Balea Cultural
Vídeo musical: A arte esquecida

O vídeo musical leva ocupando practicamente dende o seu nacemento un curioso espazo situado entre o spot publicitario e o vídeo-arte. Considerado un xénero audiovisual menor polo seu carácter promocional, e ao mesmo tempo sendo referente na innovación e na experimentación propias do vídeo-arte ou do cinema máis vangardista.

Videoclip_Balea_1
Fotograma do vídeo ‘All Is Full of Love’ de Björk, dirixido por Chris Cunningham.
5 may 2018 11:45

No ano 1998 a banda británica de rock alternativo Radiohead lanzaba á venda un DVD baixo o título 7 Television Commercials no cal se podían atopar sete vídeos musicais de cancións dos seus dous últimos discos. Chama a atención o título deste lanzamento, que podería ser visto como unha contradición coa súa propia existencia.

O feito de recompilar estas pezas, editalas e lanzalas á venda en formato físico pode entenderse como unha reivindicación dos vídeos musicais como obras de calidade, o suficientemente interesantes dende o punto de vista audiovisual como para seren gozadas por si mesmas e non soamente como un elemento que busca vender unha canción. Pero ao mesmo tempo o título defíneos coma se fosen simples spots publicitarios pensados para seren emitidos na televisión con fins promocionais.

Entre os sete vídeos musicais que conforman este DVD podemos atopar dous traballos do recoñecido director Jonathan Glazer. Tamén atopamos obras de certo carácter experimental e totalmente afastadas formalmente dos videoclips mainstream como pode ser o caso do vídeo que acompaña á canción No Surprises, dirixido por Grant Gee.

É probable que estas pezas foran realizadas como unha esixencia da compañía discográfica que editou os discos, como unha ferramenta de promoción das cancións que acompañaban, pero isto non supuxo que estes vídeos non puidesen verse como obras audiovisuais con valor artístico. Un spot busca ser soamente un medio para publicitar e acercar un produto ao público, non obstante, estes vídeos, no momento no que xeran o suficiente interese como para seren vistos como pezas independentes, pasan a ser algo máis que un anuncio para a televisión. De feito, na actualidade non é estraño ver como en boa parte dos locais de hostalería os vídeos musicais emítense nas pantallas de televisión co volume suprimido absolutamente. Isto, que pode ser unha anécdota, dá idea de que para moitas persoas os vídeos musicais poden chegar a ter interese mesmo sen asociarse á música para a que foron realizados.

O vídeo musical leva ocupando practicamente dende o seu nacemento este curioso espazo situado entre o spot publicitario e o vídeo-arte. En moitos casos, sendo considerado un xénero audiovisual menor polo seu carácter promocional, e ao mesmo tempo sendo referente na innovación e na experimentación propias do vídeo-arte ou do cinema máis vangardista.

Videoclip_Balea_2
Fotograma do vídeo ‘No Surprises’ de Radiohead, dirixido por Grant Gee.

Os creadores de vídeos musicais foron ata hai pouco tempo figuras completamente ignoradas. Aínda hoxe, cando a unha persoa se lle pregunta de quen é un videoclip a resposta será o nome da banda de música que interpreta a canción que soa nel; porén, se a pregunta é de quen é unha película a resposta adoita ser o nome do director ou da directora dela.

Isto é, dende logo, algo comprensible, xa que os videoclips son pezas realizadas para acompañar unha determinada obra musical, e por moi chamativos ou creativos que sexan sempre serán unha produción que depende dunha determinada canción, mentres que un filme está concibido para ser unha peza completamente autónoma e independente.

A pesar disto, dende os anos noventa en adiante comezaron a ser recoñecidos unha serie de nomes de determinados creadores especializados en vídeos musicais, os cales eran capaces de plasmar unha determinada pegada nas súas obras independentemente de que estas estivesen realizadas para distintas cancións e distintos músicos. Comezouse a empregar con certa frecuencia o termo “autor” para definir a estes realizadores.

O feito de que xunto a nomes coma os de Michel Gondry, Chris Cunningham ou Spike Jonze apareza cada vez con máis frecuencia a palabra autor debe ser visto de maneira positiva en tanto a que é unha mostra de que cada vez a figura do realizador de vídeos musicais é máis respectada. O feito de empregar especificamente a palabra autor tamén debe entenderse como o recoñecemento de que o vídeo musical pode ser un medio de expresión artística como outro calquera.

Con todo, este termo semella estar a ser empregado coma se se tratase dunha especie de selo de calidade que permita distinguir aqueles vídeos musicais realizados con maiores pretensións fronte a outros pensados dende un punto de vista máis tradicional e menos ambicioso. A idea da autoría no cinema vai ligada á denominación de “sinatura”, concedíaselle ao director dun filme o título de autor sempre e cando estes amosasen certas características comúns que os fixesen facilmente identificables.

A estas alturas é innegable que os vídeos realizados por Spike Jonze ou Michel Gondry son pezas moi ben dirixidas e que indubidablemente teñen a pretensión de existir como obras propias e non só como un complemento publicitario para unha canción, pero podemos atopar temas, técnicas e recursos que aparezan de maneira recorrente nas súas pezas e que permitan facer distinguibles as súas obras dos vídeos realizados por outros directores?

Videoclip_Balea_3
Fotograma do vídeo ‘Fell In Love With A Girl’ de The White Stripes, dirixido por Michel Gondry.

A cuestión da autoría, dende a súa orixe, sempre foi unha idea en constante reelaboración e no caso do vídeo musical semella un concepto difícil de aplicar tendo en conta que na gran maioría dos casos os directores non son os que toman a iniciativa para realizar as pezas senón que son contratados polos músicos ou as empresas discográficas para realizar os vídeos con fins promocionais. Así mesmo, o labor do director non deixa de consistir en adaptar visualmente unha canción composta por outro artista. Non obstante, a teoría dos autores desenvolta por críticos franceses como François Truffaut deixa moi claro que o director, ao ser capaz de controlar a posta en escena, ten a capacidade de poder deixar unha pegada persoal no filme.

Se o cine de autor xurdiu como unha resposta ao cine de xénero, no vídeo musical aconteceu algo semellante. Nos anos oitenta o vídeo musical xa tiña unha forma e unha linguaxe propias moi definidas e establecidas, foi a partir dos anos noventa cando algúns directores comezaron a fuxir destes formatos. Directores como Chris Cunningham mediante os seus vídeos distópicos nos cales explora distintas maneiras de sincronizar a anatomía coa música, Michel Gondry ao dar forma a imaxes oníricas e inxenuas e representar visualmente o ritmo, ou Vincent Moon ao rachar con todas as convencións dos vídeos musicais e filmar interpretacións en directo das cancións, con son en directo, facendo uso do plano secuencia e cunha estética lo-fi, son algúns exemplos de directores capaces de deixar un selo persoal ao longo de toda a súa obra, facendo posible polo tanto que poidamos afirmar que hai directores de vídeos musicais que poden ser nomeados como autores.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Balea Cultural
‘Star Wars’: As dúas caras da nostalxia

A historia de como Disney mercou os dereitos da saga de Star Wars sen ter antes unha idea clara de que facer con ela.

Balea Cultural
‘Casablanca’: revisitando o mito
De cando en vez non está de máis visionar de novo un dos grandes expoñentes do cinema clásico de Hollywood.
Eléctricas
Sistémica eléctrico Del lobby nuclear a la burbuja de las renovables: comienza la pugna por encontrar al culpable del apagón
Un crecimiento desmedido de las renovables guiado por intereses corporativos y una red eléctrica que no ha sido actualizada a la nueva realidad energética son algunas de las causas señaladas del apagón del 28 de abril.
Electricidad
Apagón Pedro Sánchez: los protocolos de emergencia siguen activos y se abrirá una investigación
El presidente del Gobierno ha comparecido ante los medios de comunicación tras presidir la reunión del Consejo de Ministros para explicar las cuestiones abordadas en relación con la crisis eléctrica.
Energía
Energía El gran apagón de abril | El suministro de energía se recupera al 99%
Pedro Sánchez explica que se produjo una “pérdida” del 60% de la electricidad a las 12:33h: “15 gigavatios se han perdido súbitamente del sistema en apenas 5 segundos. Aproximadamente el 60% del sistema eléctrico”.
Pobreza energética
Energía Apagón crónico: lugares donde no volverá la luz, a pesar de la restauración del sistema eléctrico
Miles de personas en el Estado español viven día a día apagones y falta de suministro en lugares como Cañada Real (Madrid), la Zona Norte de la ciudad de Granada o los asentamientos de jornaleras y jornaleros migrantes en Huelva y Almería
Opinión
Opinión Provoquemos la próxima interrupción
Lo que nos resta es gobernar el apagón que habrá de venir, ser la causa colectiva de las próximas interrupciones, aquellas que lleven al fin de este mundo desbocado y sin sentido.
Energía
Energía La ley marca permisos retribuidos para situaciones como el apagón eléctrico
El Estatuto de los Trabajadores, en su artículo 37.3, protege a la plantilla cuando no es posible llegar a su puesto de trabajo o desarrollar con normalidad su tarea en situaciones como no tener electricidad durante horas.
Electricidad
Apagón ¿Qué le puedo reclamar a la empresa eléctrica y al seguro tras el apagón?
Tras el incidente con la electricidad de este lunes 28 de abril, los consumidores deben conocer qué pueden reclamar a las compañías de la luz o a sus seguros.
València
València La jueza de la dana acorrala al relato político de Mazón
El president viaja a Estados Unidos la semana en la que el PP europeo celebra su congreso en València y no acudirá a la multitudinaria romería de Santa Faz.

Últimas

Eventos
Evento Un Salto al periodismo desde el barrio: acompáñanos en un directo sobre periodismo situado
El Salto organiza un evento centrado en el potencial de los formatos sonoros para transmitir información veraz y fiable de forma cercana. Para hacer periodismo desde el barrio y barrio desde el periodismo.
Crisis climática
Informe Las diez empresas más contaminantes del país son responsables de un quinto de las emisiones españolas
Repsol mantiene el podio gris de empresa más contaminante que le arrebató a Endesa en 2020. Completan el top 10 de compañías más emisoras energéticas, cementeras y siderúrgicas, que copan entre ellas el 56% de las emisiones del mercado de carbono.
El Salto Radio
El Salto Radio Desmantelando E2 I El racismo institucional y sus grietas
Las redes de apoyo mutuo y la actitud de compartir privilegios son herramientas imprescindibles para combatir los impactos del racismo estructural.
Comunidad de Madrid
Energía El apagón en Madrid, en imágenes
En Madrid, la gran urbe ha permanecido incrédula al pasar de las horas, entre rescates en el Metro, en el Cercanías y en ascensores, donde han quedado atrapadas algunas personas.
Opinión
Opinión La luz de lo público durante el gran apagón
El fundido del sistema eléctrico ahonda en las grandes preocupaciones del siglo XXI. También en el diagnóstico fundamental de necesidad de refuerzo de los servicios públicos.
Economía
Inflación El IPC baja al 2,2% en abril y el PIB crece un 0,6% en el primer trimestre
La economía crece una décima menos que el último trimestre de 2024 y la inflación subyacente sube cuatro décimas hasta el 2,4%.
Más noticias
Opinión
Opinión La hostilidad del fin del mundo
Me da por pensar qué tal vez estoy haciendo algo mal, que tal vez tuve que aprovechar las cuatro horas atrapado en un coche para grabar un documental o un reel sobre la necesidad de parar.
Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Arranca el segundo día de huelga en la educación madrileña
Hoy están llamados a la jornada de protesta en los ciclos de Infantil, Primaria, Secundaria, FP y Educación Especial. Se planea una nueva fecha para la manifestación conjunta con universidad que no pudo celebrarse ayer por el apagón.
Palestina
Genocidio Israel asesina a cien personas en Gaza durante las últimas 48 horas
Esta semana comienza una vista oral en la Corte Internacional de Justicia que examina la ilegalidad de la decisión israelí de cortar la cooperación con la agencia de derechos palestinos de la ONU, UNRWA.

Recomendadas

Senegal
Migraciones El mito de la migración ordenada: la denegación de visados por el Consulado de España en Dakar
Maltrato institucional. Estas dos palabras son las más escuchadas cuando se pregunta a personas descontentas con el Consulado de España en Dakar. Cada vez más personas denuncian denegación de visados que no consideran justificados.
Guinea-Bissau
Internacional Guinea-Bissau arranca una ola de represión tras el sabotaje popular de una mina de arena en un parque natural
Una acción liderada por las mujeres del pueblo de Varela provocó un incendio en la bomba de extracción de la mina de arena pesada. El Gobierno ha llevado a cabo la detención de 16 personas, entre las que se encuentran líderes locales.
Galicia
Galicia Vigo, A Coruña y Ourense compraron material policial a Israel por medio millón de euros en solo cuatro años
El alcalde ourensano, Gonzalo P. Jácome, adjudicó un contrato por 70.000 euros días después del siete de octubre. Abel Caballero firmó otro de más de 200.000 euros y la alcaldesa de A Coruña siguió la estela con un contrato de 170.000 euros.