Aeropuerto de Barajas

Decrecimiento
O noso voo a ningures

As estratexias públicas e privadas adoptadas para o mantemento do transporte aéreo durante a pandemia da COVID-19 amosan os febles recursos da nosa civilización para afrontar as crises enerxéticas e climáticas que nos axexan.

Membro do Consello Director do Instituto Resiliencia

19 nov 2020 06:03

¿Y cuál será entonces a la postre

la Gran Pedrada que por fin rompa el juego

de la Infinita Semiosis?

¿El cenit del petróleo

el apocalipsis climático

o alguna gran pandemia?

Jorge Riechmann. Mudanza del isonauta (Tusquets Editores, 2020)

 A convivencia co SARS-Cov-2 está a implicar unha mudanza, á forza, dos costumes das nosas sociedades, que pon de manifesto os grandes erros, eivas e dependencias (tamén os acertos) da nosa civilización. Un cambio no terreo do acaecido —a aparición dun virus— fixo que os estados usasen toda a súa forza para ordenar a sociedade e organizar a vida da xente dun xeito novo coa clara intención de manter o “necesario”.

Os mandatarios, coas súas campañas, queren que predomine a idea de transitoriedade (“Saiamos disto con sentidiño”, di a Xunta de Galicia; “Salimos más fuertes”, apoia o Goberno de España) e de que axiña a ciencia vai atopar a vacina (falan menos dun tratamento médico, non se sabe moi ben por que) e todo vai volver ser como era antes da chegada do coronavirus (“Ha saír todo ben”). Non contemplan comunicar a necesidade dun troco definitivo de costumes para non seren tan febles ante a posíbel convivencia longa con esta enfermidade ou a chegada de novas doenzas das que moitas expertas levan alertando anos.

A actuación dos mandatarios garda un paralelismo coa que defenden para afrontar o resto das crises que axexan a existencia dos seres humanos (mormente as que enumeraba Jorge Riechmann nos versos cos que iniciei este artigo): o fomento da fe cega na ciencia e na tecnoloxía e o dogma do crecemento abóndanlles para solucionar todas as ameazas e manter o statu quo sen ter en conta o resto das ameazas. Moitos expertos levan décadas avisando de que esas non son solucións, e por iso a actual crise sanitaria amósanos a incapacidade da ideoloxía e o sistema económico dominantes de achegar unha solución que mereza ese nome, e a necesidade urxente de refundar as nosas sociedades.

Un exemplo que serve para ilustrar as absurdas conviccións e estratexias da nosa civilización é a utilización da aviación como medio de transporte ordinario; a gran dependencia que a economía mundial, mormente a industria turística, ten dese transporte rematou por convertela nunha necesidade no noso imaxinario colectivo, malia que menos do 10% da poboación do mundo viaxara algunha vez en avión.

A gran dependencia que a economía mundial ten do transporte aéreo rematou por convertelo nunha necesidade no noso imaxinario colectivo, malia que menos do 10% da poboación do mundo viaxara algunha vez en avión

En xullo de 2019 celebrouse unha conferencia en Barcelona da rede internacional Fica na terra para deseñar medidas que rematasen co “crecemento incontrolado do sector da aviación” e as súas nocivas consecuencias enerxéticas, ambientais e sociais. De súpeto, os peches de fronteiras, as corentenas e illamentos que moitos estados lles impoñen aos viaxeiros que proceden de determinadas zonas, mais outras medidas que se suceden dende o mes de febreiro de 2020, están a rematar co negocio da navegación aérea tal e como o viñamos coñecendo. Pero, claro, o monstro resístese a morrer.

A globalización liberal, a potenciación do turismo de masas, a rendibilidade capitalista derivada da creación desmesurada de aeroportos, pariron un sector empresarial absurdo, insostíbel e esencialmente regado con abondosas axudas públicas que, golpeado pola realidade, non é quen de se soster só e reclama novas achegas estatais. É moi revelador do que somos que a primeira operación de respaldo público aprobada polo Fondo de Apoio á Solvencia das Empresas Estratéxicas creado polo goberno de España sexa para unha liña aérea.

A xustificación que fai o goberno desta achega de 475 millóns de euros públicos, deixa clara a estratexia: esta empresa, di na nota de prensa, é a “segunda liña aérea española co maior número de autorizacións para voar a destinos internacionais. Ten 130 voos a 60 países, o que implica un importante impacto no sector turístico español, xa que unha elevada cota dos seus pasaxeiros viaxan a destinos turísticos e de lecer. A súa dimensión en termos de ingresos é tamén moi relevante xa que supón o 18% da cifra global no conxunto das compañías aéreas españolas [...] Con esta medida o Goberno amosa unha outra vez o seu compromiso co tecido produtivo.” Que será o que produce o transporte aéreo amais de gases de efecto invernadoiro? De todos os xeitos esta actuación amosa que após a crise sanitaria volveremos viaxar sen medida, ou iso parece prever o goberno, que agarda que Aireuropa devolva os cartos nun prazo de seis anos. As cousas deben seguir como eran.

Como bos seguidores da mesma ideoloxía, o Concello e a Cámara de Comercio da Coruña veñen de asinar un convenio con Iberia para ampliar os voos coa “capital do Estado” durante os próximos tres meses, coa intención, manifestada polo Concello, de “favorecer o crecemento de empresas e negocios que precisan reunírense en Madrid e formaren equipos de traballo” e “impulsar A Coruña como destino turístico nun momento en que se necesita reactivar o sector servizos e a economía local, así como facilitarlles a mobilidade ás e aos pasaxeiros, que terán máis opcións de enlaces cos demais aeroportos nacionais e internacionais”. Consonte algúns medios (La opinión de A Coruña e RNE) o acordo suporá unha inversión para as arcas municipais de, polo menos, 150.000 euros, máis outros 50.000 que achegará a Cámara de Comercio. Un total de 200.000 euros para que a empresa non asuma perdas durante estes tres meses. Víctor Moneo, director de vendas de Iberia, deixouno claro na rolda de prensa: “Cremos firmemente na recuperación económica, que vai producirse, que debe producirse; e nós queremos axudar a esa recuperación”. Un novo acto de fe no progreso.

Após a crise sanitaria volveremos viaxar sen medida, ou iso parece prever o goberno, que agarda que Aireuropa devolva 475 millóns de euros nun prazo de seis anos

A falsa necesidade das viaxes en avión é consecuencia da nosa veneración pola técnica e o inmediato. J. B. Priestley xa sinalou que as persoas “estamos hipnotizadas pola nosa inventiva mecánica e a nosa habilidade tecnolóxica, tan fascinados, que xa non pedimos que elas nos sirvan a nós, senón que somos nós os que estamos ao seu servizo” e se iso era así en 1964, antes da gran revolución electrónica e informática, agora moito máis. O ceo encheuse nas últimas décadas de avións que facían miles de viaxes innecesarias: viaxes curtas que se podían substituír por viaxes en tren (os voos internos ibéricos son un claro exemplo), viaxes pensadas para o turismo de masas... O transporte de pasaxeiros en avión converteuse nun medio ordinario para determinadas clases sociais de determinados países.

Pero os gobernos adoptan esas medidas porque as persoas aprendemos ben a importancia do progreso e fomos quen de sentir a necesidade de voar en avión. Deste xeito, cando o pasado setembro, a liña aérea australiana Qantas realizou esta oferta no seu cibersitio: “Qantas ofrece un voo panorámico especial sobre o Territorio do Norte, Queensland e Nova Gales do Sur. Para atender á forte demanda dos viaxeiros habituais que teñen soidade da experiencia de voar e queren volver facelo” , vendeu todas as pasaxes en dez minutos. “Sen dúbida é o voo que máis axiña vendemos na longa historia de Qantas”, proclamaron os voceiros da compañía con ledicia. “A xente botaba en falta a viaxe e a experiencia de voar. Se a demanda existe, imos facer máis destes voos panorámicos, até que volvan abrir as fronteiras”, declarou Alan Joice, o director executivo da liña aérea á CNN.

Á vista das restricións e corentenas que o goberno australiano lles impón aos viaxeiros que cambian de rexión dentro do país, o negocio desta compañía aérea, como o do resto, estaba a desaparecer e era precisa unha solución imaxinativa para manter o seu volume de negocio. Os directivos de Qantas inventaron este voo a ningures, con saída e chegada en Sidney, e polo tanto ceibo de calquera prohibición, que permitiu a unha manda de persoas sobrevoar algúns dos espazos máis senlleiros do país. Qantas xa mostrara o seu gran desprezo polo ambiente o 22 de xullo cando, para celebrar o derradeiro voo dun Boeing-747, o aparello desviouse da súa rota para deseñar sobre o ceo o logo da compañía e malversar un pouco de enerxía.

Non pode ignorar ninguén o enorme impacto ambiental que ten o transporte aéreo no planeta, non pode ignorar ninguén as recomendacións de racionamento enerxético de moitas expertas. Malia todo iso, as persoas e os estados seguimos a poxar polo modelo económico e social que coñecemos, por ese voo a ningures que só pode rematar no colapso.

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Crisis climática
Un 50% entre 2070 y 2090 Decrecer de forma planificada o a la fuerza: el PIB mundial se hundirá por la crisis climática
Economistas y científicos británicos dan por hecho que el crecimiento se desplomará en las próximas décadas por los “shocks climáticos”.
El Salto Radio
El Salto Radio Viaje hacia la destrucción
La ONU denuncia que las lluvias e inundaciones sin precedentes de Octubre pasado en España, se unen a una serie de catástrofes por inundaciones que han afectado a comunidades de todo el mundo.
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Asturias
Asturias Cinco muertos en la mina de Zarréu: demasiadas preguntas sin respuesta
El accidente más grave en la minería asturiana en casi tres décadas vuelve a poner en cuestión el sistema de permisos, controles y ayudas públicas para minas en proceso de reconversión.
Estados Unidos
Estados Unidos Estudiantes de Columbia luchan contra las amenazas de deportación
Los estudiantes de Columbia se unen mientras el ICE y el Departamento de Policía de Nueva York (NYPD) atacan el activismo palestino. “[Columbia] está dispuesta a concederle al gobierno de Trump todo lo que quiera”, declara un estudiante a Mondoweiss.
Aviación
Travel Smart Las multinacionales españolas, a la cola de la reducción de emisiones por vuelos de negocios
Un estudio publicado este martes por organizaciones ecologistas señala que las emisiones por vuelos de negocios a nivel global se han reducido un tercio, pero las empresas españolas van a la zaga y suspenden en transparencia u objetivos concretos.
Universidad
Educación El Gobierno anuncia el endurecimiento de la normativa para la creación de universidades privadas
El Consejo de Ministros aprueba la tramitación urgente de una modificación en la legislación que regula la creación de centros privados de enseñanzas universitarias.
Represión
Policía infiltrado La Directa destapa un nuevo caso de policía infiltrado, esta vez, en el activismo de Lleida
Bajo la identidad falsa de Joan Llobet García, un agente de la trigesimosegunda promoción de la Academia de Ávila, pasó dos años infiltrado en espacios independentistas, estudiantiles y ecologistas.
Madres protectoras
Madres protectoras Una madre, condenada a tres años y medio por secuestrar a su propia hija, solicita su indulto
La libertad de Jewel Lázaro depende de la respuesta del Ministerio de Justicia de España a su petición de indulto con el fin de no separarla de otro bebé de nueve meses.

Últimas

Maltrato animal
Maltrato animal Lidl denuncia a los animalistas que detectaron afecciones en la carne de pollo de la cadena
El Observatorio de Bienestar Animal asegura que el departamento legal de la cadena les pidió que eliminaran todas las publicaciones sobre ellos y creen que es una estrategia legal para silenciarles.
Israel
Guerra en Gaza Israel ordena evacuar Rafah ante la previsión de un ataque terrestre
En la mañana del 31 de marzo, las fuerzas militares de Israel han ordenado a la población evacuar gran parte de Rafah, en el sur de la Franja de Gaza.
Más noticias
Francia
Francia Marine Le Pen es condenada por malversación y no podrá concurrir a las elecciones de 2027
Un caso de corrupción con los asistentes del Parlamento europeo golpea a la ultraderecha francesa. Le Pen y su partido, Agrupación Nacional, son condenados por el Tribunal Penal de París.
Opinión
Opinión ¿Cómo acabar con el negocio de la vivienda?
Las reivindicaciones del 5A: bajada de alquileres, paralización de desahucios, desmantelamiento de las empresas de desokupación, ayudarían a acabar con la crisis de vivienda. Pero estas medidas son impensables en este sistema económico.

Recomendadas

Militarismo
Alejandro Pozo “El oportunismo de la industria militar española aprovechando lo que pasa en Gaza es grave”
Este investigador sobre paz, conflictos armados, desarme y acción humanitaria denuncia que el rearme ya está teniendo lugar y que el Ejecutivo escamotea información sobre las relaciones comerciales de la industria con Israel.
Galicia
Galicia Bimba y Lola se aleja de las fibras textiles de Altri con la salida del presidente de Greenalia de su consejo
El presidente de Greenalia y antiguo consejero delegado de Inditex, José María Castellano, abandona su puesto en la empresa cerrando una puerta más a la salida de la celulosa supuestamente creada para fibras textiles.
Redes sociales
El asesino de los CEO El fenómeno fan Luigi Mangione, ¿por qué tanta gente apoya a un asesino?
El caso del chico de clase alta que disparó sobre un CEO de una aseguradora médica ha desatado una ola cultural y de apoyo como no se había visto antes.