O prelo
A illa, o ceo e outras tempestades

En 2021, Editora Urutau presentou o “O resto é céu” de Silvia Penas, unha obra que crea unha impoñente xeografía íntima.
4 sep 2022 11:30

NUNCA SOUBE DIFERENCIAR O POEMA do mundo

O primeiro verso de Silvia Penas en O resto é céu anticipa unha poética que se achega aos pregos, aos lindes entre superficies e sentidos. Non é, xa que logo, unha obra que descansa sobre a base dos obxectos, senón sobre as liñas que os limitan, a súa relación con aquilo que os precedeu, os ocos que definen a súa propia forma. Atende as marxes e as diferenzas sutís que se atopan entre as cousas. Esta obra fórmase de imaxes en que se disputan os bordos que definen o espazo, o corpo e o tempo:

não existe a meta nas ilhas pela sua
extrema circularidade
não existe uma linha reta entre o passado
o presente o futuro
  

De aí, a importancia da illa na súa obra. Estes espazos suspendidos no mar son máis delimitacións que superficies. Da illa apreciamos as súas marxes co mar, co ceo, con outras illas. Son máis lindes que obxectos. A illa apréciase porque atopa con présa o seus propios límites. Iso sepáraas doutras masas de terra depositadas no mar. Non toda superficie é unha illa porque non todas están concibidas polos seus propios bordos. A poeta alimenta esa experiencia. 

A illa de Penas pasa por formas de determinación e indeterminación constantes. Ás veces parece estar situada nunha xeografía concreta en que a voz poética é unha visitante atenta e contemplativa. Noutros casos, é un espazo propio, un depositario da memoria e da dor persoal: 

ENSINARAM-ME A COMEÇAR O PRATO pelas bordas
para não me queimar na boca do vulcão
e assim, interno-me na ilha

habitando as costuras e a margem do regato (...)

A illa, en O resto é céu, é tamén unha forma de asumir o corpo. É o espazo en que a voz poética é quen de auto-imporse, de asumir a súa mesmidade. Nese exercicio, a illa deixa de ser terra para ser sangue, órganos e feridas. A voz poética, nese esforzo que supón a transformación material da illa, ten tamén a vontade de atravesar a historia das mulleres que a constrúen. É dicir, a illa non é só un equivalente do corpo material, senón tamén un espazo en que se econtra a memoria compartida. “Cavar” non é só atravesar pel e sangue, senón experiencias e dores comúns.

A illa, así pois, é corpo e pasado propio:

hoje trago o meu saber ancestral e cavo
muito fundo para abrir a carne da ilha
vejo como pinga o sangue do meu pulmão
para o lado esquerdo do tarrafal
acodem-me as mulheres já deixei para trás (...)

Ao igual que a palabra e o mundo son territorios de confusión, espazo e corpo son formas que non teñen lindes claros nesta obra. O corpo e a illa, pero tamén a idea suxerida de “tornar-me cidade” nun dos poemas máis importantes da obra. Trátase de falar de si desde o espazo e as formas especiais en que pode ser habitado. Noutras palabras: a escrita de si desde as experiencias que o espazo ofrece. Nun só verso o valor da vida e o espazo toman unha forma concreta e poderosa: “ou porque pertencer a um lugar / é questão de vida o morte”.

Pero  non só hai na obra de Penas unha reflexión sobre o horizonte do espazo propio. Está viva a intención de recoñecer o seu pasado, a sucesión de experiencias que organizan a seu propio presente. Nese camiño, visita as  mulleres que forman e preservan a vida. É dicir, o xeito en que se constrúe a transmisión de saberes vitais entre iguais: a transmisión dunha lingua, o coidado da terra, o uso de ferramentas no campo, a carta que unha nai escribe ao seu fillo. Nesa exploración, posúe un sentido extraordinario o verbo “tecer”, que nesta obra está vinculado coas mulleres e o mantemento da vida. Un tecido que tamén é un soporte construído desde as lágrimas e a violencia.  

Só no último gran segmento desta obra, Penas deixa atrás o sentido dos bordes e lindes. Atopa refuxio nunha forma contraria: o ceo. Como nun peche progresivo, o que primeiro foi bordo agora parece quedar espido. A dor e a ferida quedan suspendidas e “apenas o céu” imponse coa súa inmensidade. A súa poética transita da materialidade da terra e a carne, e remata no horizonte idenfinible do ceo. Xa non se trata de observar os espazos de transición, senón de experimentar a imposición dun corpo inmobil e inabarcable. O ceo recobre por completo a experiencia dx lectorx para quen as palabras e as imaxes van desvanecendo:

apenas levantar a vista é
céu
apenas empunhar a vista é
céu
empunhar o fundo dos olhos é
céu
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Medio ambiente
Medio ambiente Máis de 200 colectivos esixen transparencia sobre a mina Doade e piden a intervención do Parlamento Europeo
Organizacións de toda Europa, lideradas por SOS Suído-Seixo, esixen a Bruxelas acceso á documentación sobre a explotación prevista, denunciando opacidade, privilexios empresariais e risco ambiental en zonas protexidas de Galiza.
Medio ambiente
Medio ambiente Que papel xoga Abanca no proxecto da celulosa de Altri en Galiza?
A sociedade público-privada Impulsa Galica, que cimentou os primeiros plans da multinacional papeleira e Greenalia está participada fundamentalmente pola Xunta e polo banco que xurdiu da desastrosa fusión das caixas de aforro galegas.
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez piensa en un paréntesis legislativo para evitar roces con los socios tras una semana explosiva
El choque bronco por el caso de las compras de balas israelíes a cargo de Grande Marlaska puso sobre la mesa como nunca la ruptura de la coalición, aunque nunca fue una opción.
LGTBIAQ+
Juicio el 9 de mayo Lidia Falcón pide cinco años de cárcel a una mujer trans por un tuit de 2021 que no la menciona
La activista antiderechos Lidia Falcón denunció a Diana Juan Cano en 2021 por un tuit que apenas tuvo repercusión. La acusación pide una pena de cinco años de prisión y 50.000 euros de indemnización.
Comunidad de Madrid
LGTBifobia Femen protesta contra las terapias de conversión en un acto de la familia de psiquiatras Rojas Estapé
El movimiento Femen ha querido denunciar públicamente la relación de esta familia con sectores ultraconservadores de la Iglesia y su postura abiertamente contraria a los derechos del colectivo LGTBIQ+
Galicia
Galicia Cuidar sin derechos: la lucha de las trabajadoras en las residencias privadas de Galicia salta a la huelga
Sin tiempo ni medios para ofrecer unos cuidados adecuados, alertan de una situación insostenible en los centros y denuncian la privatización de un servicio a costa del bienestar de las personas mayores y dependientes.
València
València Convocan una huelga general contra Mazón el próximo 29 de mayo
CGT, CNT, COS e Intersindical llaman a la movilización por la gestión de la Dana, los recortes y la situación de acceso a la vivienda.
Guinea-Bissau
Internacional Guinea-Bissau arranca una ola de represión tras el sabotaje popular de una mina de arena en un parque natural
Una acción liderada por las mujeres del pueblo de Varela provocó un incendio en la bomba de extracción de la mina de arena pesada. El Gobierno ha llevado a cabo la detención de 16 personas, entre las que se encuentran líderes locales.
Opinión
Opinión “Tener correa” y la ridiculización del afecto
Existe una presión muy fuerte sobre los propios hombres para que no amen demasiado, no cuiden demasiado. El ideal de “libertad masculina” tradicionalmente se entiende como independencia, desapego, y muchas veces, desinterés.

Últimas

Eventos
Evento Un Salto al periodismo desde el barrio: acompáñanos en un directo sobre periodismo situado
El Salto organiza un evento centrado en el potencial de los formatos sonoros para transmitir información veraz y fiable de forma cercana. Para hacer periodismo desde el barrio y barrio desde el periodismo.
Opinión
Opinión Las sáficas también somos trans, deseamos trans y amamos trans
Resulta irónico que a quienes tanto nos han cuestionado la identidad de “mujeres de verdad” en función de nuestra expresión de género o la vida que decidimos emprender no levantemos antorchas al ver el mismo odio operando con estrategias similares.
Francia
Francia Militantes e intelectuales exigen la absolución de Anasse Kazib, perseguido por su apoyo a Palestina
El Estado francés utiliza el tipo penal de “apología del terrorismo” para perseguir a personalidades y colectivos que han mostrado su apoyo a Palestina y su repulsa al genocidio cometido por Israel.
Más noticias
Gasto militar
Gasto militar ¿De dónde sacará Sánchez el dinero para financiar el incremento del gasto en defensa?
La promesa de aumentar las partidas presupuestarias militares necesita redirigir 10.471 millones de euros para alcanzar el 2% del PIB. Cumplirlo este año abre a su vez un grave problema para hacerlo en 2026.
Opinión
Opinión Las sáficas también somos trans, deseamos trans y amamos trans
Resulta irónico que a quienes tanto nos han cuestionado la identidad de “mujeres de verdad” en función de nuestra expresión de género o la vida que decidimos emprender no levantemos antorchas al ver el mismo odio operando con estrategias similares.
Opinión
Opinión IA: un proyecto tecnosupremacista
La pregunta que me hice hace algunos años fue: ¿Por qué existe un evidente interés en “crear la cuestión de la IA”, cuando las tecnologías y las lógicas que la componen están ya operativas desde hace años?

Recomendadas

Galicia
Galicia Vigo, A Coruña y Ourense compraron material policial a Israel por medio millón de euros en solo cuatro años
El alcalde ourensano, Gonzalo P. Jácome, adjudicó un contrato por 70.000 euros días después del siete de octubre. Abel Caballero firmó otro de más de 200.000 euros y la alcaldesa de A Coruña siguió la estela con un contrato de 170.000 euros.
Turquía
Pinar Selek “Turquía sigue gobernada en base al miedo”
La profesora y socióloga turca, quien ha sufrido además de cárcel, un acoso judicial por 27 años, habla de la falta de independencia del poder judicial, del adoctrinamiento social y de la formación de la sociedad turca.