Televisión
Voces en perigo de extinción

Desoladora situación da industria da dobraxe galega: dos doce estudos dos anos 90, só sete se manteñen activos. O crecente consumo das versión orixinais, a inestabilidade laboral do sector e a redución de fondos dende a TVG merman unha longa traxectoria que presenta os seus mínimos históricos.

Doblaje en gallego
Dos doce estudos que dobraban nos 90, só sobreviven a metade. / CTNL

Acendemos o televisor e tentamos adiviñar que persoas sairán na pantalla, mais nunca tememos descoñecer a lingua coa que se comunicarán. Os actores e actrices de dobraxe galegas son os superviventes dunha profesión que, a xuizo da actriz de dobraxe viguesa Maika Aguado, “segue a parecer, cando menos, peculiar”.

É habitual escoitar unha definición “elitista”, “estraña”, “rara” para definir o traballo da dobraxe, mesmo se estigmatiza como unha profesión “pouco seria”. A dobraxe galega está en crise, a máis profunda que se recorda. Moitos profesionais afirman que ten chegado a un punto de difícil retorno e que está a desaparecer. Porén, esta voz négase a enmudecer e procura cada día unha mellor calidade, tentando situar a dobraxe en Galiza nos primeiros postos do podio español.

Mudar a voz dun actor americano ou darlle vida a un personaxe de animación require dun alto nivel de especialización. Con todo, os profesionais da dobraxe sofren o intrusismo de actores cinematográficos non expertos. O star-talent que pon voz ao personaxe é unha das ameazas ás que se debe enfrontar o colectivo da dobraxe.

Por outra banda, “a permanente inestabilidade laboral” da que fala Maika Aguado non vén soamente motivada pola non-especialización, senón que a crise e a revolución tecnolóxica tamén influíron á hora de falar do desequilibrio que afronta a dobraxe galega que, de galega, pasou a ter pouco. Pero sen dúbida, o maior problema que encara o sector é o da dependencia e abandono institucional.

“Facer cine en galego é necesario”

A dobraxe galega marcou un fito nos 80 co nacemento da TVG, que xurdía para marcar un punto de inflexión na normalización lingüística. Afirmábao entón Chano Piñeiro no certame de Cinegalicia: “Facer cine é posible, facer cine en galego é necesario”. É incuestionable a relevancia da dobraxe como vehículo do proceso de normalización da lingua galega. Así o recollen comunicados de institucións como a Real Academia Galega: “O labor dos equipos de dobraxe galegos é fundamental para a consolidación dun estándar correcto”. Ou o Instituto da Lingua Galega: “No momento actual, sería imprescindible non só manter, senón mesmo reforzar, as actividades da dobraxe, as que consideramos estratéxicas para dotar de visibilidade á nosa lingua nun contexto que vive un acelerado proceso de transformación”.

Con todo, a pesar do apoio recibido por parte dos responsábeis da lingua, a realidade institucional asfixiaba á industria da dobraxe, sobre todo a partir dos 90. A política de “vetos” que iniciou a TVG desembocou en dúas vertentes: os considerados aptos para traballar coa lingua e os que non. A este conxunto de “inaptos” uníronse todos aqueles que recibían traballos de dobraxe ao castelán.

A isto súmase a desconcertante diminución de galegofalantes motivada pola preferencia doutros idiomas como o inglés, predominantes nas gravacións orixinais. En definitiva, e como ratifican as palabras do profesional Luís Iglesia nun Congreso de Tradución para a Dobraxe: “A serie Dallas marcou un fito, porque de pronto apareceron os millonarios falando en galego. Houbo toda unha xeración que medrou cos debuxos do Xabarín, Doutor Slump e Arale, Shin Chan, que entende e fala o galego grazas a aquela programación punteira, pero hoxe camiñamos en sentido contrario”.

Mínimos históricos

“Vivir da farándula sempre resultou complicado, pero máis nos tempos que corren”, asegura Maika Aguado. O colectivo de actores e actrices de dobraxe galegas atópase baixo mínimos históricos. Dos doce estudos que dobraban nos 90, só sobreviven a metade: Iberolusa en Vigo, SdiMedia e Cinemar en Compostela, Penteo en Ferrol e Estudio 21, BaBalúVox e Área 5 na Coruña. Coa crise de 2008 chegaron os recortes ás cadeas de televisión, que pretendían rebaixar os custes á par que o faría a industria publicitaria. Ademais, a folga histórica da dobraxe en Madrid e Barcelona provocou a mobilización de galegos cara estas comunidades, o que supuxo unha profunda descentralización que afectou de cheo ao sector en Galicia, considerado a mellor opción en canto a calidade.

A pesar da crise as voces de dobraxe non temían enmudecer, motivadas por un factor moi alentador: o nacemento da TVG2, que prometía novos contidos que afondasen no espazo cultural. Porén, a segunda canle da galega decidiu decantarse polos contidos en versión orixinal. Así, “o que antes eran novas de grandes producións dobradas por estudios galegos, transformábanse en queixas e manifestacións de incerteza fronte ao futuro da profesión. Así foi como as boas novas se tornaron en decadencia”, lamenta Aguado.

Nesta liña, a TVG2 alertaba doutro dos problemas que ían invadir o terreo da dobraxe galega: os novos gustos das audiencias. Estes, ademais de supor unha necesidade de reinventarse para a industria galega, aclaraba tamén a posición que ocupaban cada vez en maior medida as linguas estranxeiras no día a día dunha sociedade impactada polas novas tecnoloxías. “A evolución tecnolóxica da dobraxe fixo que este labor artístico se encamiñase cara a unha execución máis artificial, onde a tecnoloxía cobrou máis valor que a compoñente artística”. Aínda que a tecnoloxía supuxo tamén unha revolución nos tempos da dobraxe, a sincronía invadiu o terreo da interpretación.

A gran dependencia das institucións foi o factor principal que trouxo á dobraxe até a situación actual. A TVG é o sustentador principal dos estudos que dobran na nosa lingua, polo que a súa redución orzamentaria, como se mencionou, afecta amplamente a esta industria. “Non existe un modelo audiovisual propio no cal se xere riqueza e traballo suficiente para manter a demanda que reclama deseguido”, afirma Maika. Así, moitos profesionais da dobraxe optaron por buscar vías de ingreso alternativas, reducindo o mundo da interpretación a unha profesión “pouco desexada”.

A maior caída produciuse nos peores anos da crise: no ano 2011 o descenso de horas en publicidade caería até dez puntos, a produción de dobraxe reducíase á metade e o investimento da dobraxe en galego pasou de 4,5 millóns de euros no 2008 a 1,8 en 2015.

Ademais de todos obstáculos, os emprendedores enfrontábanse a unha industria case monopolizada por cinco empresas, “as de sempre”, as que se beneficiaban destas adxudicación públicas. O acceso dos principiantes víase restrinxido pola TVG, que se baseaba en que a televisión pública sempre rexeitara a entrada de novos axentes, é dicir, dos que nós coñeceremos como “os marxinados”.

Esta é, sen dúbida, unha situación convulsa e nunca desexada. A dobraxe en galego está a perder a súa forza. Non queda tempo para lamentos. As esperanzas de cambio ampáranse baixo un utópico renacer, o que está directamente ligado a un maior consumo de produtos audiovisuais en lingua galega.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Opinión
Opinión Monetizadores de la estupidez
Ser un chalado anticiencia puede llevar a pasearte por radios, televisiones y streamings porque eres rentable para gente sin un mínimo de ética periodística.
Cine
Cine Lo de Lynch
David Lynch deja tras de sí un cine insólito, pero, sobre todo, una forma de pensar el cambio, lo raro y lo posible.
Obituario
Obituario David Lynch, el Kafka de Montana que imaginó las mejores pesadillas que nunca pudimos ver
El autor de ‘Mulholland Drive’ modeló una especie de género cinematográfico propio, completamente reconocible y a la vez difícil de definir de manera específica: el ‘thriller’ lynchiano.
Alberto Conde
8/5/2018 0:53

Boas noites. Acabo de ler esta noticia, e si, eu xa sabia hai tempo que isto estaba a pasar. Por exemplo, con oir a Suso Alvarez, dobrando o castelan personaxes de Power Rangers Dino Charge e Super Dino Charge, ademais de estar a facer xunto con Julio Lorenzo, o programa "Como se hace?". Falando deles dous, esqueceusevos dicir, que unha parte da xente que hoxe fala galego, fixoo en parte vendo as adanzas de Arale, si, pero principalmente de Son Goku, Bulma, Krilim, Vexeta e demais membros de Dragon Ball. A crise e certo que afectou a todo o mundo. Pero tamen e moi triste, que a TVG e o goberno do PPG non fagan nada por reactivala dobraxe en galego. Eu, levo 15 anos vivindo no Pais Vasco. O meu idioma natal e o galego, e despois esta o castelan. Como galego, e moi triste ler cousas asi.....

0
0
#15616
6/5/2018 14:21

Como la gente no quiere doblaje, habrá que imponerlo. Y además, pagado por todos. Una idea estupenda. Los chiringuitos, mal, a no ser que sean nuestros.

Los nazionalistas siempre velando por nosotros, les estaremos siempre agradecidos.

0
5
Perita
6/5/2018 12:42

As voces no cine e na música deben ser en versión orixinal porque é a voz dos actores, actrices e cantantes as que fan a interpretación ás ordes dun director. Unha versión dobrada é unha falsidade, no escoitas a voz de Paul Newman interpretando, escoitas a unha persoa imitando a Paul Newman.

Hai que producir en galego, ter más producción propia para que haxa unha "industria" (odio esa palabra falando de cultura) e, sobre todo, para que a versión orixinal sexa a galega. En Portugal non fan dobraxe das películas, nin noutros moitos países. Por que non se dobran as cancións e si dobran as películas?

A dobraxe pode estar ben para documentais.

0
2
diletantetv
6/5/2018 15:58

E os libros tamén en orixinal, e o teatro de Shakespeare en inglés, e os textos aristotélicos en grego antiguo... ¡canto postureo e canta ignorancia!

0
1
#15671
7/5/2018 13:23

Non te enteras... Hai bastante diferencia entre un libro e unha película, para empezar que no libro ou teatro, o doblador és ti! Por suposto, o ideal sería poder ler na lingua orixinal, ou podendo facer unha comparativa (cousa que os subtítulos si permiten). Subestimas o poder das connotacións das palabras.

0
1
Multinacionales
Multinacionales Maersk y las rutas de complicidad con el genocidio israelí en Gaza
Crece la presión internacional contra la naviera danesa que está aprovisionando a Israel de armas para cometer el genocidio de Gaza en contra de las medidas cautelares tomadas por la Corte Internacional de Justicia.
Estados Unidos
Estados Unidos La buena sintonía entre Trump y Meloni
Como era de esperar, los mandatarios mostraron afinidades políticas e ideológicas. La italiana insistió en la idea de “fortalecer Occidente”.
Valencià
València Duelo colectivo y brecha de género, las consecuencias de la dana en la salud mental
Más allá de lo material, el sufrimiento mental continúa golpeando las vidas de l´Horta Sud. Mujeres cuidadoras y colectivos vulnerables encabezan un luto que todavía no ha encontrado descanso.
El Salto n.78
El Salto 78 Nueva revista, viejas injusticias: hablemos de Violencia Institucional
En el último número de la revista de El Salto dedicamos la portada y nuestro “Panorama” a una de las violencias que sufren las mujeres solo por el hecho de serlo, la que aún a día de hoy emana de un sistema irracional y patriarcal.
Galicia
Galicia La UE cava hondo: litio gallego para el nuevo militarismo europeo
En pleno rearme ordenado desde Bruselas, Galicia entra en el tablero geopolítico como potencial proveedor de litio para la industria de defensa. Un enclave de alto valor ecológico en Doade (Ourense) se convertirá en cantera para baterías militares.

Últimas

Series
Series Masculinidad hegemónica o plomo: la sátira contra los hombres en ‘The White Lotus’
La serie culmina de forma trágica, llevando al extremo la lógica neoliberal, y se cuestiona si es posible una transformación que no termine cooptada por el propio patriarcado.
Palestina
Genocidio Israel sigue atacando hospitales, la ONU habla del peor momento en los 18 meses de asedio
No hay tregua en Gaza, donde Israel ha recrudecido las matanzas y sigue sin permitir el acceso de alimentos y productos de primera necesidad. La ONU denuncia asimismo el asesinato de más de 70 civiles en Líbano.
Opinión
Opinión La coherencia de las políticas de Trump
No se pueden entender los aranceles de Trump sin su lucha por el control de los recursos minerales, sin Groenlandia, Ucrania o la República Democrática de Congo.
València
València CGT denuncia graves incumplimientos del plan de inundaciones en la dana de València
Un informe incorporado a la causa judicial señala la falta de seguimiento de los propios protocolos autonómicos en el día de la tragedia y la víspera.

Recomendadas

Almería
Artes escénicas Almería reclama su (dancístico) lugar
A menudo relegada al olvido en los mapas culturales, esta provincia oriental sigue siendo una gran desconocida, a pesar de su riqueza histórica, su diversidad paisajística y su potencia creativa.
Series
Series Masculinidad hegemónica o plomo: la sátira contra los hombres en ‘The White Lotus’
La serie culmina de forma trágica, llevando al extremo la lógica neoliberal, y se cuestiona si es posible una transformación que no termine cooptada por el propio patriarcado.
Comunidad de Madrid
Memoria histórica Contra la basura y el olvido: tras la pista de los cuerpos y de la memoria de los brigadistas internacionales
El Salto acompaña a un contingente internacional de políticos, políticas y activistas en una ruta en memoria de los brigadistas internacionales que acudieron a luchar a España contra el fascismo, en un ejercicio inspirador para el presente.
Camboya
Camboya 50 años del inicio del genocidio en Camboya
El régimen de Pol Pot acabó con la vida de más de dos millones de personas. Solo tres integrantes de los Jemeres Rojos han sido condenados por crímenes contra la humanidad.