Televisión
Voces en perigo de extinción

Desoladora situación da industria da dobraxe galega: dos doce estudos dos anos 90, só sete se manteñen activos. O crecente consumo das versión orixinais, a inestabilidade laboral do sector e a redución de fondos dende a TVG merman unha longa traxectoria que presenta os seus mínimos históricos.

Doblaje en gallego
Dos doce estudos que dobraban nos 90, só sobreviven a metade. / CTNL

Acendemos o televisor e tentamos adiviñar que persoas sairán na pantalla, mais nunca tememos descoñecer a lingua coa que se comunicarán. Os actores e actrices de dobraxe galegas son os superviventes dunha profesión que, a xuizo da actriz de dobraxe viguesa Maika Aguado, “segue a parecer, cando menos, peculiar”.

É habitual escoitar unha definición “elitista”, “estraña”, “rara” para definir o traballo da dobraxe, mesmo se estigmatiza como unha profesión “pouco seria”. A dobraxe galega está en crise, a máis profunda que se recorda. Moitos profesionais afirman que ten chegado a un punto de difícil retorno e que está a desaparecer. Porén, esta voz négase a enmudecer e procura cada día unha mellor calidade, tentando situar a dobraxe en Galiza nos primeiros postos do podio español.

Mudar a voz dun actor americano ou darlle vida a un personaxe de animación require dun alto nivel de especialización. Con todo, os profesionais da dobraxe sofren o intrusismo de actores cinematográficos non expertos. O star-talent que pon voz ao personaxe é unha das ameazas ás que se debe enfrontar o colectivo da dobraxe.

Por outra banda, “a permanente inestabilidade laboral” da que fala Maika Aguado non vén soamente motivada pola non-especialización, senón que a crise e a revolución tecnolóxica tamén influíron á hora de falar do desequilibrio que afronta a dobraxe galega que, de galega, pasou a ter pouco. Pero sen dúbida, o maior problema que encara o sector é o da dependencia e abandono institucional.

“Facer cine en galego é necesario”

A dobraxe galega marcou un fito nos 80 co nacemento da TVG, que xurdía para marcar un punto de inflexión na normalización lingüística. Afirmábao entón Chano Piñeiro no certame de Cinegalicia: “Facer cine é posible, facer cine en galego é necesario”. É incuestionable a relevancia da dobraxe como vehículo do proceso de normalización da lingua galega. Así o recollen comunicados de institucións como a Real Academia Galega: “O labor dos equipos de dobraxe galegos é fundamental para a consolidación dun estándar correcto”. Ou o Instituto da Lingua Galega: “No momento actual, sería imprescindible non só manter, senón mesmo reforzar, as actividades da dobraxe, as que consideramos estratéxicas para dotar de visibilidade á nosa lingua nun contexto que vive un acelerado proceso de transformación”.

Con todo, a pesar do apoio recibido por parte dos responsábeis da lingua, a realidade institucional asfixiaba á industria da dobraxe, sobre todo a partir dos 90. A política de “vetos” que iniciou a TVG desembocou en dúas vertentes: os considerados aptos para traballar coa lingua e os que non. A este conxunto de “inaptos” uníronse todos aqueles que recibían traballos de dobraxe ao castelán.

A isto súmase a desconcertante diminución de galegofalantes motivada pola preferencia doutros idiomas como o inglés, predominantes nas gravacións orixinais. En definitiva, e como ratifican as palabras do profesional Luís Iglesia nun Congreso de Tradución para a Dobraxe: “A serie Dallas marcou un fito, porque de pronto apareceron os millonarios falando en galego. Houbo toda unha xeración que medrou cos debuxos do Xabarín, Doutor Slump e Arale, Shin Chan, que entende e fala o galego grazas a aquela programación punteira, pero hoxe camiñamos en sentido contrario”.

Mínimos históricos

“Vivir da farándula sempre resultou complicado, pero máis nos tempos que corren”, asegura Maika Aguado. O colectivo de actores e actrices de dobraxe galegas atópase baixo mínimos históricos. Dos doce estudos que dobraban nos 90, só sobreviven a metade: Iberolusa en Vigo, SdiMedia e Cinemar en Compostela, Penteo en Ferrol e Estudio 21, BaBalúVox e Área 5 na Coruña. Coa crise de 2008 chegaron os recortes ás cadeas de televisión, que pretendían rebaixar os custes á par que o faría a industria publicitaria. Ademais, a folga histórica da dobraxe en Madrid e Barcelona provocou a mobilización de galegos cara estas comunidades, o que supuxo unha profunda descentralización que afectou de cheo ao sector en Galicia, considerado a mellor opción en canto a calidade.

A pesar da crise as voces de dobraxe non temían enmudecer, motivadas por un factor moi alentador: o nacemento da TVG2, que prometía novos contidos que afondasen no espazo cultural. Porén, a segunda canle da galega decidiu decantarse polos contidos en versión orixinal. Así, “o que antes eran novas de grandes producións dobradas por estudios galegos, transformábanse en queixas e manifestacións de incerteza fronte ao futuro da profesión. Así foi como as boas novas se tornaron en decadencia”, lamenta Aguado.

Nesta liña, a TVG2 alertaba doutro dos problemas que ían invadir o terreo da dobraxe galega: os novos gustos das audiencias. Estes, ademais de supor unha necesidade de reinventarse para a industria galega, aclaraba tamén a posición que ocupaban cada vez en maior medida as linguas estranxeiras no día a día dunha sociedade impactada polas novas tecnoloxías. “A evolución tecnolóxica da dobraxe fixo que este labor artístico se encamiñase cara a unha execución máis artificial, onde a tecnoloxía cobrou máis valor que a compoñente artística”. Aínda que a tecnoloxía supuxo tamén unha revolución nos tempos da dobraxe, a sincronía invadiu o terreo da interpretación.

A gran dependencia das institucións foi o factor principal que trouxo á dobraxe até a situación actual. A TVG é o sustentador principal dos estudos que dobran na nosa lingua, polo que a súa redución orzamentaria, como se mencionou, afecta amplamente a esta industria. “Non existe un modelo audiovisual propio no cal se xere riqueza e traballo suficiente para manter a demanda que reclama deseguido”, afirma Maika. Así, moitos profesionais da dobraxe optaron por buscar vías de ingreso alternativas, reducindo o mundo da interpretación a unha profesión “pouco desexada”.

A maior caída produciuse nos peores anos da crise: no ano 2011 o descenso de horas en publicidade caería até dez puntos, a produción de dobraxe reducíase á metade e o investimento da dobraxe en galego pasou de 4,5 millóns de euros no 2008 a 1,8 en 2015.

Ademais de todos obstáculos, os emprendedores enfrontábanse a unha industria case monopolizada por cinco empresas, “as de sempre”, as que se beneficiaban destas adxudicación públicas. O acceso dos principiantes víase restrinxido pola TVG, que se baseaba en que a televisión pública sempre rexeitara a entrada de novos axentes, é dicir, dos que nós coñeceremos como “os marxinados”.

Esta é, sen dúbida, unha situación convulsa e nunca desexada. A dobraxe en galego está a perder a súa forza. Non queda tempo para lamentos. As esperanzas de cambio ampáranse baixo un utópico renacer, o que está directamente ligado a un maior consumo de produtos audiovisuais en lingua galega.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Opinión
Opinión Monetizadores de la estupidez
Ser un chalado anticiencia puede llevar a pasearte por radios, televisiones y streamings porque eres rentable para gente sin un mínimo de ética periodística.
Cine
Cine Lo de Lynch
David Lynch deja tras de sí un cine insólito, pero, sobre todo, una forma de pensar el cambio, lo raro y lo posible.
Obituario
Obituario David Lynch, el Kafka de Montana que imaginó las mejores pesadillas que nunca pudimos ver
El autor de ‘Mulholland Drive’ modeló una especie de género cinematográfico propio, completamente reconocible y a la vez difícil de definir de manera específica: el ‘thriller’ lynchiano.
Alberto Conde
8/5/2018 0:53

Boas noites. Acabo de ler esta noticia, e si, eu xa sabia hai tempo que isto estaba a pasar. Por exemplo, con oir a Suso Alvarez, dobrando o castelan personaxes de Power Rangers Dino Charge e Super Dino Charge, ademais de estar a facer xunto con Julio Lorenzo, o programa "Como se hace?". Falando deles dous, esqueceusevos dicir, que unha parte da xente que hoxe fala galego, fixoo en parte vendo as adanzas de Arale, si, pero principalmente de Son Goku, Bulma, Krilim, Vexeta e demais membros de Dragon Ball. A crise e certo que afectou a todo o mundo. Pero tamen e moi triste, que a TVG e o goberno do PPG non fagan nada por reactivala dobraxe en galego. Eu, levo 15 anos vivindo no Pais Vasco. O meu idioma natal e o galego, e despois esta o castelan. Como galego, e moi triste ler cousas asi.....

0
0
#15616
6/5/2018 14:21

Como la gente no quiere doblaje, habrá que imponerlo. Y además, pagado por todos. Una idea estupenda. Los chiringuitos, mal, a no ser que sean nuestros.

Los nazionalistas siempre velando por nosotros, les estaremos siempre agradecidos.

0
5
Perita
6/5/2018 12:42

As voces no cine e na música deben ser en versión orixinal porque é a voz dos actores, actrices e cantantes as que fan a interpretación ás ordes dun director. Unha versión dobrada é unha falsidade, no escoitas a voz de Paul Newman interpretando, escoitas a unha persoa imitando a Paul Newman.

Hai que producir en galego, ter más producción propia para que haxa unha "industria" (odio esa palabra falando de cultura) e, sobre todo, para que a versión orixinal sexa a galega. En Portugal non fan dobraxe das películas, nin noutros moitos países. Por que non se dobran as cancións e si dobran as películas?

A dobraxe pode estar ben para documentais.

0
2
diletantetv
6/5/2018 15:58

E os libros tamén en orixinal, e o teatro de Shakespeare en inglés, e os textos aristotélicos en grego antiguo... ¡canto postureo e canta ignorancia!

0
1
#15671
7/5/2018 13:23

Non te enteras... Hai bastante diferencia entre un libro e unha película, para empezar que no libro ou teatro, o doblador és ti! Por suposto, o ideal sería poder ler na lingua orixinal, ou podendo facer unha comparativa (cousa que os subtítulos si permiten). Subestimas o poder das connotacións das palabras.

0
1
Dependencia
Dependencia Los cuidados necesitarán entre 300.000 y 600.000 trabajadores más en cinco años
Las empleadas de residencias y ayuda a domicilio reclaman mejoras en esas nuevas plazas. “Debemos tener un sistema de cuidados universal y público, debe ser un derecho y no un negocio”, piden desde el sindicato ELA.
Precariedad laboral
Precariedad Voluntariado en el sector social: un monstruo con tres cabezas
La precarización del sector social es algo de lo que se viene hablando cada vez más en los últimos años, pero es un hecho que lleva conviviendo con nosotras mucho tiempo, y que es consecuencia de varios factores.
Cómic
Cómic Un gran poder conlleva una gran responsabilidad: ¿los superhéroes de cómic son de derechas o de izquierdas?
¿Encarna Superman a la socialdemocracia liberal, es Batman un militante anarcocapitalista y el Capitán América la bandera del nacionalismo? La respuesta no es tan sencilla si se repasa la historia del género.
València
Dana 20:11, Ni oblit ni perdó: los pueblos de la Dana amanecen con pintadas contra Mazón
Tras cinco meses de catástrofe, aparecen numerosas pintadas en los municipios afectados por la riada para señalar la tardía gestión de la Generalitat.
Memoria histórica
Manuel Pérez, ‘camarada Arenas’, tras salir de prisión “Cordón trató de escaparse, se cayó y se mató”
El militante histórico del PCE reconstituido y, según la Justicia, líder de los Grapo, mantiene su inocencia en todos los casos que le han llevado a pasar 32 años en prisión.

Últimas

Sevilla
Proyectos estratégicos Ilegalidades pasadas y peligros futuros de la mina que la Unión Europea quiere revivir en Sevilla
Las Cruces tiene un historial de más de 6,5 millones de euros en sanciones e indemnizaciones por extracciones ilegales de agua. El espaldarazo de la UE y del Gobierno al proyecto podría empeorar los vertidos que ya realiza la mina en el Guadalquivir.
Salario mínimo
Salario mínimo PSOE y Sumar llegan a un acuerdo para que el SMI no tribute el IRPF
Pese a adelantar la ministra de Trabajo que se habían roto las negociaciones, finalmente las personas que cobren el salario mínimo no tendrán que declarar en 2025.
Comunidad de Madrid
Comunidad de madrid El taxi advierte de que las nuevas licencias a Cabify van a “reventar el mercado”
El Tribunal Superior de Justicia de Madrid da la razón a las plataformas de VTC y obliga a la Comunidad de Madrid a concederles más de 2500 nuevas licencias en la comunidad.
Comunidad de Madrid
Sanidad Universal Sociedades sanitarias critican el SMS amenazante que el Gobierno de Ayuso está enviando a personas migrantes
Cuatro sociedades científicas denuncian un texto amenazante en el que se indica al destinatario que dispone de 30 días para seguir de alta en la Tarjeta Sanitaria, lo que está generando “incertidumbre” y “desprotección”.
Economía
IPC La inflación interanual cae hasta el 2,3% en marzo gracias a las lluvias
Las precipitaciones han reducido el precio de la electricidad.La subyacente también se reduce dos décimas hasta situarse en el 2%.
Más noticias
Notas a pie de página
Notas a pie de página Mansiones encantadas y casas sin cocina
La casa encantada como símbolo de la opresión del espacio doméstico recorre la literatura de muchas escritoras. Pero hubo un tiempo en el que algunas feministas trataron de imaginar otro hogar posible, en el que se liberase el trabajo doméstico.
Opinión
Opinión Sobre la cancelación de Georgina Orellano en el Foro ESPAL 2025
La cancelación de Georgina redunda en esta incapacidad para escuchar a las trabajadoras sexuales y en el pánico que tienen de que se las escuche. Denota inmadurez política, cerrazón dialéctica y pacatería moral.

Recomendadas

América del Sur
América del Sur La batalla por el litio: pueblos originarios resisten un “genocidio medioambiental y cultural”
Sudamérica se ha convertido en la proveedora mundial de materias primas para la transición energética. Las comunidades afectadas se rebelan ante una actividad que genera desposesión de tierras, contaminación, sequía y conflictos internos.
El Salvador
Ivania Cruz “El estado de excepción se está utilizando en El Salvador para gobernar en base al miedo”
A esta defensora de derechos humanos y comunitarios le allanaron su casa mientras se encontraba en un viaje internacional. Desde el exterior, denuncia la persecución del gobierno salvadoreño hacia su organización y hacia las comunidades que defiende.
Yemayá Revista
México Sobrevivir en la frontera: el cuerpo como moneda de cambio
En Tapachula, punto clave de la frontera sur de México, miles de mujeres migrantes permanecen atrapadas sin poder seguir su camino hacia Estados Unidos.