Aeropuerto de Barajas

Decrecimiento
O noso voo a ningures

As estratexias públicas e privadas adoptadas para o mantemento do transporte aéreo durante a pandemia da COVID-19 amosan os febles recursos da nosa civilización para afrontar as crises enerxéticas e climáticas que nos axexan.

Membro do Consello Director do Instituto Resiliencia

19 nov 2020 06:03

¿Y cuál será entonces a la postre

la Gran Pedrada que por fin rompa el juego

de la Infinita Semiosis?

¿El cenit del petróleo

el apocalipsis climático

o alguna gran pandemia?

Jorge Riechmann. Mudanza del isonauta (Tusquets Editores, 2020)

 A convivencia co SARS-Cov-2 está a implicar unha mudanza, á forza, dos costumes das nosas sociedades, que pon de manifesto os grandes erros, eivas e dependencias (tamén os acertos) da nosa civilización. Un cambio no terreo do acaecido —a aparición dun virus— fixo que os estados usasen toda a súa forza para ordenar a sociedade e organizar a vida da xente dun xeito novo coa clara intención de manter o “necesario”.

Os mandatarios, coas súas campañas, queren que predomine a idea de transitoriedade (“Saiamos disto con sentidiño”, di a Xunta de Galicia; “Salimos más fuertes”, apoia o Goberno de España) e de que axiña a ciencia vai atopar a vacina (falan menos dun tratamento médico, non se sabe moi ben por que) e todo vai volver ser como era antes da chegada do coronavirus (“Ha saír todo ben”). Non contemplan comunicar a necesidade dun troco definitivo de costumes para non seren tan febles ante a posíbel convivencia longa con esta enfermidade ou a chegada de novas doenzas das que moitas expertas levan alertando anos.

A actuación dos mandatarios garda un paralelismo coa que defenden para afrontar o resto das crises que axexan a existencia dos seres humanos (mormente as que enumeraba Jorge Riechmann nos versos cos que iniciei este artigo): o fomento da fe cega na ciencia e na tecnoloxía e o dogma do crecemento abóndanlles para solucionar todas as ameazas e manter o statu quo sen ter en conta o resto das ameazas. Moitos expertos levan décadas avisando de que esas non son solucións, e por iso a actual crise sanitaria amósanos a incapacidade da ideoloxía e o sistema económico dominantes de achegar unha solución que mereza ese nome, e a necesidade urxente de refundar as nosas sociedades.

Un exemplo que serve para ilustrar as absurdas conviccións e estratexias da nosa civilización é a utilización da aviación como medio de transporte ordinario; a gran dependencia que a economía mundial, mormente a industria turística, ten dese transporte rematou por convertela nunha necesidade no noso imaxinario colectivo, malia que menos do 10% da poboación do mundo viaxara algunha vez en avión.

A gran dependencia que a economía mundial ten do transporte aéreo rematou por convertelo nunha necesidade no noso imaxinario colectivo, malia que menos do 10% da poboación do mundo viaxara algunha vez en avión

En xullo de 2019 celebrouse unha conferencia en Barcelona da rede internacional Fica na terra para deseñar medidas que rematasen co “crecemento incontrolado do sector da aviación” e as súas nocivas consecuencias enerxéticas, ambientais e sociais. De súpeto, os peches de fronteiras, as corentenas e illamentos que moitos estados lles impoñen aos viaxeiros que proceden de determinadas zonas, mais outras medidas que se suceden dende o mes de febreiro de 2020, están a rematar co negocio da navegación aérea tal e como o viñamos coñecendo. Pero, claro, o monstro resístese a morrer.

A globalización liberal, a potenciación do turismo de masas, a rendibilidade capitalista derivada da creación desmesurada de aeroportos, pariron un sector empresarial absurdo, insostíbel e esencialmente regado con abondosas axudas públicas que, golpeado pola realidade, non é quen de se soster só e reclama novas achegas estatais. É moi revelador do que somos que a primeira operación de respaldo público aprobada polo Fondo de Apoio á Solvencia das Empresas Estratéxicas creado polo goberno de España sexa para unha liña aérea.

A xustificación que fai o goberno desta achega de 475 millóns de euros públicos, deixa clara a estratexia: esta empresa, di na nota de prensa, é a “segunda liña aérea española co maior número de autorizacións para voar a destinos internacionais. Ten 130 voos a 60 países, o que implica un importante impacto no sector turístico español, xa que unha elevada cota dos seus pasaxeiros viaxan a destinos turísticos e de lecer. A súa dimensión en termos de ingresos é tamén moi relevante xa que supón o 18% da cifra global no conxunto das compañías aéreas españolas [...] Con esta medida o Goberno amosa unha outra vez o seu compromiso co tecido produtivo.” Que será o que produce o transporte aéreo amais de gases de efecto invernadoiro? De todos os xeitos esta actuación amosa que após a crise sanitaria volveremos viaxar sen medida, ou iso parece prever o goberno, que agarda que Aireuropa devolva os cartos nun prazo de seis anos. As cousas deben seguir como eran.

Como bos seguidores da mesma ideoloxía, o Concello e a Cámara de Comercio da Coruña veñen de asinar un convenio con Iberia para ampliar os voos coa “capital do Estado” durante os próximos tres meses, coa intención, manifestada polo Concello, de “favorecer o crecemento de empresas e negocios que precisan reunírense en Madrid e formaren equipos de traballo” e “impulsar A Coruña como destino turístico nun momento en que se necesita reactivar o sector servizos e a economía local, así como facilitarlles a mobilidade ás e aos pasaxeiros, que terán máis opcións de enlaces cos demais aeroportos nacionais e internacionais”. Consonte algúns medios (La opinión de A Coruña e RNE) o acordo suporá unha inversión para as arcas municipais de, polo menos, 150.000 euros, máis outros 50.000 que achegará a Cámara de Comercio. Un total de 200.000 euros para que a empresa non asuma perdas durante estes tres meses. Víctor Moneo, director de vendas de Iberia, deixouno claro na rolda de prensa: “Cremos firmemente na recuperación económica, que vai producirse, que debe producirse; e nós queremos axudar a esa recuperación”. Un novo acto de fe no progreso.

Após a crise sanitaria volveremos viaxar sen medida, ou iso parece prever o goberno, que agarda que Aireuropa devolva 475 millóns de euros nun prazo de seis anos

A falsa necesidade das viaxes en avión é consecuencia da nosa veneración pola técnica e o inmediato. J. B. Priestley xa sinalou que as persoas “estamos hipnotizadas pola nosa inventiva mecánica e a nosa habilidade tecnolóxica, tan fascinados, que xa non pedimos que elas nos sirvan a nós, senón que somos nós os que estamos ao seu servizo” e se iso era así en 1964, antes da gran revolución electrónica e informática, agora moito máis. O ceo encheuse nas últimas décadas de avións que facían miles de viaxes innecesarias: viaxes curtas que se podían substituír por viaxes en tren (os voos internos ibéricos son un claro exemplo), viaxes pensadas para o turismo de masas... O transporte de pasaxeiros en avión converteuse nun medio ordinario para determinadas clases sociais de determinados países.

Pero os gobernos adoptan esas medidas porque as persoas aprendemos ben a importancia do progreso e fomos quen de sentir a necesidade de voar en avión. Deste xeito, cando o pasado setembro, a liña aérea australiana Qantas realizou esta oferta no seu cibersitio: “Qantas ofrece un voo panorámico especial sobre o Territorio do Norte, Queensland e Nova Gales do Sur. Para atender á forte demanda dos viaxeiros habituais que teñen soidade da experiencia de voar e queren volver facelo” , vendeu todas as pasaxes en dez minutos. “Sen dúbida é o voo que máis axiña vendemos na longa historia de Qantas”, proclamaron os voceiros da compañía con ledicia. “A xente botaba en falta a viaxe e a experiencia de voar. Se a demanda existe, imos facer máis destes voos panorámicos, até que volvan abrir as fronteiras”, declarou Alan Joice, o director executivo da liña aérea á CNN.

Á vista das restricións e corentenas que o goberno australiano lles impón aos viaxeiros que cambian de rexión dentro do país, o negocio desta compañía aérea, como o do resto, estaba a desaparecer e era precisa unha solución imaxinativa para manter o seu volume de negocio. Os directivos de Qantas inventaron este voo a ningures, con saída e chegada en Sidney, e polo tanto ceibo de calquera prohibición, que permitiu a unha manda de persoas sobrevoar algúns dos espazos máis senlleiros do país. Qantas xa mostrara o seu gran desprezo polo ambiente o 22 de xullo cando, para celebrar o derradeiro voo dun Boeing-747, o aparello desviouse da súa rota para deseñar sobre o ceo o logo da compañía e malversar un pouco de enerxía.

Non pode ignorar ninguén o enorme impacto ambiental que ten o transporte aéreo no planeta, non pode ignorar ninguén as recomendacións de racionamento enerxético de moitas expertas. Malia todo iso, as persoas e os estados seguimos a poxar polo modelo económico e social que coñecemos, por ese voo a ningures que só pode rematar no colapso.

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Crisis climática
Un 50% entre 2070 y 2090 Decrecer de forma planificada o a la fuerza: el PIB mundial se hundirá por la crisis climática
Economistas y científicos británicos dan por hecho que el crecimiento se desplomará en las próximas décadas por los “shocks climáticos”.
El Salto Radio
El Salto Radio Viaje hacia la destrucción
La ONU denuncia que las lluvias e inundaciones sin precedentes de Octubre pasado en España, se unen a una serie de catástrofes por inundaciones que han afectado a comunidades de todo el mundo.
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Comunidad de Madrid
Paros 28 y 29 de abril Huelga total en la educación pública madrileña
Infantil, Primaria, Secundaria, FP, Educación Especial, Universidad. Las plantillas de todos los niveles de la educación madrileña pararán este lunes 28 de abril por la “infrafinanciación” que Ayuso mantiene en la enseñanza.
Laboral
Laboral Trabajar para vivir, morir por trabajar
El 28 de abril se conmemora el Día Mundial de la Seguridad y la Salud en el Trabajo con la necesidad de la implementación de medidas ante la siniestralidad laboral, que dejó en el país en 2024 la muerte de 796 personas.
Genocidio
Genocidio Activistas crean la embajada de Palestina en Bruselas mientras Israel prosigue con su asedio en Gaza
Mientras los ataques de Israel sobre la Franja de Gaza ya han dejado más de 51.490 muertos, activistas han rociado de sangre un edificio que simula ser la embajada de Palestina, dejando un rastro de pintura roja hasta la embajada del Estado sionista.
Sevilla
Sanidad Pública Profesionales de Atención Temprana advierten del colapso del servicio en Andalucía
El servicio que atiende a más de 32.000 niñas y niños de entre 0 y seis años se encuentra en una situación crítica, con profesionales precarizados y listas de espera que incumplen la Ley de Atención Temprana aprobada en 2023
Análisis
Análisis La izquierda donde rompe la ola
El crecimiento electoral de un amplio abanico de fuerzas de extrema derecha desde hace unos años complica la consecución de decisiones a nivel de la UE.
Senegal
Migraciones El mito de la migración ordenada: la denegación de visados por el Consulado de España en Dakar
Maltrato institucional. Estas dos palabras son las más escuchadas cuando se pregunta a personas descontentas con el Consulado de España en Dakar. Cada vez más personas denuncian denegación de visados que no consideran justificados.

Últimas

Eventos
Evento Un Salto al periodismo desde el barrio: acompáñanos en un directo sobre periodismo situado
El Salto organiza un evento centrado en el potencial de los formatos sonoros para transmitir información veraz y fiable de forma cercana. Para hacer periodismo desde el barrio y barrio desde el periodismo.
Ayuntamiento de Madrid
Paros en Madrid Fin de la huelga de basuras en Madrid
La plantilla ha votado a favor de la última propuesta, en un paro que comenzaba el pasado 21 de abril y con el que se demandaba la actualización de un convenio que se ha quedado obsoleto.
LGTBIAQ+
Juicio el 9 de mayo Lidia Falcón pide cinco años de cárcel a una mujer trans por un tuit de 2021 que no la menciona
La activista antiderechos Lidia Falcón denunció a Diana Juan Cano en 2021 por un tuit que apenas tuvo repercusión. La acusación pide una pena de cinco años de prisión y 50.000 euros de indemnización.
Comunidad de Madrid
LGTBifobia Femen protesta contra las terapias de conversión en un acto de la familia de psiquiatras Rojas Estapé
El movimiento Femen ha querido denunciar públicamente la relación de esta familia con sectores ultraconservadores de la Iglesia y su postura abiertamente contraria a los derechos del colectivo LGTBIQ+
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez piensa en un paréntesis legislativo para evitar roces con los socios tras una semana explosiva
El choque bronco por el caso de las compras de balas israelíes a cargo de Grande Marlaska puso sobre la mesa como nunca la ruptura de la coalición, aunque nunca fue una opción.
Más noticias
La vida y ya
La vida y ya Espacios de encuentro
Me contaba que, al final del día, le dolían mucho las manos y que había dejado de escribir. Que ya no llevaba el cuaderno pequeño que tenía para anotar ideas que luego se transformarían en artículos o poemas.
LGTBIAQ+
Juicio el 9 de mayo Lidia Falcón pide cinco años de cárcel a una mujer trans por un tuit de 2021 que no la menciona
La activista antiderechos Lidia Falcón denunció a Diana Juan Cano en 2021 por un tuit que apenas tuvo repercusión. La acusación pide una pena de cinco años de prisión y 50.000 euros de indemnización.
Galicia
Galicia Cuidar sin derechos: la lucha de las trabajadoras en las residencias privadas de Galicia salta a la huelga
Sin tiempo ni medios para ofrecer unos cuidados adecuados, alertan de una situación insostenible en los centros y denuncian la privatización de un servicio a costa del bienestar de las personas mayores y dependientes.

Recomendadas

Guinea-Bissau
Internacional Guinea-Bissau arranca una ola de represión tras el sabotaje popular de una mina de arena en un parque natural
Una acción liderada por las mujeres del pueblo de Varela provocó un incendio en la bomba de extracción de la mina de arena pesada. El Gobierno ha llevado a cabo la detención de 16 personas, entre las que se encuentran líderes locales.
Galicia
Galicia Vigo, A Coruña y Ourense compraron material policial a Israel por medio millón de euros en solo cuatro años
El alcalde ourensano, Gonzalo P. Jácome, adjudicó un contrato por 70.000 euros días después del siete de octubre. Abel Caballero firmó otro de más de 200.000 euros y la alcaldesa de A Coruña siguió la estela con un contrato de 170.000 euros.
Turquía
Pinar Selek “Turquía sigue gobernada en base al miedo”
La profesora y socióloga turca, quien ha sufrido además de cárcel, un acoso judicial por 27 años, habla de la falta de independencia del poder judicial, del adoctrinamiento social y de la formación de la sociedad turca.