Cárceles
Voizes, o encerro en primeira persoa

Giada, Wil e Quiroga puxeron en marcha Voizes en 2015 como un arquivo internacional de entrevistas en vídeo con persoas que deixaron parte da súa vida nun penal. Son conversas sinceras que desmitifican a experiencia da cadea, onde a pregunta ‘que fixeron’ deixa de aplicar, para pasar a ‘que sentiron’.

Cantas veces escoitamos en primeira persoa o que supón un ano, cinco, dez, de encerro? Como é o día a día, como te sentes, como te tratan. Como transforma a túa vida unha condena. E cando saes, a que te enfrontas?

Rachar co silencio que envolve o sistema penitenciario, ter a oportunidade de escoitar a voz das persoas que deixan parte da súa vida nunha cela agochada deliberadamente, convértese nunha ferramenta moi útil para analizar a sociedade na que vivimos, e tamén para pensar colectivamente a sociedade que desexamos construír.

Giada, Wil e Quiroga comezaron co proxecto audiovisual Voizes no marco do 15M coa idea de arrincar unha conversa reflexiva sobre o sistema penitenciario. Incorporan no debate a persoas que pasaron un mínimo de dous meses sen liberdade, co proceso rematado, ou en vías de facelo. Durante permisos, sempre fora do marco da institución. Isto permitiulles falar con máis liberdade da súa experiencia, e mantendo o anonimato.

Giada conta por que decidiron facelo dese xeito: “Voizes expón o que é o cárcere contado pola xente que pasou polo cárcere. Queriamos que fixeran parte do diálogo para o cambio”. Wil contextualiza: “Existen moitos estereotipos do que é a cadea desde fóra, desde a xente que non estamos nin estivemos nunca en prisión, incluso desde a xente que é crítica co sistema penitenciario. Xurdiu a necesidade de preguntarnos que é o cárcere e outros centros de detención vista e contada pola xente que está dentro”.

Preguntamos sen ter estado presas

Empregan un cuestionario base con preguntas comúns a todas as entrevistas, que vai evolucionando. “Decatámonos de que o noso cuestionario, aínda que é moi aberto, non se adapta as diferentes realidades que imos atopando”, lembra Giada. O cuestionario ten que ir mudando. Ímonos adaptando e aprendendo con cada conversa”.

Queremos fuxir da imaxe estereotipada do cárcere que producen os medios de comunicación”, explica Quiroga. “Buscamos unha visión máis global que coloque o protagonismo na persoa que fala”. Tamén queremos abordar outros tipos de encerro, non só as cadeas”.

CASTIGO OU REHABILITACIÓN?
Cando entras nun centro psiquiátrico é moi difícil saír. Machácante coa medicación: 700 de Depakine, 15 de Abilify, 25 de Seroquel. É unha salvaxada de medicación e cando me queixaba dicían que era baixa para o meu trastorno”. Así fala unha muller latinoamericana que despois de dous anos de prisión preventiva á espera de xuízo no Centro Penitenciario de Briáns (Catalunya), foi diagnosticada cun transtorno psicolóxico e condenada a cinco anos máis na UHPP (Unitat Hospitalització Psiquiátrica Penitenciària) de Briáns. “Despois de dous anos sen ningún tipo de brote nin problemas”, comeza unha nova etapa no seu encerro, pero tamén na sua vida: “Etiquetar as persoas é moi delicado, trabúcanse moitas veces. Cometes un acto nun momento concreto e condénante de por vida. Esa historia de que na cadea te reinsertas é mentira, o cárcere reproduce os problemas”. Noutra entrevista, un mozo catalán que cumpriu condena na Modelo explica que “todo está pensado para que a xente se esqueza das persoas presas. Os horarios dos autobuses non coinciden cos das visitas, se non tes coche tes que botar todo o día para ver vinte minutos a unha persoa. Estando encerrado non podes aportar moito ás persoas que veñen, por non dicir nada, e a xente, para coidarte, ten que investir moito tempo en ti. Vese a intención de que a xente se esqueza da xente que está alí. Penso que realmente o castigo é a soidade, que as persoas presas se sintan soas”.

Voizes agora mesmo é un proxecto en expansión composto de dezaoito entrevistas a persoas presas en cadeas de tres países. Teñen un crowdfunding en Chuffed.org, unha plataforma de captación de fondos para proxectos con fins sociais, que conclúe o 19 de novembro. O obxectivo do mecenado é chegar como mínimo a duplicar o número de experiencias do arquivo, e mellorar a web para facer máis práctica a navegación polas entrevistas. Pero sobre todo, o que buscan é convidar a facer parte do proxecto a colectivos e persoas achegadas á realidade das cadeas. “O ideal é que de agora en diante non participemos no proceso das entrevistas”, afirma Quiroga, “se non que poidamos encargalas ás propias comunidades de apoio ou ás persoas máis achegadas. Deste xeito, sairán cuestións nas que nós non caemos, pero de moito interese”.

Voizes_3

EXPLOTACIÓN E LUCRO
Aprovéitanse da túa necesidade. De que chegas e non tes nada”, comenta un mozo brasileiro. “Os prezos do economato son moi altos e teste que buscar a vida como podes. Hai días que traballas por 3 euros. Fante chantaxe, se queres a condicional tes que traballar. Se non queres un traballo, danche outro. E hai xente que a teñen explotada ata a fin, e cando lles quedan catro días para rematar a súa condena, depórtanos ao seu país”. “É un paradoxo que un centro público proporcione man de obra tan barata. Baixo a teoría da rehabilitación e da adquisición do habituamento ao traballo, o que se agocha é unha explotación laboral”, afirma un empresario catalán que entrou voluntariamente a cumprir sete meses. “Isto é un negocio, a finalidade non é rehabilitadora, é puramente económica”. Noutra entrevista, un mozo que pasou un breve período de tempo en prisión comenta que “podías ter televisión ou radio na cela, e se non a tiñas, podías mercala”. Iso si, só hai un modelo que vende en exclusiva El Corte Inglés. O mesmo pasa cos ordenadores aos que teñen dereito os estudantes. “O economato convírtete nun consumidor, rexistra os beneficios dunha mediana superficie. A comida de prisión é deficitaria, e tamén os lotes de hixiene, faste dependente do economato, que é xestionado por empresas privadas”, denuncia un mozo de Barcelona que cumpliu condea no cárcere da Trinidad.
 

Voizes_2

As bases e as voices

Wil, Giada e Quiroga abren con Voizes as vías para o diálogo arredor do sistema penitenciario. “Facemos unha análise crítica das cadeas e pensamos que con este traballo favorecemos o debate. O cuestionario busca repostas a cuestións importantes como quen está principalmente no cárcere, ou se é un sistema de castigo que non busca a rehabilitación”. Fan unha análise das entrevistas: “Suponse que resolve conflitos, pero o que fai é aumentalos e crear máis. Esta é unha resposta unánime. Todas as persoas coinciden en que foi un proceso traumático. Non hai respostas correctas, non buscamos adoutrinar na loita anticarceraria. Pensamos que recollendo todo este material propiciamos a reflexión de que este sistema non funciona, que hai que cambialo profundamente”, engaden. “Non é a nosa intención facer un documento aséptico, o noso obxectivo e contribuír a cambiar o sistema penitenciario tal e como se entende a día de hoxe, cuns niveis de encarceramento que non responden a ningún tipo de alarma social xustificable”.

QUEN HAI DENTRO?
Hai moitas mulas e prostitución ilegal. Tamén moitas por roubos e algúns homicidios. Hai moita xitana, moitísima, coma min”. É o relato dunha rapaza que cumpriu seis anos de condena no cárcere de Wad Ras. “E moitas latinas, tamen romanesas e rusas. Españolas moi poucas”, subliña. Todas as voces que descubrimos no arquivo inciden na mesma idea, o cárcere ten un marcado carácter de clase e racialización. “Se fose español, ao ano e 3 meses podía ter o meu primeiro permiso, pero eu non. Eu tiven que agardar dous anos e medio por non ter a ninguén aquí”, conta un mozo brasileiro. “O 90% da xente que está dentro procede do chanzo socio cultural máis baixo. Moitos son toxicómanos que entraron na cadea por cuestións de drogas ou delitos contra a propiedade e hai unha gran cantidade de inmigrantes”, comenta outro rapaz. “Aí dentro maioritariamente é xente pobre, moitos estranxeiros e moitísimos xitanos. Sobre todo xente pobre e sen recursos”, engade outra das voces do arquivo.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Cárceles
Carabanchel Tele Prisión, memoria audiovisual de una cárcel
Además de varias películas que se han acercado a la cárcel de Carabanchel, Tele Prisión fue un canal de televisión interno en el que participaron numerosos reclusos y algunos educadores de esa prisión madrileña. Emitió de 1985 a 1987.
Cárceles
Cárceles Faltan las presas: mujeres en las cárceles y feminismo anticarcelario
El cierre de la cárcel de mujeres de Alcalá de Guadaira incrementa aún más la falta de recursos para las mujeres presas que cumplen condena en espacios masculinizados sin perspectiva de género.
#3113
14/11/2017 19:41

Que proxecto tan necesario, moitas grazas non o coñecía.

1
0
Palestina
Flotilla de la Libertad Los cargos públicos integrantes de la Flotilla a Gaza regresan a España
Mientras la flota que llevará ayuda a Gaza permanece en Estambul por los impedimentos de Israel para que zarpe, las políticas españolas deciden retornar a España, ante el anuncio de Pedro Sánchez.
Cine
Estíbaliz Urresola “El cine no debe quedar impasible ante las atrocidades que suceden”
La directora de ‘20.000 especies de abejas’ sigue recibiendo reconocimientos por su película, pero pide que se transformen en aplicación de mejoras concretas para el colectivo trans.
Galicia
Redes clientelares Todas las veces que la Xunta de Feijóo contrató a sus familiares y a los de otros altos cargos
Mientras Sánchez reflexiona sobre su dimisión tras el ‘lawfare’ contra su mujer, el líder del PP ha prometido que no consentiría a su pareja contratar con un Gobierno del que él formase parte, pero sí lo permitió con su hermana, su prima y su cuñado.
Sanidad pública
Sanidad a la madrileña Vecinas y vecinos de Madrid acampan frente al Hospital Doce de Octubre de Madrid
El colectivo prevé permanecer frente al gran hospital madrileño para mostrar su rechazo al deterioro de la sanidad pública y programa actividades para los próximos tres días.
Ley de Memoria Histórica
Niños y niñas de la polio Víctimas de la polio y postpolio, desesperadas ante la nula respuesta de las administraciones a sus demandas
Claman por un apoyo inmediato o “van a acabar extinguiéndonos después de años de sufrimiento y abandono”, afirman desde la Plataforma niños y niñas de la polio que este viernes se concentran frente a Sanidad.

Últimas

Justicia
Juana Rivas El Tribunal Supremo italiano anula el juicio civil que separó a los hijos de Juana Rivas y obliga a repetirlo
La corte de Casación ha respondido al recurso de apelación de la madre reconociendo la violación del principio básico de no separar a los hermanos y la carencia de un informe que analice en profundidad el interés superior de los menores.
El Salto n.74
Revista 74 Cuando los algoritmos te explotan: no te pierdas el número de primavera de la revista de El Salto
De cómo los algoritmos y la IA gestionan el trabajo de cientos de millones de personas con ritmos y condiciones del siglo XIX, y de mucho más, hablamos en nuestro número de primavera. Ya disponible para socias y en los puntos de venta habituales.
Eventos
Evento Un Salto al periodismo del futuro: súmate a nuestro primer evento para estudiantes y jóvenes profesionales
El viernes 10 de mayo, El Salto organiza una jornada de periodismo joven para profundizar en temas clave, nuevos lenguajes y formatos, desde un enfoque eminentemente práctico.
Palestina
Genocidio en Gaza La Flotilla de la Libertad acusa a Israel de parar su salida con una nueva maniobra de presión
Los esfuerzos de Israel para impedir la partida del barco Adkeniz con destino a Gaza ponen otra traba que puede ser definitiva para el destino de una misión que pretende romper el bloqueo marítimo sobre Gaza.
Migración
Migración València suprime el Consejo municipal donde se abordaban las problemáticas migrantes
La supresión de este órgano consultivo pone en riesgo las iniciativas realizadas para facilitar la relación de la administración con el 22% de la población local.
Más noticias
Madres protectoras
Madres protectoras Escúchalas
Si un niño o niña le cuenta a su madre que su padre le toca, lo más probable es que al cabo de unos años ella acabe perdiendo a su hijo. Mira a tu alrededor, porque es posible que alguna de tus conocidas esté a punto de vivir algo como esto.
Crisis climática
Crisis climática ¿Cómo sería una transición ecosocial en la industria española?
El sector industrial es el segundo consumidor de energía, solo por detrás del de transporte. La transición ecosocial debe pasar obligatoriamente por la transformación de este sector de la economía.
Lawfare
Justicia a la derecha Pedro Sánchez no está solo: estos son los precedentes a su caso de ‘lawfare’
El presidente del Gobierno aseguraba en su carta que el suyo era un caso de lawfare “sin precedentes”. Lo cierto es que esta estrategia de judicializar la vida política se ha enraizado durante los últimos años.
Opinión
Opinión Cuando la mierda nos come
El panorama mediático se ha convertido en una amalgama de espacios a cada cual más insano. Basura fabricada por gabinetes ultras, aceptada por jueces afines y amplificada por pseudomedios de propaganda regados con dinero público. Hay que pararlo.
Medios de comunicación
Opinión ¿Y qué esperabas, Pedro?
Los gobiernos de derechas llevan años alimentando con dinero público a sus medios afines que esparcen bulos y manipulan sin que el Gobierno haya hecho nada para evitarlo.

Recomendadas

Derechos reproductivos
Luciana Peker y Cristina Fallarás “El aborto se ha apartado del relato feminista porque genera consenso”
Las periodistas Cristina Fallarás y Luciana Peker forman parte del grupo motor de una campaña europea que quiere blindar el derecho al aborto mediante una iniciativa ciudadana que necesita un millón de firmas para llegar a ser debatida.
Música
Música Aprendiendo filosofía con el punk patatero de La Polla Records
Los cáusticos esputos lanzados por Evaristo en las canciones de La Polla Records contenían materia adecuada para hablar de filosofía política en el instituto. Así lo entiende el profesor Tomás García Azkonobieta, autor de ‘La filosofía es La Polla’.