O prelo
A illa, o ceo e outras tempestades

En 2021, Editora Urutau presentou o “O resto é céu” de Silvia Penas, unha obra que crea unha impoñente xeografía íntima.
4 sep 2022 11:30

NUNCA SOUBE DIFERENCIAR O POEMA do mundo

O primeiro verso de Silvia Penas en O resto é céu anticipa unha poética que se achega aos pregos, aos lindes entre superficies e sentidos. Non é, xa que logo, unha obra que descansa sobre a base dos obxectos, senón sobre as liñas que os limitan, a súa relación con aquilo que os precedeu, os ocos que definen a súa propia forma. Atende as marxes e as diferenzas sutís que se atopan entre as cousas. Esta obra fórmase de imaxes en que se disputan os bordos que definen o espazo, o corpo e o tempo:

não existe a meta nas ilhas pela sua
extrema circularidade
não existe uma linha reta entre o passado
o presente o futuro
  

De aí, a importancia da illa na súa obra. Estes espazos suspendidos no mar son máis delimitacións que superficies. Da illa apreciamos as súas marxes co mar, co ceo, con outras illas. Son máis lindes que obxectos. A illa apréciase porque atopa con présa o seus propios límites. Iso sepáraas doutras masas de terra depositadas no mar. Non toda superficie é unha illa porque non todas están concibidas polos seus propios bordos. A poeta alimenta esa experiencia. 

A illa de Penas pasa por formas de determinación e indeterminación constantes. Ás veces parece estar situada nunha xeografía concreta en que a voz poética é unha visitante atenta e contemplativa. Noutros casos, é un espazo propio, un depositario da memoria e da dor persoal: 

ENSINARAM-ME A COMEÇAR O PRATO pelas bordas
para não me queimar na boca do vulcão
e assim, interno-me na ilha

habitando as costuras e a margem do regato (...)

A illa, en O resto é céu, é tamén unha forma de asumir o corpo. É o espazo en que a voz poética é quen de auto-imporse, de asumir a súa mesmidade. Nese exercicio, a illa deixa de ser terra para ser sangue, órganos e feridas. A voz poética, nese esforzo que supón a transformación material da illa, ten tamén a vontade de atravesar a historia das mulleres que a constrúen. É dicir, a illa non é só un equivalente do corpo material, senón tamén un espazo en que se econtra a memoria compartida. “Cavar” non é só atravesar pel e sangue, senón experiencias e dores comúns.

A illa, así pois, é corpo e pasado propio:

hoje trago o meu saber ancestral e cavo
muito fundo para abrir a carne da ilha
vejo como pinga o sangue do meu pulmão
para o lado esquerdo do tarrafal
acodem-me as mulheres já deixei para trás (...)

Ao igual que a palabra e o mundo son territorios de confusión, espazo e corpo son formas que non teñen lindes claros nesta obra. O corpo e a illa, pero tamén a idea suxerida de “tornar-me cidade” nun dos poemas máis importantes da obra. Trátase de falar de si desde o espazo e as formas especiais en que pode ser habitado. Noutras palabras: a escrita de si desde as experiencias que o espazo ofrece. Nun só verso o valor da vida e o espazo toman unha forma concreta e poderosa: “ou porque pertencer a um lugar / é questão de vida o morte”.

Pero  non só hai na obra de Penas unha reflexión sobre o horizonte do espazo propio. Está viva a intención de recoñecer o seu pasado, a sucesión de experiencias que organizan a seu propio presente. Nese camiño, visita as  mulleres que forman e preservan a vida. É dicir, o xeito en que se constrúe a transmisión de saberes vitais entre iguais: a transmisión dunha lingua, o coidado da terra, o uso de ferramentas no campo, a carta que unha nai escribe ao seu fillo. Nesa exploración, posúe un sentido extraordinario o verbo “tecer”, que nesta obra está vinculado coas mulleres e o mantemento da vida. Un tecido que tamén é un soporte construído desde as lágrimas e a violencia.  

Só no último gran segmento desta obra, Penas deixa atrás o sentido dos bordes e lindes. Atopa refuxio nunha forma contraria: o ceo. Como nun peche progresivo, o que primeiro foi bordo agora parece quedar espido. A dor e a ferida quedan suspendidas e “apenas o céu” imponse coa súa inmensidade. A súa poética transita da materialidade da terra e a carne, e remata no horizonte idenfinible do ceo. Xa non se trata de observar os espazos de transición, senón de experimentar a imposición dun corpo inmobil e inabarcable. O ceo recobre por completo a experiencia dx lectorx para quen as palabras e as imaxes van desvanecendo:

apenas levantar a vista é
céu
apenas empunhar a vista é
céu
empunhar o fundo dos olhos é
céu
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

O Teleclube
O Teleclube 'A Rapaza da Agulla' inquieta a 'O Teleclube'
Magnus von Horn dirixe un conto de fadas para adultos cuberto dun branco e negro espantoso.
Contaminación
Contaminación Un municipio galego demanda á Xunta pola contaminación do encoro das Conchas
A veciñanza das Conchas, na comarca da Limia, leva á Xunta ao Tribunal Superior de Xustiza de Galicia pola contaminación provocada debido á cría intensiva de gando porcino e avícola.
AGANTRO
Agantro Tatuaxe: terapia e tendencia
Da marxinación á moda, o carácter simbólico e ritual da tatuaxe atópase actualmente erosionado polas dinámicas capitalistas.
Almería
Medio ambiente La demolición del Algarrobico será “este mismo año”
El gobierno ha publicado en el BOE el proceso de expropiación de la parcela. La ministra de Hacienda ha asegurado que el derribo será “ con o sin la colaboración de la Junta de Andalucía”
Desempleo
Empleo El paro en mujeres marca un mínimo histórico desde 2008
El desempleo se ha reducido en 146.865 personas en los últimos 12 meses, de los que casi 79.000 son mujeres. La tasa de población activa femenina llega al 47%.
Asturias
Asturias Cinco muertos en la mina de Zarréu: demasiadas preguntas sin respuesta
El accidente más grave en la minería asturiana en casi tres décadas vuelve a poner en cuestión el sistema de permisos, controles y ayudas públicas para minas en proceso de reconversión.
Universidad
Educación El Gobierno anuncia el endurecimiento de la normativa para la creación de universidades privadas
El Consejo de Ministros aprueba la tramitación urgente de una modificación en la legislación que regula la creación de centros privados de enseñanzas universitarias.
Estados Unidos
Estados Unidos Estudiantes de Columbia luchan contra las amenazas de deportación
Los estudiantes de Columbia se unen mientras el ICE y el Departamento de Policía de Nueva York (NYPD) atacan el activismo palestino. “[Columbia] está dispuesta a concederle al gobierno de Trump todo lo que quiera”, declara un estudiante a Mondoweiss.

Últimas

Ecuador
Hacia el 13 de abril Acuerdo histórico de la izquierda y el movimiento indígena para la segunda vuelta de las elecciones en Ecuador
La alianza entre la Revolución Ciudadana y Pachakutik, el brazo político del movimiento indígena, no se producía desde 2006 y podría ser determinante para la victoria de la candidata correísta, Luisa González, en las elecciones del 13 de abril.
València
València La turistificación masiva asfixia los distritos valencianos de Camins al Grau y Algirós
El vecindario se organiza en una plataforma para luchar por el derecho a la vivienda en dos de los distritos con mayor presión turística de la capital del Turia.
Aviación
Travel Smart Las multinacionales españolas, a la cola de la reducción de emisiones por vuelos de negocios
Un estudio publicado este martes por organizaciones ecologistas señala que las emisiones por vuelos de negocios a nivel global se han reducido un tercio, pero las empresas españolas van a la zaga y suspenden en transparencia u objetivos concretos.
Represión
Policía infiltrado La Directa destapa un nuevo caso de policía infiltrado, esta vez, en el activismo de Lleida
Bajo la identidad falsa de Joan Llobet García, un agente de la trigesimosegunda promoción de la Academia de Ávila, pasó dos años infiltrado en espacios independentistas, estudiantiles y ecologistas.

Recomendadas

Violencia obstétrica
Violencia obstétrica Helena Eyimi, matrona: “El parto es un misterio y queremos controlarlo todo, pero no podemos”
Consentimiento informado, trato personalizado y libertad de elección. Para Helena Eyimi (Madrid, 1975) , matrona asesora de Naciones Unidas, es fundamental que las mujeres se sitúen en el centro de las decisiones durante el parto y esos tres conceptos son clave.
Culturas
Culturas Lorca fue también un visionario que intuyó los vínculos entre la música negra y el flamenco
La 24ª edición del Festival de Flamenco de Nueva York abrió un espacio de debate para analizar el impacto que tuvo el movimiento cultural del Renacimiento de Harlem en la obra del poeta granadino.
Militarismo
Alejandro Pozo “El oportunismo de la industria militar española aprovechando lo que pasa en Gaza es grave”
Este investigador sobre paz, conflictos armados, desarme y acción humanitaria denuncia que el rearme ya está teniendo lugar y que el Ejecutivo escamotea información sobre las relaciones comerciales de la industria con Israel.