Poesía
Ctrl-alt-poesía

Versogramas é unha viaxe cara á descuberta da videopoesía. O primeiro documental galego sobre o xénero, e peza central do proxecto transmedia do mesmo nome.

Versograma Poesía
A videopoesía é un xénero artístico subversivo no que as imaxes, o audiovisual e o formal toman protagonismo fronte ao texto. Versogramas
25 ene 2018 17:36

Para Celia Parra, Belén Montero e Juan Lesta, Versogramas é unha viaxe cara á descuberta dun xénero que, paradoxalmente, xa coñecían hai tempo. “É curioso —lembra Belén— porque o primeiro traballo experimental que fixemos foi tamén sobre videopoesía”. En 2001 Esferobite (Belén e Juan) producían O tempo perdido, unha interpretación dos versos illados dunha poesía. “Levamos moito tempo traballando sobre a videopoesía, pero non fixeramos o exercicio de mirar quen máis estaba facendo este tipo de traballos”.

Celia Parra descubriu a videopoesía estudando comunicación audiovisual, época na que compuxo os seus primeiros videopoemas. Ela foi quen, en 2013, abraiada polo panorama da videocreación en Galiza, comezou esta viaxe como proxecto de mestrado, deseñando a idea orixinal dunha produción audiovisual sobre o xénero en todo o mundo. Versogramas encaixou á perfección coa liña de traballo de Esferobite e por fin, a finais de 2017, un feixe de persoas afortunadas, entre as que se atopaban as 153 mecenas que apoiaron o proxecto na súa fase de produción, tiveron a oportunidade de asistir en Afundación á preestrea do documental dirixido por Belén. “Agardamos estrear nun festival nacional ou internacional antes de primavera-verán. A partir de aí organizamos pases de cine e despois abrimos a venda á televisións e outras plataformas”, explica Celia, a produtora executiva.

Pero Versogramas non é só un documental. Versogramas é un libro-DVD que vai editar Galaxia, un webdoc, unha exposición e unha longametraxe experimental. Á parte do documental e do libro, que xa están en marcha, desenvolvidas “pero en standby” teñen un webdoc en formato de xogo con ferramentas, contidos e unha guía para crear videopoemas. “Para a exposición xa fixemos un comisariado de pezas. A longametraxe experimental tamén está desenvolvida”.

Galiza, pioneira na videopoesía

“En Galiza hai un panorama moi potente de xente facendo poesía e videopoesía. Se atopas que na casa tes un nivel máis alto que fóra, é unha pena non aproveitalo”. Para Juan Lesta, codirector e produtor de Versogramas, un dos obxectivos do documental foi “visibilizar e difundir a videopoesía aproveitando que na casa hai grandes creadoras. O documental representa a cantidade e calidade de autores e autoras galegas que hai”.

A escolma de pezas que fai a directora, Belén Montero, comeza nos anos oitenta en Galiza con Salvamento e socorrismo, de Antón Reixa (1984), e Lectures de Cirlot, de Eugeni Bonet, en 1997. Dende entón, presenta pezas procedentes de boa parte de Europa e tamén dos Estados Unidos ata chegar a 2017 con creacións como Why there is, de Martha MacCollough; Qué palabra, de Eduardo Yagüe, e Teleprompter, de Yolanda Castaño.

A web de Versogramas tamén conta cun espazo no que poder atopar esta obra, por veces difícil de encontrar na rede. Belén Montero, que fixo o traballo de investigación e a escolla de protagonistas e pezas, comenta que non é doado atopar este material: “Case todos están na rede, pero se non sabes que esa persoa fai videopoesía, e non tes un lugar como o bloque que está levando Celia na web de Versogramas, onde están recollidos todos, é difícil atopar este tipo de producións”. Celia lembra que polo de agora non hai ningún festival de videopoesía que sexa circuíto de distribución cotián en Galiza, “e logo hai creadoras como Iria Pinheiro que empregan videopoemas nos seus espectáculos de poesía escénica: ese é o circuíto. Se non estás familiarizada con ese circuíto talvez non atopas as obras de videopoesía”.

Con corpo propio

Para Juan Lesta, nesta disciplina conflúe xente que vén de todas as partes: das artes, da literatura... “Hai moitos tipos de xente facendo moitos tipos diferentes de videopoesía. De aí que poñamos a formación académica das persoas entrevistadas”. Complementando as súas palabras, Belén engade: “Quixen que no documental os autores explicasen por que fan eses videopoemas, porque ten moito que ver coa súa profesión ou formación. Moitas desas persoas están formadas dentro das linguas ou das artes. Todas as persoas manexamos un ou dous mundos. Estes mundos finalmente xúntanse para crear esas pezas que falan de cousas que non se falan noutro tipo de soportes, e precisan dunha abstracción ás veces moi complexa. Como tamén pode haber matemáticos poetas, a videopoesía está ao alcance de todo o mundo”.
Versogramas 2

Segundo o propio documental, “é un problema da videopoesía non ter unha definición formal que a distinga das demais formas de arte”. Reconstruíndo a historia deste xénero, parte das persoas entrevistadas en Versogramas explican que comezaron traballar coa videopoesía como apoio ao seu directo. Mesmo unha autora expón que a emprega como substitución do propio corpo. Vese unha evolución dende unha ferramenta complementaria a un xénero con identidade propia, e moitas experiencias que hibridan, como os espectáculos de Aldaolado ou Cinta adhesiva. “Se te decatas —apunta Celia—, eses recitais son de xente que vén das letras. Dalgún xeito toman a videopoesía como complemento porque non ten para elas esa visibilidade, ata que alguén lles di que poñan en valor ese traballo, que digan quen as fixo, que teñen percorrido por si mesmas”.

Cando Celia comezaba co proxecto tiña a sensación de que era unha descuberta de algo que, xénero ou non, parecía que non se coñecía moito en Galiza, aínda que ten moitos representantes potentes: “E parece que por fóra hai moita xente facendo videopoesía, moitos festivais, falando, premiando e programando videopoesía. É como un paradoxo, algo por descubrir e bastante afianzado. O final do documental vai por aí: por que nos cuestionamos a videopoesía?”.

Segundo palabras do propio guión, a videopoesía é un xénero da poesía reproducida en pantalla que se distingue pola xustaposición de imaxes, texto e son baseada nun tempo específico. Estes tres elementos, mesturados na súa xusta medida, producen no espectador a realización da experiencia poética. A principal función do videopoema é amosar o proceso de pensamento e simultaneidade desa experiencia.

Unha persoa que avanza, abre caixas e descubre ao tempo, paseniño, o que levan dentro, como unha metáfora das fases da vida e dos achados que facemos no camiño. A directora explica que as caixas “representan o estado de cada un, porque a poesía nace do sentimento. Ás veces gardamos as cousas dentro de nós, e do mesmo xeito que pasa con outras artes como a literatura ou a poesía, cando destapamos a caixa, abrolla o que pensamos”. Celia complementa as súas palabras explicando a lóxica interna de Versogramas: “Hai oito bloques temáticos: lingua, corpo, amor, recordo, sociedade, soidade, mal e cambio, e unha ou dúas caixas por cada bloque que metaforizan ese concepto”. Un concepto que, ademais, está relacionado cunha característica da videopoesía: “Por exemplo facemos un percorrido desde a poesía natural ata a artificial. Os espazos con leds e ceros e uns significan a deriva da videopoesía cara ao artificial, o feito por ordenador”.

Un proxecto de proxectos

Agora están traballando nos contidos do libro-DVD que publicará Galaxia na súa versión galega, e terá un DVD documental e varios textos arredor do proxecto, non só sobre Versogramas, senón tamén sobre as conexións entre poesía e imaxe. “Unha vez o documental asente, comezaremos a mover o resto dos contidos, buscar financiamento, etc.”, remata Celia.

Catorce artistas da videocreación con recoñecemento mundial envorcan unha ollada persoal sobre a súa obra e sobre a interrelación da linguaxe audiovisual coa poética. Con entrevistas a Yolanda Castaño e Antón Reixa (pioneiros en Galicia), Dionisio Cañas, Marc Neys (Swoon), Miriam Reyes, Elena Chiesa, Hernán Talavera, Eduardo Yagüe, Melissa Diem, Iria Pinheiro, Daniel Cuberta, Eugeni Bonet, Martha MacCollough e Belén Gache. A longametraxe intercala estas entrevistas con fragmentos das súas obras, e con pequenos cortes de vinte artistas máis de todo o globo.

Fixar a palabra. Fixar a imaxe fixa. Fixar o movemento. Fixar a vida. Versogramas.

Archivado en: Poesía
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

A Catapulta
A Catapulta Silvia Penas, a creatividade na procura
A poeta, performer e creadora repasa na Catapulta a súa carreira e o súa visión sobre a poesía
A Catapulta
A Catapulta Á dignidade polo camiño da excelencia
Yolanda Castaño visita A Catapulta para conversar sobre a súa profesión: a poesía
A Catapulta
A Catapulta Poesía, música e sobremesas
O dúo Columna Vegana conxuga na súa proposta o humor, a poesía, o social e a intimidade compartida
Palestina
Genocidio Salah al Bardauil, miembro del comité político de Hamás, entre los 23 asesinados por Israel esta madrugada
Israel ha matado a 634 personas desde la ruptura del alto el fuego el pasado martes. Un ataque del Estado sionista hacia suelo libanés este sábado ha dejado siete muertos.
Comunidad de Madrid
Fin a la privatización Un tsunami marcha por Madrid por la gestión totalmente pública de los servicios a la ciudadanía
La plataforma Tsunami por los Servicios Públicos nace este domingo para aglutinar a decenas de organizaciones sociales que quieren hacer frente al “modelo neoliberal de destrucción masiva de los derechos humanos y sociales”.
Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Un rayo de esperanza tras cinco años de los protocolos de la vergüenza
A punto de prescribir los posibles delitos, un avance judicial abre la puerta a conocer quién decidió no derivar a hospitales a ancianos en residencias en la Comunidad de Madrid.
Siria
Siria Siria, de la euforia por el fin del régimen al examen de la transición
Las matanzas en el litoral sirio y las dudas acerca de las nuevas autoridades dejan atrás la alegría por la caída de al Asad y enfrían el aniversario de la revolución, el primero tras la huida del dictador.
Gobierno de coalición
Consejo de Ministros Ángel Víctor Torres anuncia que tiene cáncer, pero seguirá al frente del Ministerio de Política Territorial
Reducirá su agenda como titular de Política Territorial en las semanas previas a una operación a finales de abril. Fuentes ministeriales dicen que la enfermedad “va bien” y “tiene solución”.
Medio ambiente
Oliver Franklin-Wallis “La industria de los residuos deja una cicatriz enorme en nuestro planeta”
El periodista británico Oliver Franklin-Wallis recorre en ‘Vertedero’ (Capitán Swing, 2024) las prácticas ocultas de la industria de residuos, exponiendo el papel de las grandes corporaciones, en connivencia con autoridades e instituciones públicas.
Contigo empezó todo
Contigo empezó todo El comunismo libertario de Hildegart Rodríguez
La joven madrileña, a quien se recuerda por morir a manos de su madre, contribuyó con sus ideas a la política revolucionaria durante la II República.
Opinión
Opinión La berlusconización de Mazón
Es evidente que el presidente de la Generalitat no ha asumido la agenda de la ultraderecha por convicción, sino por supervivencia política y judicial, en una estrategia no muy diferente a la que empleó Silvio Berlusconi.

Últimas

La vida y ya
La vida y ya Para vivir bien
“Para vivir bien hacen falta plantas, profe”, dijo una alumna. Esa frase es una forma de recordar que para vivir bien no es suficiente con levantarte cada mañana y meterte en el metro con los ojos pegados al sueño de estar en otra parte.
Tribuna
Tribuna La celulosa y la mina son el modelo industrial del Partido Popular
Es fundamental que tejamos una red social transversal en la sociedad capaz de unir a sectores diferentes que sean capaces de aglutinarse en un movimiento social alrededor de un denominador común: la defensa de nuestro territorio.
Turquía
Contra Erdogan Turquía en las calles: cae el muro del miedo a las movilizaciones
La detención del principal rival político de Erdogan ha provocado protestas masivas en todo el país que amenazan con convertirse en movilizaciones generales de descontento contra el gobierno.
Más noticias
Finlandia
Reducción de GEI De sumidero de carbono a emisor de gases: los bosques en Finlandia ya no capturan CO2
El 74% de la superficie del país nórdico está cubierto por árboles. Los bosques funcionaban como sumidero de carbono, pero han pasado de capturar 28 millones de toneladas de dióxido de carbono a emitir 1,2 millones de toneladas de este gas.

Recomendadas

México
EZLN Genealogía del “común” zapatista, política de la liberación
El EZLN celebró junto a sus bases de apoyo unas jornadas conmemorando el 31 aniversario del levantamiento en Chiapas, en el que se hizo reflexión sobre los retos que vive el movimiento. En abril, preparan el encuentro (Rebel y revel), de arte.
Galicia
Galicia Galicia vuelve a la calle contra la celulosa de Altri, Greenalia y la Xunta: el desastre natural, en datos
Cientos de barcos y decenas de miles de personas están llamadas a participar este sábado en una manifestación en A Pobra do Caramiñal, uno de los municipios de la ría de Arousa, donde desemboca el río Ulla, el más afectado por la pastera.
Literatura
Millanes rivas “El 25-M nos facilita generar una comunidad y creo que ‘Paisaje nacional’ contribuye a ello”
Un encuentro con el escritor Millanes Rivas a propósito de su novela ‘Paisaje nacional’, con Extremadura, su historia herida y el 25 de marzo de fondo conversado.