Feminismos
Radiacións feministas dende Cans

A XVI edición do festival estrea “Ultravioleta”, sección que reúne olladas de creadoras galegas, e Mariana Carballal presenta “Orballo”, un obradoiro para revisar clásicos do audiovisual cunha perspectiva de xénero.

Asistentes ao festival de Cans
Público no Festival de Cans do Porriño
23 may 2019 07:00

Baixo o lema “exportando agroglamour dende o 2004” presentouse este 2019 a XVI edición do Festival de Cans no Porriño. A programación que acollen leiras, jalpóns e baixos inclúe por primeira vez unha retrospectiva internacional, dedicada ao director alemán Hannes Stöhr, mais tamén unha sección de curtas con perspectiva feminista: “Ultravioleta”. A maiores desta nova sección a directora, actriz e docente Mariana Carballal presentará o seu obradoiro “Orballo”, unha proposta para que o alumnado de secundaria e Bacharelato analice e reescriba as súas series preferidas cunha lente feminista.

Luz ultravioleta no jalpón de Alicia

O sábado 25 Cans acolle outra novidosa proposta: a sección “Ultravioleta”. Catro curtametraxes e as súas catro creadoras danse cita co público no jalpón de Alicia ás dez da mañá. Diana López, Carmen P. Granxeiro, Sara Casasnovas e Eire García son as pioneiras de “Ultravioleta”, proposta que naceu para difundir pezas feitas por mulleres que traballan dende unha perspectiva feminista. Os traballos son moi diversos, no jalpón de Alicia as asistentes atoparán humor irreverente, drama ou denuncia social.

As convocadas coinciden na necesidade de seccións coma esta. “A cultura é un deses sectores nos que se nota unha desigualdade brutal, tanto en representación como en salarios ou nos postos técnicos”, afirma Diana López. “Este tipo de seccións seguen a ser precisas por como segue a funcionar a industria, é xenial que se incorporen a máis festivais”, engade Granxeiro. Para Eire García, representante da produtora Corentena, espazos como “Ultravioleta” “serven para coñecernos entre nós, para falar abertamente de feminismo, celebrámolo e celebramos estar alí”.

Tanto López como Granxeiro inciden tamén no seu desexo de que, nun futuro, desaparezan. “Aspiro a que non sexa necesario que o feminismo teña seccións específicas e que entre nas categorías xerais”, conclúe López.

Feminazis, prostíbulos, mulleres salvaxes e Rosalía

As traxectorias das catro participantes de Ultravioleta son bastante diferentes; tamén os seus métodos de traballo. As curtas coas que chegan a Cans son “Feminazi”, de Diana López, “Benvidas ao Club”, de Carmen P. Granxeiro, “As mulleres salvaxes”, da Produtora Corentena, en cuxa representación asiste Eire García, e “A xustiza pola man”, de Sara Casasnovas.

“Feminazi” é a primeira curtametraxe como directora da guionista Diana López. “Xa dirixira a obra de teatro ‘No es país para coños’”—título que tamén leva o seu primeiro libro—”pero o audiovisual ten outras ferramentas, estaba algo perdida e tiven a sorte de contar con profesionais que me apoiaron moito”. Da súa equipa López destaca que está formada case enteiramente por mulleres, con Margherita Morello na fotografía, Paloma García e Silvia Vilanueva no son e Alejandra Sotelo na montaxe.

López é colaboradora de distintos medios de comunicación e co-organizadora do foro “As mulleres que opinan son perigosas”. “Feminazi” xurdiu a raíz dos comentarios que leva recibido “por parte de persoas machistas, especialmente homes, cando reivindico o feminismo e os dereitos das mulleres nos meus artigos”. López decidiu dar a volta ao enfade e á ofensa que e producían os comentarios, botando man do humor para “empregar toda a ridiculez do insulto e para desbaratar as ideas absurdas que existen sobre o feminismo”. En Feminazi unha parella, interpretada por Laura Míguez e Fernando González, bate nunha discusión cada vez máis disparatada logo de que a protagonista empece a participar nunha plataforma feminista.

“Benvidas ao club” é a única de non-ficción das catro pezas. O documental de Carmen P. Granxeiro parte da trama da Operación Carioca, unha das causas de maior envergadura contra a trata de mulleres que estalou no 2010 no Xulgado nº 1 de Lugo. A rodaxe foi apoiada polo colectivo feminista Impunidade Carioca, que denuncia a pasividade da Fiscalía e os atrancos á xuíza Pilar de Lara durante o desenvolvemento da trama. Granxeiro ten asinado outros documentais como “Atenas. Meeting Point” ou "1948-2016. Un final para empezar”, ademais de pezas de ficción e obras nas que parte da fotografía ou o deseño gráfico.

“É a primeira vez que un traballo meu ten tantas visualizacións, e ante un público tan diverso. Non o agardaba polos medios cos que contei, traballo soa e a rodaxe foi moi rápida porque había unha a urxencia temporal (a recta final da Operación Carioca)”, explica a autora. O “Premio Especial Biznaga de Plata- Afirmando los derechos de las mujeres”, deu un gran pulo a esta creadora. “Demostrouse que se pode traballar ao marxe da industria, no meu caso dun xeito consciente, e dende o activismo”, sinala Granxeiro.

Pola súa banda, Sara Casasnovas ofrece con “A xustiza pola man” unha nova lectura da figura xa mítica de Rosalía de Castro. Exerce por segunda vez, logo de Escarabana, de directora e actriz protagonista. “O seu poema, que da título á curta, acudiu no momento preciso: “Aquél que ten fama de honrados na vila roubáronme tanta blancura que eu tiña…’, pegoume una sacudida. É crú e descarnado, expresa a vileza e o desgarro dunha fonda ferida”, di Casasnovas.

Por que a escritora? “Vivín unha circunstancia que me fixo dano, sentía impotencia, dor e carraxe e nese punto comezou a xestarse o proxecto. Como acontecera noutras ocasións, topei identificación co material sensible que tiña diante, o legado de Rosalía neste caso, e tomeino como revulsivo. Foi un proceso visceral que filmamos case de inmediato. A maiores, quería ofrecer en perspectiva o retrato da Rosalía dende a influencia da opinión allea, a muller pioneira e unha pseudoterrorista que fixo estoupar a linguaxe”, responde a directora e actriz. Na curtametraxe acompañan a Casasnovas as voces de Quico Cadaval, David Perdomo e Xaime Lis.

Para rematar, “As mulleres salvaxes”, supón a estrea na Galiza da curtametraxe de Corentena Produccións, constituída a finais do 2018 por Eire García, Miriam Carril e Mariña López. As Corentena traballan con equipas conformadas exclusivamente por mulleres en todos os postos, diante e detrás da cámara. “A peza conta a historia de cinco amigas que xestionan unha agresión. Non é a historia da agresión, senón da resposta que as mulleres lle damos as agresións”, explica García. “Enviámola a moitísimos festivais, pero non a colleron en ningún, que finalmente entrase en Cans estivo guai, estreala na Galiza é o que nos cundía”, engade.

Ademais de “As mulleres salvaxes”, as Corentena produciron no 2018 as curtametraxes “Azul eléctrico”, “A dor” (primeira parte de “A triloxía da raiva”) e están a traballar actualmente no seu vindeiro proxecto audiovisual.

Que aporta unha ollada feminista a través da cámara e da pantalla? Para Sara Casasnovas “se optamos por cuestionar e reformular a linguaxe e tratamos de expresarnos en liberdade, ou de recoñecer a nosa cultura ou tradición e decidir con consciencia se nos adscribimos a ela ou a quebramos, coido que por aí créanse dinámicas e personaxes ricas e sorprendentes, afastadas do tópico”. O público poderá comprobalo o sábado no jalpón de Alicia. Ademais, as catro creadoras tamén estarán presentes no espazo Dálle Caña! ás sete da tarde, xunto con curtametraxistas doutras seccións do festival.

Reescribir as personaxes coas que medramos

O Xabarín Club, Los Serrano, La que se avecina, Aquellos maravillosos setenta. Game of Thrones, The Umbrella Academy, as nosas webseries de cabeceira. Como nos inflúen as historias da nosa infancia e adolescencia? Como son as súas protagonistas e que nos ensinan sobre as persoas e como se relacionan? Mariana Carballal, actriz, guionista e docente, presenta en Cans un obradoiro que parte da perspectiva de xénero para analizar con alumnado de secundaria as súas series preferidas.

A proposta, elaborada para a AISGE Galicia, (Asociación Artistas Intérpretes. Sociedad de Gestión) parte das reflexións de Carballal tras participar en numerosos foros sobre a situación da muller na industria audiovisual. Os datos que demostraban a desigualdade xa estaban enriba da mesa, e o público que asistía ás charlas estaba, polo xeral, informado e concienciado. “A min e a Isabel Blanco ( representante da AISGE na Galiza) pareceunos importante levar esas reflexións e debates á educación”, di Carballal.

A infancia e a adolescencia son os períodos nos que normalizamos a desigualdade dun lado e doutro da pantalla. Entra en escea a proposta de Carballal: “Queremos trasladarlle ao alumnado a realidade, baleirala de mitos estereotipados e de roles que sitúan a muller nun espazo ‘secundario” da vida’”. A revisión de series ou películas cunha perspectiva feminista non novidosa, pero si o é o plantexamento de “Orballo”, título do obradoiro. “Orballo” conta coa participación de actrices e actores galegas. As súas traxectorias, os papeis que interpretaron ao longo das súas carreiras, poden servir de complemento para traballar nas aulas. Ademais darán vida ás revisións que cree o alumnado sobre as pezas analizadas. “A escola non pode estar repetindo sistematicamente estereotipos machistas e patriarcais, non podemos permitilo”, conclúe Carballal.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Feminismos
Archivo audiovisual Precursoras en una genealogía insumisa: cuando las feministas tomaron las cámaras y salieron a las calles
Una exposición en la Filmoteca de Catalunya recupera el legado vivo del primer archivo audiovisual feminista de la historia, el Centre Audiovisuel Simone de Beauvoir, fundado en París en 1982.
Violencia machista
Servicio gratuito Urtasun estrena la unidad de prevención y atención contra las violencias machistas en la cultura
El Ministerio de Cultura y la Academia de Cine inauguran un servicio de primera atención para casos de violencias machistas en el ámbito laboral del sector audiovisual y cultural.
Inteligencia artificial
Inteligencia Artificial Un manifiesto denuncia la desprotección de artistas y trabajadores culturales frente a la IA generativa
Asociaciones de autores, artistas y trabajadores del sector audiovisual, del libro y las artes escénicas presentan un manifiesto que pide al Gobierno protección ante “los abusos de las empresas de Inteligencia Artificial”.
Dependencia
Dependencia Los cuidados necesitarán entre 300.000 y 600.000 trabajadores más en cinco años
Las empleadas de residencias y ayuda a domicilio reclaman mejoras en esas nuevas plazas. “Debemos tener un sistema de cuidados universal y público, debe ser un derecho y no un negocio”, piden desde el sindicato ELA.
Precariedad laboral
Precariedad Voluntariado en el sector social: un monstruo con tres cabezas
La precarización del sector social es algo de lo que se viene hablando cada vez más en los últimos años, pero es un hecho que lleva conviviendo con nosotras mucho tiempo, y que es consecuencia de varios factores.
Cómic
Cómic Un gran poder conlleva una gran responsabilidad: ¿los superhéroes de cómic son de derechas o de izquierdas?
¿Encarna Superman a la socialdemocracia liberal, es Batman un militante anarcocapitalista y el Capitán América la bandera del nacionalismo? La respuesta no es tan sencilla si se repasa la historia del género.
València
Dana 20:11, Ni oblit ni perdó: los pueblos de la Dana amanecen con pintadas contra Mazón
Tras cinco meses de catástrofe, aparecen numerosas pintadas en los municipios afectados por la riada para señalar la tardía gestión de la Generalitat.
Memoria histórica
Manuel Pérez, ‘camarada Arenas’, tras salir de prisión “Cordón trató de escaparse, se cayó y se mató”
El militante histórico del PCE reconstituido y, según la Justicia, líder de los Grapo, mantiene su inocencia en todos los casos que le han llevado a pasar 32 años en prisión.

Últimas

Sevilla
Proyectos estratégicos Ilegalidades pasadas y peligros futuros de la mina que la Unión Europea quiere revivir en Sevilla
Las Cruces tiene un historial de más de 6,5 millones de euros en sanciones e indemnizaciones por extracciones ilegales de agua. El espaldarazo de la UE y del Gobierno al proyecto podría empeorar los vertidos que ya realiza la mina en el Guadalquivir.
Salario mínimo
Salario mínimo PSOE y Sumar llegan a un acuerdo para que el SMI no tribute el IRPF
Pese a adelantar la ministra de Trabajo que se habían roto las negociaciones, finalmente las personas que cobren el salario mínimo no tendrán que declarar en 2025.
Comunidad de Madrid
Comunidad de madrid El taxi advierte de que las nuevas licencias a Cabify van a “reventar el mercado”
El Tribunal Superior de Justicia de Madrid da la razón a las plataformas de VTC y obliga a la Comunidad de Madrid a concederles más de 2500 nuevas licencias en la comunidad.
Comunidad de Madrid
Sanidad Universal Sociedades sanitarias critican el SMS amenazante que el Gobierno de Ayuso está enviando a personas migrantes
Cuatro sociedades científicas denuncian un texto amenazante en el que se indica al destinatario que dispone de 30 días para seguir de alta en la Tarjeta Sanitaria, lo que está generando “incertidumbre” y “desprotección”.
Economía
IPC La inflación interanual cae hasta el 2,3% en marzo gracias a las lluvias
Las precipitaciones han reducido el precio de la electricidad.La subyacente también se reduce dos décimas hasta situarse en el 2%.
Más noticias
Notas a pie de página
Notas a pie de página Mansiones encantadas y casas sin cocina
La casa encantada como símbolo de la opresión del espacio doméstico recorre la literatura de muchas escritoras. Pero hubo un tiempo en el que algunas feministas trataron de imaginar otro hogar posible, en el que se liberase el trabajo doméstico.
Opinión
Opinión Sobre la cancelación de Georgina Orellano en el Foro ESPAL 2025
La cancelación de Georgina redunda en esta incapacidad para escuchar a las trabajadoras sexuales y en el pánico que tienen de que se las escuche. Denota inmadurez política, cerrazón dialéctica y pacatería moral.

Recomendadas

América del Sur
América del Sur La batalla por el litio: pueblos originarios resisten un “genocidio medioambiental y cultural”
Sudamérica se ha convertido en la proveedora mundial de materias primas para la transición energética. Las comunidades afectadas se rebelan ante una actividad que genera desposesión de tierras, contaminación, sequía y conflictos internos.
El Salvador
Ivania Cruz “El estado de excepción se está utilizando en El Salvador para gobernar en base al miedo”
A esta defensora de derechos humanos y comunitarios le allanaron su casa mientras se encontraba en un viaje internacional. Desde el exterior, denuncia la persecución del gobierno salvadoreño hacia su organización y hacia las comunidades que defiende.
Yemayá Revista
México Sobrevivir en la frontera: el cuerpo como moneda de cambio
En Tapachula, punto clave de la frontera sur de México, miles de mujeres migrantes permanecen atrapadas sin poder seguir su camino hacia Estados Unidos.