobre la victoria de Donald Trump y cómo los conservadores han movilizado teorías como la psicología evolutiva para renovar sus posiciones y plantear una batalla cultural en foros online o redes sociales.
La muerte de este ciudadano maliense durante su encierro en el CAED de Alcalá de Henares ha puesto de manifiesto algunas de las deficiencias del sistema de acogida a migrantes en el Estado español.