Ecofeminismo
A vida no centro: o que todas deberiamos saber

O ecofeminismo fainos repensar como podemos vivir para que a vida siga sendo posible despois de nós.

Tocounos vivir unha época de cambios profundos. Desde o ano 2008 todo se precipitou. Pasamos de décadas de crecemento económico acelerado a unha xeira de freada. Non é un ciclo económico máis. Xa nos anos setenta do século pasado a humanidade foi advertida, no informe Limits to Growth de que, de seguir incrementándose a poboación mundial, a industrialización, a contaminación e a explotación dos recursos naturais ao mesmo ritmo, chegariamos aos límites físicos de crecemento no planeta, ao esgotamento de recursos minerais e enerxéticos e á saturación dos sumidoiros de contaminación.

Decrecimiento
Causas e consecuencias da fin do crecemento económico

A nosa civilización áchase nun intre final da súa historia, enfrontada á imposibilidade de seguir a medrar, mais cun ADN que a empuxa ao crecemento continuo.

Nos anos oitenta fixéronse tentativas de incorporar mecanismos de regulación coa introdución do concepto de sustentabilidade, pero isto ao sistema económico capitalista non lle serve, pois necesita o crecemento continuo para perpetuarse. A sustentabilidade ten máis que ver con sistemas económicos de carácter estacionario, e cunha noción de desenvolvemento integral centrado no ser humano, endóxeno e que ten como base recursos renovables. A palabra foi absorbida e deturpada polas políticas globalizadoras e neoliberais, que preferiron ignorar os límites e seguir a consumir aceleradamente os recursos planetarios, no mellor dos casos en nome do crecemento verde. Hoxe, as consecuencias desas políticas empezan a facerse sentir.

Fixéronse varias revisións e actualizacións do Limits to Growth desde a súa publicación, en 1992, en 2002 e en 2012, con similares conclusións. Ademais, na última revisión os autores xa dispoñen de datos que corroboran que, en moitas cuestións, xa chegamos a situacións de extralimitación: o quecemento global, a chegada ao cénit do petróleo —recoñecida pola Axencia Internacional da Enerxía, o esgotamento de materias primas coma o cobre, o incremento da poboación mundial por riba da capacidade de carga do planeta, ou o acusado descenso da biodiversidade, coa extinción de moitas especies.

Estamos nun momento límite no que se agudiza o espolio e as guerras polos recursos, xerando un malestar insoportable para a vida.

Pódese dicir que estamos nun momento límite, de extrema tensión, e é por iso que os fenómenos económicos se agudizan tamén, o espolio de recursos naturais e incluso as guerras por eles, a inxustiza no reparto da riqueza, concentrada cada vez en menos mans. E isto leva canda si un malestar que chega a ser insoportable para a vida das persoas, que se ven empobrecidas e escravizadas nun intento do sistema por seguir forzando a maquinaria produtivista do crecemento exponencial infinito. Este malestar maniféstase internamente nas nosas sociedades aínda opulentas, pero tamén se manifesta a nivel mundial, nun conflito norte-sur, que desemboca no drama das migracións desde os países espoliados e empobrecidos cara aos responsables dese espolio, que agora en cambio péchanlles ás persoas as portas que primeiro abriron de par en par para os recursos.

Cicatrices
Cicatrices, óleo sobre lienzo Esthela Calderón

Sendo conscientes deste contexto faise preciso facer unha profunda revisión da nosa maneira de pasar pola vida, e repensar en qué termos queremos e sobre todo podemos vivir para que a vida siga sendo posible despois de nós. Hai algunhas correntes de pensamento que reflexionan sobre isto, a que eu hoxe quero traer aquí é o ecofeminismo. Durante a Revolución Industrial o incipiente sistema capitalista intensifica o seu desenvolvemento e abre as portas do traballo remunerado ás mulleres, que o reclaman, lexitimamente, como a única vía de independencia económica e polo tanto a principal vía para a súa emancipación. Anos despois, esa vía de emancipación vese desde certos ámbitos feministas como unha trampa.

A economía capitalista baséase en principios nefastos para a vida: só ten valor económico o que ten prezo e se intercambia no mercado, os labores domésticos e de coidados quedan así invisibilizados, ocultos e desvalorizados, e tamén os servizos que nos presta a natureza, a rexeneración dos ecosistemas, a polinización etc., sen os cales non é posible a vida nin, por ende, a propia economía. Nesta economía confúndese produción con extracción e así fálase de produción de cobre ou de petróleo cando en realidade o que se fai é unha extracción dun recurso que é limitado e finito.

A economía capitalista baséase en principios nefastos para a vida. O crecemento infinito é, per se, inimigo da vida.

Calquera cousa que se produza e se consuma, que contribúa a aumentar o PIB é positiva neste sistema, tanto ten se son alimentos ou armas. Esta redución do económico ao estritamente monetario leva canda si que todas aquelas funcións que se realizan no ámbito doméstico, que son as que garanten precisamente a reprodución da vida non son tidas en conta; cada vez vémonos abocadas a adicar máis horas ao traballo para o mercado (cuestión que vemos claramente agudizada durante a crise económica), e isto provoca tamén grandes tensións sociais; a conciliación é imposible e prodúcense o que chamamos cadeas interxeneracionais e transnacionais de coidados (coas avoas, ou as mulleres migrantes facendo traballos totalmente precarizados).

O sistema económico baseado no crecemento infinito per se é inimigo da vida, é depredador de ecosistemas e de corpos, tenlle declarada a guerra á vida, tal e como afirman autoras coma Yayo Herrero ou Amaia Pérez Orozco. Por iso se abren paso neste momento reflexións, desde todos os ámbitos, que se cuestionan as bases mesmas deste sistema, e unha das máis interesantes é o ecofeminismo.

O ecofeminismo pon en diálogo precisamente o ecoloxismo e o feminismo, dous dos movementos que máis necesitamos activar. O ecoloxismo achéganos a necesidade da contención, no gasto de recursos, no consumo, no lixo que xeramos, mesmo no que medramos como especie, ao necesario coidado da nosa casa, que é a Terra.

Ilustración doble vida

O feminismo achega a necesidade de respecto e xustiza social para todas as persoas; ademais o ecofeminismo incorpora a toma en consideración do respecto por todos os seres vivos, pola vida planetaria, tamén pola xustiza norte-sur, e danos unha visión de conxunto desta crise, que non só é económica, máis tamén de reprodución social, de coidados e de valores. Qué clase de sociedade é a que pretende mercantilizar até a concepción e xestación dun ser humano?

O ecofeminismo pon en diálogo o feminismo e o ecoloxismo baixo o concepto revolucionario de poñer a vida no centro.

A frase que mellor expresa o sentir do ecofeminismo e que máis transcendeu, mesmo permeando o discurso do 8 de marzo é a de "Poñer a vida no centro". É un concepto revolucionario con profundas repercusións: significa, por exemplo, reducir o tempo de traballo remunerado, ou desenvolver unha economía centrada no coidado da vida, no respecto polo medio no que vivimos; significa o descenso no consumo de recursos e enerxía; significa reflexionar nas necesidades que é imprescindible cubrir para ter unha vida digna e plena, que mereza a pena ser vivida. Significa promover unha economía que estea ao servizo do benestar das persoas e non ao revés. Tamén incidir de cheo en como se reparten os recursos, para implementar precisamente esa economía social e dos coidados, en detrimento da economía mercantil.

Migración
Migrar da cidade ao campo: mudar as terrazas polos hórreos

O campo ofrece valores distintos ao recoñecemento, ao éxito e a competición que se vive nas cidades. Ensinoume que é posible vivir doutra maneira, na que se reforzan valores sociais que nos benefician a todas.

Poñer a vida no centro significa desenvolver unha política e unha economía que pon as persoas e os ecosistemas, a biosfera, por riba das empresas e dos capitais, por riba da economía da rendibilidade ou do medre do PIB. E significa ser conscientes dos límites biofísicos.

Porque somos ecodependentes, é dicir, a nosa vida depende da saúde do resto da biosfera, de que teñamos aire respirable, auga non contaminada, terra fértil para cultivar alimentos. E tamén somos interdependentes, isto é, necesitamos unhas das outras para sobrevivir, desde que nacemos totalmente indefensas, ata que morremos igualmente indefensas, pero non só. Cada día precisamos coidados, acompañamento, ánimo e alento, empatía, amor, solidariedade dos nosos semellantes.

Minería
Crónica dunha ecoloxista na xunta dunha multinacional mineira
Activistas contra a megaminería entraron na xunta de accionistas de Atalaya Mining e se viron obrigados a escoitar as reivindicacións sobre a mina de Touro.
Ecofeminismo
La resistencia de las mujeres ante la crisis climática

Las mujeres son las principales afectadas por el cambio climático, pero también las que más iniciativas ponen en marcha para adaptarse a sus consecuencias

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Ecofeminismo
Cuando la ciencia y el feminismo se encuentran en la naturaleza. Carson y Margulis sembraron ecofeminismo.
Rachel Carson y Lynn Margulis desafiaron el pensamiento dominante y patriarcal.
Córdoba
Red transfeminista La RATA cordobesa se consolida con un evento en forma de “perolada”
La Red de Autodefensa Transfeminista (RATA) ha organizado el pasado 15 de marzo una jornada de actividades como espacio alternativo ocio, existencia y resistencia en el centro social autogestionado Rey Heredia de Córdoba.
Granada
8 de marzo Diez mujeres que dan la cara por Granada
Marta, Roxana, Margarita, Olalla, Silvia, Lola, Saskia, Laura, Loli y Bethlehem son las voces visibles de algunas de las muchas luchas sociales, medioambientales y en defensa de los derechos humanos que se libran en Granada
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Redes sociales
El asesino de los CEO El fenómeno fan Luigi Mangione, ¿por qué tanta gente apoya a un asesino?
El caso del chico de clase alta que disparó sobre un CEO de una aseguradora médica ha desatado una ola cultural y de apoyo como no se había visto antes.
Militarismo
Alejandro Pozo “El oportunismo de la industria militar española aprovechando lo que pasa en Gaza es grave”
Este investigador sobre paz, conflictos armados, desarme y acción humanitaria denuncia que el rearme ya está teniendo lugar y que el Ejecutivo escamotea información sobre las relaciones comerciales de la industria con Israel.
Literatura
Literatura Silvia Nanclares: “Moratalaz nace como barrio franquista, solo que no contaban con la presión vecinal”
Con ‘Nunca voló tan alto tu televisor’ la escritora madrileña regresa a su barrio y examina lo que quedaba debajo de la cáscara de progreso que supuso la construcción del edificio de Torrespaña, aun hoy uno de los más reconocibles de la ciudad.
Sexualidad
Consultorio de sexualidad Los mil y un orgasmos femeninos
El clítoris, la vagina y el cérvix están inervados por distintos nervios que, al ser activados en distintas combinaciones, producen sensaciones diversas.
Opinión
Opinión Sonará tu nombre cuando nazca el mío
No fue hasta que empecé a habitar mi propio cuerpo que entendí que podía contar mi historia. Una carta de amor travesti en el Día de la Visibilidad Trans.
Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Los trabajadores de Metro celebran el nuevo convenio pese al temor de perder empleos por las automatizaciones
“Es el mejor acuerdo que he visto en 43 años que llevo trabajando aquí”, explica el representante de Solidaridad Obrera en la mesa negociadora, Braulio del Pozo, que destaca que se recupera en parte el poder adquisitivo de la plantilla.
Galicia
Galicia Bimba y Lola se aleja del lyocell de Altri con la salida del presidente de Greenalia de su consejo
El presidente de Greenalia y antiguo consejero delegado de Inditex, José María Castellano, abandona su puesto en la empresa cerrando una puerta más a la salida de la celulosa supuestamente creada para fibras textiles.

Últimas

Que no te lo cuenten
Que No Te Lo Cuenten De amenazas ambientales y memoria histórica
VV.AA.
La ciudadanía gallega y extremeña alza la voz contra proyectos que amenazan sus territorios y medioambiente.
Análisis
Análisis Inmigración, trenes e ilusiones de soberanía
El mayor beneficiario de la situación política en Catalunya sigue siendo el PSC, que ve cómo la definitiva irrupción demoscópica de Aliança Catalana reduce el campo de los principales partidos del independentismo.
Dependencia
Dependencia Los cuidados necesitarán entre 300.000 y 600.000 trabajadores más en cinco años
Las empleadas de residencias y ayuda a domicilio reclaman mejoras en esas nuevas plazas. “Debemos tener un sistema de cuidados universal y público, debe ser un derecho y no un negocio”, piden desde el sindicato ELA.
La vida y ya
La vida y ya Cinco chimpancés
Les dijo que cuando se caza a una cría en su entorno natural, de media se mata a diez chimpancés de su grupo.
Opinión
Opinión Chicas, cheeseburguers, y soles negros: militarizar la adolescencia en Ucrania
Para militarizar a una generación que hasta hace pocos crecía aspirando a becas, trabajos de oficina o empleos de cuello azul, es necesario mucho más que ofrecer el ejército como una salida laboral: hay que cambiar su concepto del mundo.
Más noticias
València
Dana 20:11, Ni oblit ni perdó: los pueblos de la Dana amanecen con pintadas contra Mazón
Tras cinco meses de catástrofe, aparecen numerosas pintadas en los municipios afectados por la riada para señalar la tardía gestión de la Generalitat.
Precariedad laboral
Precariedad Voluntariado en el sector social: un monstruo con tres cabezas
La precarización del sector social es algo de lo que se viene hablando cada vez más en los últimos años, pero es un hecho que lleva conviviendo con nosotras mucho tiempo, y que es consecuencia de varios factores.

Recomendadas

Cómic
Cómic Un gran poder conlleva una gran responsabilidad: ¿los superhéroes de cómic son de derechas o de izquierdas?
¿Encarna Superman a la socialdemocracia liberal, es Batman un militante anarcocapitalista y el Capitán América la bandera del nacionalismo? La respuesta no es tan sencilla si se repasa la historia del género.
Memoria histórica
Manuel Pérez, ‘camarada Arenas’, tras salir de prisión “Cordón trató de escaparse, se cayó y se mató”
El militante histórico del PCE reconstituido y, según la Justicia, líder de los Grapo, mantiene su inocencia en todos los casos que le han llevado a pasar 32 años en prisión.
América del Sur
América del Sur La batalla por el litio: pueblos originarios resisten un “genocidio medioambiental y cultural”
Sudamérica se ha convertido en la proveedora mundial de materias primas para la transición energética. Las comunidades afectadas se rebelan ante una actividad que genera desposesión de tierras, contaminación, sequía y conflictos internos.
El Salvador
Ivania Cruz “El estado de excepción se está utilizando en El Salvador para gobernar en base al miedo”
A esta defensora de derechos humanos y comunitarios le allanaron su casa mientras se encontraba en un viaje internacional. Desde el exterior, denuncia la persecución del gobierno salvadoreño hacia su organización y hacia las comunidades que defiende.