Balea Cultural
Vídeo musical: A arte esquecida

O vídeo musical leva ocupando practicamente dende o seu nacemento un curioso espazo situado entre o spot publicitario e o vídeo-arte. Considerado un xénero audiovisual menor polo seu carácter promocional, e ao mesmo tempo sendo referente na innovación e na experimentación propias do vídeo-arte ou do cinema máis vangardista.

Videoclip_Balea_1
Fotograma do vídeo ‘All Is Full of Love’ de Björk, dirixido por Chris Cunningham.
5 may 2018 11:45

No ano 1998 a banda británica de rock alternativo Radiohead lanzaba á venda un DVD baixo o título 7 Television Commercials no cal se podían atopar sete vídeos musicais de cancións dos seus dous últimos discos. Chama a atención o título deste lanzamento, que podería ser visto como unha contradición coa súa propia existencia.

O feito de recompilar estas pezas, editalas e lanzalas á venda en formato físico pode entenderse como unha reivindicación dos vídeos musicais como obras de calidade, o suficientemente interesantes dende o punto de vista audiovisual como para seren gozadas por si mesmas e non soamente como un elemento que busca vender unha canción. Pero ao mesmo tempo o título defíneos coma se fosen simples spots publicitarios pensados para seren emitidos na televisión con fins promocionais.

Entre os sete vídeos musicais que conforman este DVD podemos atopar dous traballos do recoñecido director Jonathan Glazer. Tamén atopamos obras de certo carácter experimental e totalmente afastadas formalmente dos videoclips mainstream como pode ser o caso do vídeo que acompaña á canción No Surprises, dirixido por Grant Gee.

É probable que estas pezas foran realizadas como unha esixencia da compañía discográfica que editou os discos, como unha ferramenta de promoción das cancións que acompañaban, pero isto non supuxo que estes vídeos non puidesen verse como obras audiovisuais con valor artístico. Un spot busca ser soamente un medio para publicitar e acercar un produto ao público, non obstante, estes vídeos, no momento no que xeran o suficiente interese como para seren vistos como pezas independentes, pasan a ser algo máis que un anuncio para a televisión. De feito, na actualidade non é estraño ver como en boa parte dos locais de hostalería os vídeos musicais emítense nas pantallas de televisión co volume suprimido absolutamente. Isto, que pode ser unha anécdota, dá idea de que para moitas persoas os vídeos musicais poden chegar a ter interese mesmo sen asociarse á música para a que foron realizados.

O vídeo musical leva ocupando practicamente dende o seu nacemento este curioso espazo situado entre o spot publicitario e o vídeo-arte. En moitos casos, sendo considerado un xénero audiovisual menor polo seu carácter promocional, e ao mesmo tempo sendo referente na innovación e na experimentación propias do vídeo-arte ou do cinema máis vangardista.

Videoclip_Balea_2
Fotograma do vídeo ‘No Surprises’ de Radiohead, dirixido por Grant Gee.

Os creadores de vídeos musicais foron ata hai pouco tempo figuras completamente ignoradas. Aínda hoxe, cando a unha persoa se lle pregunta de quen é un videoclip a resposta será o nome da banda de música que interpreta a canción que soa nel; porén, se a pregunta é de quen é unha película a resposta adoita ser o nome do director ou da directora dela.

Isto é, dende logo, algo comprensible, xa que os videoclips son pezas realizadas para acompañar unha determinada obra musical, e por moi chamativos ou creativos que sexan sempre serán unha produción que depende dunha determinada canción, mentres que un filme está concibido para ser unha peza completamente autónoma e independente.

A pesar disto, dende os anos noventa en adiante comezaron a ser recoñecidos unha serie de nomes de determinados creadores especializados en vídeos musicais, os cales eran capaces de plasmar unha determinada pegada nas súas obras independentemente de que estas estivesen realizadas para distintas cancións e distintos músicos. Comezouse a empregar con certa frecuencia o termo “autor” para definir a estes realizadores.

O feito de que xunto a nomes coma os de Michel Gondry, Chris Cunningham ou Spike Jonze apareza cada vez con máis frecuencia a palabra autor debe ser visto de maneira positiva en tanto a que é unha mostra de que cada vez a figura do realizador de vídeos musicais é máis respectada. O feito de empregar especificamente a palabra autor tamén debe entenderse como o recoñecemento de que o vídeo musical pode ser un medio de expresión artística como outro calquera.

Con todo, este termo semella estar a ser empregado coma se se tratase dunha especie de selo de calidade que permita distinguir aqueles vídeos musicais realizados con maiores pretensións fronte a outros pensados dende un punto de vista máis tradicional e menos ambicioso. A idea da autoría no cinema vai ligada á denominación de “sinatura”, concedíaselle ao director dun filme o título de autor sempre e cando estes amosasen certas características comúns que os fixesen facilmente identificables.

A estas alturas é innegable que os vídeos realizados por Spike Jonze ou Michel Gondry son pezas moi ben dirixidas e que indubidablemente teñen a pretensión de existir como obras propias e non só como un complemento publicitario para unha canción, pero podemos atopar temas, técnicas e recursos que aparezan de maneira recorrente nas súas pezas e que permitan facer distinguibles as súas obras dos vídeos realizados por outros directores?

Videoclip_Balea_3
Fotograma do vídeo ‘Fell In Love With A Girl’ de The White Stripes, dirixido por Michel Gondry.

A cuestión da autoría, dende a súa orixe, sempre foi unha idea en constante reelaboración e no caso do vídeo musical semella un concepto difícil de aplicar tendo en conta que na gran maioría dos casos os directores non son os que toman a iniciativa para realizar as pezas senón que son contratados polos músicos ou as empresas discográficas para realizar os vídeos con fins promocionais. Así mesmo, o labor do director non deixa de consistir en adaptar visualmente unha canción composta por outro artista. Non obstante, a teoría dos autores desenvolta por críticos franceses como François Truffaut deixa moi claro que o director, ao ser capaz de controlar a posta en escena, ten a capacidade de poder deixar unha pegada persoal no filme.

Se o cine de autor xurdiu como unha resposta ao cine de xénero, no vídeo musical aconteceu algo semellante. Nos anos oitenta o vídeo musical xa tiña unha forma e unha linguaxe propias moi definidas e establecidas, foi a partir dos anos noventa cando algúns directores comezaron a fuxir destes formatos. Directores como Chris Cunningham mediante os seus vídeos distópicos nos cales explora distintas maneiras de sincronizar a anatomía coa música, Michel Gondry ao dar forma a imaxes oníricas e inxenuas e representar visualmente o ritmo, ou Vincent Moon ao rachar con todas as convencións dos vídeos musicais e filmar interpretacións en directo das cancións, con son en directo, facendo uso do plano secuencia e cunha estética lo-fi, son algúns exemplos de directores capaces de deixar un selo persoal ao longo de toda a súa obra, facendo posible polo tanto que poidamos afirmar que hai directores de vídeos musicais que poden ser nomeados como autores.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Balea Cultural
‘Star Wars’: As dúas caras da nostalxia

A historia de como Disney mercou os dereitos da saga de Star Wars sen ter antes unha idea clara de que facer con ela.

Balea Cultural
‘Casablanca’: revisitando o mito
De cando en vez non está de máis visionar de novo un dos grandes expoñentes do cinema clásico de Hollywood.
Crisis económica
Economía mundial Por algo más que por dinero: las razones de Trump para una sacudida sin precedentes a la economía mundial
Un estudio estima que la familia promedio perderá 300 dólares al mes con motivo de la oleada arancelaria desatada por el Gobierno de Trump. China anuncia que resistirá hasta el final.
Laboral
Laboral Los cambios en el mercado laboral se reflejan en la siniestralidad en el trabajo
Pese a la bajada de contratos temporales, la rotación aumenta en los fijos discontinuos, donde aumentan los accidentes. Las mujeres tienen un 31% más de siniestros in itinere debido a los contratos a tiempo parcial y dedicarse a los cuidados.
Panamá
Centroamérica Los hombres de Trump vuelven a Panamá para presionar con la toma de control del Canal
La retórica antiChina y el interés por una infraestructura que supone el 6% del tráfico marítimo internacional ha llevado al Gobierno de Estados Unidos a tensar la relación con Panamá y sugerir una posible operación militar.
Pueblo gitano
Día del Pueblo Gitano La Última Roma: resistencia y legado del Pueblo Gitano entre las ruinas de la era soviética
En Soroca, Moldavia, resiste la comunidad gitana más numerosa del país. Entre construcciones fastuosas y cúpulas doradas, la identidad romaní lucha por su supervivencia.
Opinión
Opinión Genealogía del antigitanismo: la buena fe y la mala sangre
Si queremos honrar los 600 años de presencia del pueblo gitano en España, debemos mirar con seriedad la historia de la marginación y la violencia institucionalizada.
Galicia
Galicia Las trabajadoras de Sargadelos exigen la reapertura de la fábrica y rechazan la “irresponsabilidad” del dueño
Los sindicatos apuntan a que la reacción del propietario es “injustificada” por la multa de Inspección y apuntan a que usa a la plantilla para llegar a un acuerdo con la Xunta de Galicia.
Segovia
Mujeres rurales Maribel y sus amigas o cómo sobrevivir sin servicios públicos
Maribel lleva trabajando en el campo desde que era pequeña pero no ha podido cotizar nunca. Junto a sus amigas resiste en un medio rural que envejece sin sanidad, educación o transporte.
Filosofía
Pensamiento Carolina Meloni: “Nunca será cómodo ser una filósofa”
‘La instancia subversiva’, su último libro, analiza las bases patriarcales de la tradición filosófica nacida en la Grecia clásica y muestra lo femenino como germen de un nuevo modo de pensamiento.

Últimas

Madrid
Derecho a la vivienda Ocupan una sede de Blackstone para pedir una solución para Virginia, obligada a vivir entre goteras
La Agencia de Vivienda Social de la Comunidad de Madrid y Blackstone “se pasan la pelota” y se niegan a dar soluciones al caso de una vecina de Tetuán con graves problemas de salud que lleva siete años viviendo en un piso público en ruinas.
Menores tutelados
Precariedad laboral Exigen que el servicio sea público en la protección de los menores tutelados
Tanto en las medidas judiciales como de protección, auxiliares, educadores y trabajadores sociales piden más recursos para el bienestar de niños y niñas y la seguridad de las empleadas.
Comunidad de Madrid
Huelga universitaria Estudiantes y profesorado de la Complutense inician movilizaciones hacia la huelga general con un encierro
La Plataforma UCM por la Pública ha convocado la tarde de este lunes una asamblea previa al encierro en la Facultad de Matemáticas, como parte de las actividades preparatorias de la huelga del 28 de abril.
Ocupación israelí
Ocupación Israelí Nuevos ataques elevan a 1.391 palestinos asesinados por Israel desde el fin del alto el fuego
Un nuevo periodista palestino es asesinado en Gaza en un conflicto que acumula más muertes de reporteros que la II Guerra Mundial, la Guerra de Vietnam y la Guerra de Corea juntos.
Libertades civiles
Represión La cifra de ejecuciones por pena de muerte en el mundo superó las 1.500 en 2024
Amnistía Internacional denuncia que es la cifra más alta desde 2015 y que hay Estados que están utilizando la pena de muerte como arma contra manifestantes y grupos étnicos.
Más noticias
Israel
Industria Armamentística La naviera Maersk vuelve a marcar el puerto de Algeciras como clave del transporte de armamento a Israel
El pasado 5 de abril inició su recorrido desde EEUU el buque Maersk Detroit cargado con armamento que llegará en mayo a Israel. Entre las paradas se encuentra Tánger donde la mercancía pasará al buque Nexoe Maersk, que parte desde Algeciras.
Huelga
Huelga Huelga contra los despidos en Bridgestone: “Dejan en un futuro muy incierto las plantas españolas”
La empresa quiere despedir a 546 trabajadores, entre la planta de Basauri (Bizkaia) y la de Puente San Miguel (Cantabria). Desde los sindicatos denuncian que la compañía de neumáticos apuesta por su producción en Polonia.
Derechos reproductivos
Derechos reproductivos Una mujer muere cada dos minutos por complicaciones durante el embarazo o el parto
Un informe calcula una disminución de las muertes maternas en un 40% entre 2000 y 2023, pero alerta de que el ritmo de mejora se ha ralentizado significativamente desde 2016 a consecuencia de los recortes en cooperación.
Catalunya
Violencia policial Tres Mossos de Esquadra son investigados por la muerte bajo custodia policial del joven colombiano Brian Rios
Casi tres años después de su muerte, la investigación del caso apunta hacia negligencia médica y responsabilidad tanto de policía local como de Mossos de Esquadra

Recomendadas

Francia
Francia Tras su inhabilitación, Le Pen no logra movilizar con su estrategia victimista
La mayoría de los franceses se dicen satisfechos de la condena de la líder ultraderechista y la manifestación en su apoyo solo reúne a unas 7.000 personas en París.
Música
Música Dut, una furia exquisita
El disco ‘Askatu korapiloa’ de Dut cumple 25 años. Exploramos un álbum que sigue impresionando.
Infancia
Marta Martínez Muñoz y Santi Morales “Problematizar el adultocentrismo no es igual a desatendernos de los cuidados”
La creencia de que las personas adultas son superiores solo por ser más grandes. La creencia. Eso es el adultocentrismo. Chicos, chicas y chiques lo definen en el estudio de Marta Martínez Muñoz y Santi Morales, sociólogos niñistas.
Salud
Enfermedades raras La enfermedad de Huntington: los rostros de una dolencia invisible
Hace 32 años se descubrió el gen responsable de la enfermedad de Huntington. Desconocida entre ciudadanos y sanitarios, se hereda en un 50% de los casos cuando uno de los progenitores la tiene.