Universidad
ConVIDa-20: comprendendo o efecto da corentena no estudantado universitario

A USC lanza unha enquisa online para observar como se sente o estudantado tras a corentena e de cara ao futuro. 
Universidad de Politicas Somosaguas
Dúas estudantes conversando na facultade. David F. Sabadell
4 jun 2020 08:00

A corentena provocada pola Covid-19 xa comezou a súa desescalada, con todo, os efectos provocados na saúde psicolóxica das persoas aínda son descoñecidos e poden durar moito tempo máis. En concreto, para a poboación universitaria, esta situación excepcional implica uns cambios vertixinosos e adaptacións continuas” que poden chegar a afectar ao seu benestar mental, ao ser un dos grupos de poboación onde a preocupación polo futuro adoita estar máis presente. É por iso que os  grupos de investigación Procesos Cognitivos e Conduta e Underisk da Facultade de Psicoloxía da USC comezaron o chamado proxecto ConVIDa-20, un estudo en liña sobre os efectos psicolóxicos e sociais que está a provocar a COVID-19 neste segmento poboacional.

Entender a situación para poder axudar

Cando estabamos no momento máis central do confinamento, e vendo un pouco a reacción que tiñan os estudantes co tema da docencia a distancia e todo ese tipo de cousas, pensamos que podíamos ver neste grupo concreto como levaban o tema de estar pechados e como podía afectarlles a nivel psicolóxico unha situación que era inédita”, conta Isabel Fraga, profesora e coordinadora do grupo de investigación Procesos Cognitivos e Conduta da USC. Así, nós, xunto con Underisk e unha estudante de doutoramento, puxemos en marcha este estudo online. A idea era tratar de botar unha man e ver como estaban cuestións relacionadas co benestar e a saúde mental da rapazada nunha situación cando menos complicada. Porque se lles xunta o tema académico con outro tipo de cuestión psicosociais e económicas. E ao mesmo tempo, coñecer ata que punto algunha das reaccións están relacionadas coa personalidade de cada un, coas estratexias das que cada estudante dispón para afrontar esta situación. En definitiva, sacar unha foto o máis representativa posible do que lles pasa aos universitarios na Galiza durante este tempo”, explica a investigadora.

Fraga aclara que supón que isto non atinxe só as estudantes universitarias, senón á mocidade en xeral —e mesmo aos adultos—, pero que o que buscan co estudo é contextualizar na universidade “porque é onde pensamos que podemos botar unha man e é o terreo que máis coñecemos, e porque se supón —inicialmente polo menos— que a xente que está facendo estudos superiores estará mellor preparada de cara ao futuro laboral”, puntualiza. “Aínda así, o que nos atopamos en parte xa o tiñamos antes. Estamos diante dunha xeración de mozos e mozas —atreveríame a dicir entre 15 e 30 anos— que está marcada polas crises. E agora a esas dificultades e as expectativas sombrías que tiñan xa antes desta crise sanitaria, súmaselle a incerteza de todo o que trae a pandemia consigo”.

Desde o grupo de Procesos Cognitivos e Conduta da USC explican que por agora teñen os datos dos 500 primeiros participantes que contestaron na última semana de abril. “Nese momento aínda non se anunciara o inicio da chamada desescalada, estabamos aínda confinados por completo, e ao mesmo tempo achegábanse as avaliacións da universidade”, conta Fraga. “Resumidamente, isto é unha foto fixa do momento no que este 50% inicial contestou a enquisa, que ten moito que ver con como perciben eles a situación, que pode cambiar moito dunha persoa a outra. Con todo, si que é certo que como dato xeral —e non creo que isto cambie tanto cando analicemos o conxunto completo de enquisas—, aos rapaces cando lles preguntabas de 0 a 10 que nivel de estrés consideraban que tiñan, xa poñían 5, que non é baixo, antes do estado de alarma. Pero, despois de entrar na pandemia, no momento no que fan a enquisa, din que agora teñen un estrés de 8 sobre 10. Isto evidencia que están a percibir e están a vivir a situación cun nivel de ansiedade importante”, engade a experta.

De feito, segundo os resultados iniciais do estudo, a palabra máis empregada para explicar como se sente o estudantado é ‘incerteza’. “Pedimos que nos dixeran que palabras empregarían eles para definir como se sentían, e a palabra máis pronunciada foi incerteza, seguida de agobio, estrés, ansiedade, tristura, soidade... Xunto a elas, hai un segundo grupo de palabras que fan referencia ao desconcerto, ao estraño da situación. Efectivamente creo que ás incertezas e preocupacións que xa tiñan antes, por exemplo con respecto ao futuro laboral ou con respecto ás consecuencias derivadas dos efectos do cambio climático, agora súmase unha inquedanza con respecto ao futuro en xeral”.

Despois de entrar na pandemia, no momento no que fan a enquisa, din que teñen un estrés de 8 sobre 10. Isto evidencia que están a percibir e están a vivir a situación cun nivel de ansiedade importante.

Unha inquedanza que provoca que os resultados iniciais do estudo non sexa demasiado positivos. “Hai que dicir que os resultados non son bos de primeiras, aínda que isto non quere dicir que a maior parte das participantes —o 70% delas mulleres—vaia enfermar ou vaian ter que ir a un psiquiatra ou a medicarse, senón que dependerá de como vaian as cousas a partir de agora. Se as cousas melloran, moitas das persoas sairán adiante practicamente sen axuda”.

Sobre o papel da universidade e o cambio á modalidade online, Fraga di que a maioría manifestan sentir máis apoio da familia e amigos que da universidade. Aínda así, Fraga tamén recorda que “ninguén estaba acostumado a este tipo de docencia”, e non axudou que se tivera ‟que pasar de 0 a 100 nun par de días”. “Isto é unha situación estresante para todos, non só para os estudantes. Tamén para o profesorado”, apunta Fraga. ‟Hai que dicir que non se senten apoiados porque ese é o seu sentimento, pero as cousas sempre son relativas”. Sobre a modalidade online, desde Procesos Cognitivos tamén din que chama a atención o moito que o estudantado bota de menos ir á facultade. “Manifestan botar de menos o contacto presencial co resto das estudantes e co profesorado”, explica Fraga. “Nun principio pensamos que a xente nova controla máis as redes sociais e está moi enganchada a elas e, aínda así, isto pon de manifesto que polo menos, para as cuestións relacionadas co tema académico, prefiren a presencialidade”.

Sobre as redes sociais, nos datos preliminares o estudo tamén parece por de manifesto nun primeiro momento “que a rapazada que está moito nas redes sociais, sobre todo de noite, están peor”. E, ao tempo, ‟os que mellor manifestan estar son os que manteñen unha rutina de traballo e de sono”.

Para Isabel Fraga estes datos teñen que servir para entender que a rapazada universitaria está nun momento crítico e para saber como axudalos.

Para Isabel Fraga estes datos teñen que servir para entender que a rapazada universitaria está nun momento crítico e para saber como axudalos. “Creo que hai que acompañalos na medida do posible para facerlles entender que teñen que aprender a manexar a incerteza e reaprender da situación. Pero non como din algúns de que esta é unha oportunidade marabillosa de sacar o mellor de nós mesmos, porque non é certo —obxectivamente estamos ante unha situación grave e moi seria—, mais non só eles se senten perdidos. A xente que temos máis anos tamén, e isto tamén é importante”, engade Fraga. “Por iso, o que temos que sacar disto e que hai que saír desta sociedade tan individualista e ser máis solidarios. Todo o que facemos ten consecuencias, polo que a idea da comunidade debería afianzarse”.

As estudantes contan a súa experiencia

Marta, Ana e Brais —as tres persoas participantes do proxecto ConVIDa-20, e con nomes falsos para preservar o seu anonimato— contan a súa experiencia durante a corentena desde o seu punto de vista de estudantes universitarias na USC. Unha experiencia que foi diferente para cada unha debido ás súas situacións persoais.

“Eu comecei a corentena no meu piso de estudantes, por se acaso, porque na miña casa hai unha persoa de risco. Pero despois de estar 15 días na casa sen saír, fun vivir coa miña familia”, conta Brais, estudante de cuarto de psicoloxía. “De entrada, no tema académico, tiven un problema co wifi porque vivo en Mos, unha vila perto de Vigo, e non chega moi ben a conexión a determinados lugares. Aínda así, para min onde máis residía o conflito é que na miña casa vivimos sete persoas, entón non tiña un espazo propio de tranquilidade para poder estudar, nin podía ir estudar a unha biblioteca”, engade.

Para Ana, estudante de relacións laborais, a experiencia foi moi distinta por “vivir nunha casa con un xardín bastante grande no que podía saír a tomar o sol aqueles días que facía bo tempo, e a estirar as pernas cando na casa xa non aguantaba máis”, conta. Non foi así para Marta, estudante de filoloxía, que pasou a corentena “nun piso pequeno, sen terraza nin balcón”.

Para todas, o peor da corentena foi o feito de estar pechadas, sen poder ver a máis xente, sobre todo cara mediados de abril, cando non parecía verse un final.  “A medida que ían pasando as semanas sentía que vivía nunha montaña rusa emocional na que pasaba dun estado de ánimo a outro con moita facilidade”, conta Marta. Brais concorda indicando como “ía perdendo a motivación para facer nada conforme pasaban os días”, ao que se lle sumaba “a obsesión por aproveitar o tempo e producir constantemente” que facían que se sentiran mal por simplemente “tomarse un tempo para si mesmos”, algo que tamén é necesario no medio dunha pandemia.

“Ía perdendo motivación para facer nada conforme pasaban os días”, ao que se lle sumaba “a obsesión por aproveitar o tempo e producir constantemente”.

Sobre a docencia online, para Marta e Ana, esta foi “absolutamente inexistente”. “A non ser que consideremos a docencia o mandar mil traballos por materia sen dar referencias ou explicar nada”, denuncia Ana. Aínda que os tres concordan en que a calidade dependía en parte de cada profesor. “Algunhas profesoras si que se implicaron, se interesaron polo benestar do alumnado e buscaron unha solución común. Non obstante, foron casos moi contados. A USC non axudou moito a verdade, non nos deron solucións para que todas as compañeiras tiveramos unha avaliación xusta e igualitaria nin se implicou cos problemas do alumnado, tanto psicolóxicos —acrecentados pola presión da situación—, como pola falta de recursos”, engade Marta. ‟Eu por sorte non teño a ninguén enfermo nin tiven ningún problema por unha mala situación económica, pero si que hai compañeiras que ven aos seus familiares en paro, non teñen ningunha prestación económica e que non saben como van saír disto... e claro, eles están máis preocupados por poder axudar nos seus fogares, por estar cos seus familiares enfermos, que por entregar un traballo. E iso é humano, é máis humano preocuparse por iso que preocuparse por traballos de clase”, comenta Lucía, outra estudante de dobre grao.

Brais entende que a USC “tivo os seus fallos”, mais cree “que hai moitos profesores, e incluso iniciativas da USC —como que o aprobado pase á media, que nalgunhas materias non houbese que facer exame...— que estiveron ben”, e que o profesorado ‟tamén ten as súas situacións persoais, e adaptarse dun momento para outro a un novo método de docencia tamén é complicado”. Aínda así, asegura que nunha materia os seus apuntes persoais foron os que “finalmente o profesor utilizou para a súa docencia”, e tivo profesores que fixeron exames de 40 preguntas a un minuto por pregunta. Ana di que a universidade careceu de “compaixón”, ao obrigar “a seguir traballando a un nivel moito mais alto do que xa o viñamos facendo, esixíndonos moito máis estando nas situación que estábamos”, comenta esta estudante.

En canto ao futuro, coinciden coa maioría das enquisadas: para elas, a incerteza tamén é a súa principal preocupación. “Sen dúbida a incerteza é o que máis me afecta”, afirma Brais. “Sobre todo porque podemos saber máis ou menos como vai ir evolucionando día a día a situación, ou dentro dunhas semanas, pero ninguén sabe como imos estar a final de ano”. Coinciden ademais en que se achega unha nova crise que lles vai afectar no ámbito laboral. “O futuro laboral véxoo practicamente imposible e con condicións moi precarias”, conta Marta. “Vexo unha crise, que espero que sexa menos dura do que están pronosticando, xa que me gustaría poder saír ao mercado laboral”, engade Ana. Os participantes da enquisa opinan tamén que, se a docencia permanece como semipresencial, a súa calidade vai verse afectada. “Ao final, as dinámicas que se poden dar nunha clase con docencia persoal nunca son as mesmas que se poden dar por Skype. E o primeiro ano creo que é moi difícil que a calidade virtual sexa óptima”, comenta Brais.

En canto ao futuro, coinciden coa maioría das enquisadas: para elas, a incerteza tamén é a súa principal preocupación.

Sobre as solucións, todas parecen coincidir en que pasa por ser máis solidarias, cooperativas e coidar máis aquilo que nos rodea. “A min o que me gustaría é que se invista en sanidade, educación e cultura, que a fin de contas foron os piares que nos sostiveron durante dous longos meses. Tamén en emprego —máis alá de vivir do turismo— e en axudas sociais”, opina Marta. “Gustaríame que a xente aprendese algo de todo isto e vise o que realmente é importante para un país —a sanidade por exemplo—”, coincide Ana.  

“Creo que ten que pasar que asumamos que efectivamente hai certas cousas que escapan ao noso control pero ao final, aínda que individualmente non somos responsables de nada, somos un colectivo, e como colectivo si que temos a responsabilidade de ir cambiando as cousas pouco a pouco. Sobre todo en temas como o do cambio climático”, engade Brais. Para estas estudantes, queda moito camiño por percorrer. “Para que unha sociedade mude, primeiro ten que cambiar a mentalidade das persoas de xeito individual, e sinceramente, non estou vendo que isto ocorra”, opina Ana. “E se non o aprendemos no medio dunha pandemia mundial, non sei cando imos poder aprender”.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Tribuna
Tribuna Carta aberta a José Soares de Pina, CEO de Altri: “Paren este proxecto que Galicia nin quere nin necesita”
Os argumentos para apoiar o que dicimos son moitos. Situaríanse nun terreo no bordo da ZEC Serra do Careón; provocarían un novo ciclo de plantación masiva de eucalipto ou de importación de países do Sur; e o máis importante: non teñen licenza social.
Medio ambiente
Medio ambiente Milleiros de persoas enchen A Pobra do Caramiñal para berrar contra a celulosa de Altri e a mina de Touro
Unha grande multitude por terra e centos de embarcacións por mar esíxenlle ao Goberno de Alfonso Rueda que “recúe” ante o potencial desastre ambiental que sobrevoa Galiza.
Palestina
Genocidio Salah al Bardauil, miembro del comité político de Hamás, entre los 23 asesinados por Israel esta madrugada
Israel ha matado a 634 personas desde la ruptura del alto el fuego el pasado martes. Un ataque del Estado sionista hacia suelo libanés este sábado ha dejado siete muertos.
Comunidad de Madrid
Fin a la privatización Un tsunami marcha por Madrid por la gestión totalmente pública de los servicios a la ciudadanía
La plataforma Tsunami por los Servicios Públicos nace este domingo para aglutinar a decenas de organizaciones sociales que quieren hacer frente al “modelo neoliberal de destrucción masiva de los derechos humanos y sociales”.
Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Un rayo de esperanza tras cinco años de los protocolos de la vergüenza
A punto de prescribir los posibles delitos, un avance judicial abre la puerta a conocer quién decidió no derivar a hospitales a ancianos en residencias en la Comunidad de Madrid.
Siria
Siria Siria, de la euforia por el fin del régimen al examen de la transición
Las matanzas en el litoral sirio y las dudas acerca de las nuevas autoridades dejan atrás la alegría por la caída de al Asad y enfrían el aniversario de la revolución, el primero tras la huida del dictador.
Gobierno de coalición
Consejo de Ministros Ángel Víctor Torres anuncia que tiene cáncer, pero seguirá al frente del Ministerio de Política Territorial
Reducirá su agenda como titular de Política Territorial en las semanas previas a una operación a finales de abril. Fuentes ministeriales dicen que la enfermedad “va bien” y “tiene solución”.
Medio ambiente
Oliver Franklin-Wallis “La industria de los residuos deja una cicatriz enorme en nuestro planeta”
El periodista británico Oliver Franklin-Wallis recorre en ‘Vertedero’ (Capitán Swing, 2024) las prácticas ocultas de la industria de residuos, exponiendo el papel de las grandes corporaciones, en connivencia con autoridades e instituciones públicas.
Contigo empezó todo
Contigo empezó todo El comunismo libertario de Hildegart Rodríguez
La joven madrileña, a quien se recuerda por morir a manos de su madre, contribuyó con sus ideas a la política revolucionaria durante la II República.
Opinión
Opinión La berlusconización de Mazón
Es evidente que el presidente de la Generalitat no ha asumido la agenda de la ultraderecha por convicción, sino por supervivencia política y judicial, en una estrategia no muy diferente a la que empleó Silvio Berlusconi.

Últimas

La vida y ya
La vida y ya Para vivir bien
“Para vivir bien hacen falta plantas, profe”, dijo una alumna. Esa frase es una forma de recordar que para vivir bien no es suficiente con levantarte cada mañana y meterte en el metro con los ojos pegados al sueño de estar en otra parte.
Tribuna
Tribuna La celulosa y la mina son el modelo industrial del Partido Popular
Es fundamental que tejamos una red social transversal en la sociedad capaz de unir a sectores diferentes que sean capaces de aglutinarse en un movimiento social alrededor de un denominador común: la defensa de nuestro territorio.
Turquía
Contra Erdogan Turquía en las calles: cae el muro del miedo a las movilizaciones
La detención del principal rival político de Erdogan ha provocado protestas masivas en todo el país que amenazan con convertirse en movilizaciones generales de descontento contra el gobierno.
Más noticias
Finlandia
Reducción de GEI De sumidero de carbono a emisor de gases: los bosques en Finlandia ya no capturan CO2
El 74% de la superficie del país nórdico está cubierto por árboles. Los bosques funcionaban como sumidero de carbono, pero han pasado de capturar 28 millones de toneladas de dióxido de carbono a emitir 1,2 millones de toneladas de este gas.

Recomendadas

México
EZLN Genealogía del “común” zapatista, política de la liberación
El EZLN celebró junto a sus bases de apoyo unas jornadas conmemorando el 31 aniversario del levantamiento en Chiapas, en el que se hizo reflexión sobre los retos que vive el movimiento. En abril, preparan el encuentro (Rebel y revel), de arte.
Galicia
Galicia Galicia vuelve a la calle contra la celulosa de Altri, Greenalia y la Xunta: el desastre natural, en datos
Cientos de barcos y decenas de miles de personas están llamadas a participar este sábado en una manifestación en A Pobra do Caramiñal, uno de los municipios de la ría de Arousa, donde desemboca el río Ulla, el más afectado por la pastera.
Literatura
Millanes rivas “El 25-M nos facilita generar una comunidad y creo que ‘Paisaje nacional’ contribuye a ello”
Un encuentro con el escritor Millanes Rivas a propósito de su novela ‘Paisaje nacional’, con Extremadura, su historia herida y el 25 de marzo de fondo conversado.