Municipalismo
Xulio Ferreiro: “A miña retirada non foi un repregue táctico, pero o futuro é moi longo”

Cando daba collido vacacións (tívoas que interromper tres veces, hai dous anos foi para desprazarse a Barcelona cando o atentado das Ramblas) deixaba o móbil no hotel, e só o usaba unha vez ao día para ver se tiña recados urxentes. Agora que non é alcalde da Coruña, Xulio Ferreiro asegura non experimentar a síndrome do teléfono mudo, o que cando estás no cargo nunca deixa de soar, e cando xa non, non dá sinais de vida. "Ben, aínda chaman", solta co seu característico riso en staccato. "Teño un xantar diario, algunhas chamadas telefónicas, e ninguén me deixa de coller o teléfono", di, e de feito, ao remate da entrevista sae a fume de carozo porque quedou cun alcalde da contorno, do espectro político oposto ao seu. Non sei se nesas reunións, con amigos ou non, tamén lle tentan sacar as razóns da súa retirada, ademais da oficial de que "cando non se cumpren os obxectivos que cada un se pon, debe actuar en consecuencia e asumir responsabilidades", e se hai un máis alá.

Nestas dúas ou tres semanas que levo fóra do concello vin aos meus fillos máis que nos catro anos anteriores. E notei un cambio a mellor, en toda a familia. É certo que o clan familiar estaba no empeño en repetir, en que eu seguise catro anos máis de alcalde, e a noticia non foi boa para ninguén, pero sempre hai un mal que por ben non veña.

Había tales expectativas postas nos gobernos do cambio, na Marea Atlántica, e non porque as tivésemos sementado nós, senón polo propio desexo de cada quen, que era moi difícil cumprilas

Na baixada de apoios houbo factores exóxenos e endóxenos, e dentro destes últimos un pode ser ese. Tardas máis en asentarte, tomas decisións que dous anos despois non tomarías... Agora, se houbese que adxudicar unha porcentaxe a ese factor, sería escasa.

Posiblemente houbo unha parte do electorado máis ideoloxizado que demandaba cambios máis rápidos, ou políticas máis valentes, máis agresivas. Puido habelo, pero tampouco o vexo determinante. Recordo unha vez que Vicenç Navarro, xa antes de tomar posesión, me dixo: "intenta defraudar pronto, porque o nivel das expectativas que están postas en vós é brutal, e ten que dar tempo a reconducir a situación". Creo que había tales expectativas postas nos gobernos do cambio, na Marea Atlántica, e non porque as tivésemos sementado nós, senón polo propio desexo de cada quen, que era moi difícil cumprilas.

Creo que nós fomos bastante máis fieis aos nosos principios e ao noso programa, e non nego que non houbese momentos puntuais ou actuacións que desencantaran a unha parte do electorado de esquerda, pero non cousas como o Consello Galego do Benestar, o concurso eólico ou outras polémicas. O que si foi semellante foi unha critica desapiadada moitas veces e unha hostilidade que o bipartito sufriu nos últimos meses e nós catro anos.

Houbo a hostilidade aberta dun sector da cidade, e dun grupo mediático concreto, con moita influencia en todo o país e na cidade, que foi hostil desde o primeiro momento

Dentro dos factores exóxenos dos falaba antes, houbo a hostilidade aberta dun sector da cidade, e dun grupo mediático concreto, con moita influencia en todo o país e na cidade, que foi hostil desde o primeiro momento. Só hai que ver os titulares o día antes das eleccións e o día despois, co novo goberno. Agora que xa non estamos, parece que ata se respira mellor nunha Coruña que ata entón era irrespirable. Desde primeiro día comezaron a deixar caer unha chuvia fina, ou non tan fina, que foi facendo mella en parte do electorado. Tamén é certo que se o proxecto político fose máis sólido e tivésemos menos hándicaps na xestión, iso influiría menos e dariamos saltado ese obstáculo.

Deberiamos ter tido en conta os tempos electorais, saber que en catro anos había que presentarse a unha reválida e presentar resultados tanxibles e non simplemente proxectos ou cousas ben encamiñadas. Non tomamos ningunha decisión errónea no sentido de desviarnos do camiño. Melloramos a mobilidade urbana, o contrato de recollida de residuos... agora, os contedores da cidade van ser renovados na súa totalidade, se estivese xa adxudicado o contrato da limpeza viaria, e rematadas as obras do mercado de Monte Alto ou de Santa Lucía, a situación tería sido outra.

Un novo modelo de mobilidade da cidade: non van quitar os carrís bici, e vexo difícil que alguén propoña unha suba do prezo do transporte público. Tamén unha cultura de vangarda, no musical, na ilustración; unha política medioambiental que non debería volver atrás; o nivel de cobertura social é moi superior ao que tiña hai catro anos. Hai outras cousas que xa vemos que desaparecerán: a laicidade das institucións, ou apoiarse en entidades minoritarias que levaban anos usurpando festas populares, como o San Xoán, ao tempo que xestionan a Fundación Francisco Franco na cidade. Nesa tensión entre ir cara adiante e a volta atrás, veremos como reacciona a sociedade.

Un dos erros foi ter aberto demasiadas cousas porque hai que planificarse ben para poder pechalas en catro anos

Eu o acordo véxoo positivo, por canto a Marea Atlántica condiciona no concreto as políticas do novo goberno municipal e obrígao a tomar posición en asuntos fundamentais para o futuro da cidade e que, teño a sensación, non estaban na axenda do PSdG. Claro que tería sido positivo hai catro anos, pero o certo é que non foi posible e que, baixo o meu punto de vista, o Grupo Municipal Socialista non tivo a mínima intención de chegar a un escenario como este. De feito, eu practicamente non lembro ningunha discusión municipal nestes catro anos co PSdG que fose de contido, senón simplemente posicións de poder e intentos de debilitar ao Goberno Municipal.

Pois non pechar todas as cousas que abrimos. Creo que un dos erros foi abrir demasiadas cousas porque, repito, hai que planificarse para pechalas dentro de catro anos. Vin moitas cousas que pensei que nunca vería, como o rueiro da cidade limpo de persoas que non merecían dar nomes a rúas da Coruña, un festival Noroeste que se converteu en referencia no Estado, bicis circulando por onde antes era imposible...

Todo aquilo que un, cando está fóra da política, se imaxina que é negativo, cando entra ve que aínda é peor

Todo aquilo que un, cando está fóra da política, se imaxina que é negativo, cando entra ve que aínda é peor. Non sei se é que eu son inxenuo, pero a falta de perspectiva do interese público e do ben común é abraiante.

Non, porque non se circunscribe a unha ou dúas persoas concretas, é un mal moi estendido, do que é moi difícil escapar, e que cando o denuncias, te chaman iso, inxenuo, ou que caias do guindo, cando creo que iso é o que pide a cidadanía: deixade de discutir, poñédevos de acordo en interese da cidade...

Ben [bufa] agora todo o mundo ten a receita sobre o que pasou. O que pasou é que hai catro, cinco anos o noso espazo político era un mundo diverso, pero que electoralmente se presentaba unido, un espazo político que daba boas noticias, onde se establecían alianzas y se pechaban pactos, e agora ese espazo está absolutamente dividido. Podemos está dividido, En Marea está liquidada practicamente. Ese contexto non é beneficioso. Desde A Coruña entendemos sempre que o municipalismo debía de xogar desde abaixo, que había que ter un recoñecemento mutuo entre nós e as forzas estatais, con Podemos, con Catalunya en Comú, con En Marea. Non sei se iso provocou maiores ou menores éxitos electorais, pero non acabo de ver en que parte dos feitos se verifica a hipótese de Mayoral. Ada Colau que conservou a alcaldía, cun certo sabor agridoce por non ser a forza máis votada, ten unha personalidade e un carisma propios tan acentuado que a súa boa ou mala relación con Podemos é irrelevante electoralmente. E Kichi marcou todas as distancias que puido co seu partido. Eu creo que nunca fun especialmente crítico coas cousas de Podemos e non me metín neses sarillos e recoñecín o seu liderado estatal [recalca estatal]. Non sei se o fixen máis ou menos que Martiño [Noriega] ou Jorge Suárez e iso tivo consecuencias nos resultados.

Foi unha estratexia de campaña. Con dúas eleccións tan seguidas, unha en clave estatal e outra en clave local, optamos por manternos en clave local. Todo o que participásemos na campaña estatal significaría que se ía falar menos da Coruña. Creo que foi moi difícil separalas, e que nas municipais pesou moito o que pasara un mes antes. Tentamos evitalo e non o conseguimos. Que tendo feito outra estratexia nas xerais os resultados nas municipais serían outros? Que se pedía unha lealdade pola miña parte á candidatura de Galicia en Común? Eu creo que nunca enganei a ninguén sobre en que parte do espazo político estou, e participei en moitas campañas nas que tampouco se me deu moita voz á hora de confeccionar a marca electoral ou as candidaturas. Eu fixen unha proposta para as eleccións xerais, e non saíu. E todo o que fose un espazo político dividido, tendo en conta que a Marea Atlántica quería manter a unidade, considerei que non debería meterme a fondo aí. Ti ves o resultado de Unidas Podemos nas europeas, e ese mesmo día os da Marea Atlántica nas locais, e houbo moita xente que colleu a nosa papeleta e outra xente colleu outra [25.290 votos tivo a Marea, e 12.766 UP, pouco máis que o BNG ou Cs].

Deixar a primeira liña da política e non coller a acta de concelleiro, non significa que me desvincule da Marea Atlántica

A Marea Atlántica é un proxecto municipalista, e coruñés, pero que participa dun espazo político máis amplo e que sempre fixo esforzos porque a concepción dese espazo político en Galicia fose o máis sólida posible. Fixémolo con Mareas en Común, na asemblea fundacional de En Marea en Vigo, e farémolo no novo ciclo que comeza agora cara as autonómicas. Un militante noso será Senador, e quizais outro parlamentario autonómico, e sabemos que non somos unha illa, que temos relacións de interdependencia con mareas municipalistas, partidos, un mundo diverso pero que ten que traballar xunto para ter a maior representación posible.

Vai depender da xenerosidade dos diferentes actores, no só en termos de cesión, senón de poñer traballo e recursos enriba da mesa, e de que vaiamos a esa construción con certo espírito de fraternidade e de compañeirismo, non co de imposición ou de medir forzas.

Hai quen xa se situou fóra, tampouco hai que ser ilusos, pero están as mareas municipalistas que seguen crendo nun proxecto común, e as forzas que apostan pola ruptura.

Anova é importante, e tamén mareas municipalistas que hai por aí, Ourense en Común, hai aínda moitos actores importantes, independentemente dos resultados electorais de cada quen, que agás en Sada, Teo e A Pobra, non foron bos.

Eu na reserva.

Cando non renovamos a alcaldía tomei unha decisión que xa tiña tomadas de antes, que era deixar a primeira liña da política e non coller a acta de concelleiro, o que non significa que me desvincule da Marea Atlántica. Ao revés, estou participando nos seus organismos e asumindo responsabilidades aí. A partir de aí, teño 44 anos, sería un pouco ousado pola miña parte dicir que vai ser o resto da miña vida. Non foi un repregue táctico nin teño nada na cabeza, pero o futuro é moi longo.

O que vén é o primeiro ano do futuro [ri]. De aí a que teña unha idade para deixalo todo, agardo que pasen moitos anos.

Hai quen presentou un espazo diferente e propio, e non tivo apoio electoral nin nas xerais nin nas europeas. Creo que iso confirma dúas cousas, que a unión ten boa acollida no electorado e é recompensada, e que fai falta un proxecto político propio en Galicia que non pode desbotar alianzas con outros proxectos en todo o Estado.

Penso que os resultados demostran que a unión ten boa acollida no electorado e é recompensada. Non estaría ben que trouxésemos a Galicia tendencias exóxenas que nos levasen a unha división que aquí non hai

En Madrid quizais se veu que foi unha división máis ideolóxica ou máis política, aquí creo que ningún elector común alcanza a ver as diferenzas entre unha e outra. Eu tamén podo ser crítico con certas cousas que pasaron con Podemos, pero botarlle toda a culpa aos deputados autonómicos de Podemos do que pasou en En Marea non se axusta á realidade.

Non estaría ben que trouxésemos a Galicia tendencias exóxenas que nos levasen a unha división que aquí non hai. Se queremos construír unha alternativa aquí temos que partir de Galicia e logo facer alianzas, recoñecementos mutuos. Se o que tentamos é implantar modelos de fóra, iso pode ter certo resultado pero vai deixar sempre fóra a colectivos, e o proxecto non vai ser tan amplo como podería ser.

É diferente a construción dunha lista electoral para unhas eleccións concretas nun momento determinado e con certas urxencias, coa construción dunha institucionalidade para o espazo político, se nos seguimos recoñecendo como tal, polo que algúns seguimos apostando. Esa urxencia non é a forma na que debemos traballar de aquí adiante.