Música
Mulleres, ao escenario!

O panorama musical galego vive nos últimos anos un auténtico espertar en feminino, con mozas que reivindican a súa visibilización como instrumentistas e vocalistas en xéneros tradicionalmente masculinizados, do punk ao rock. Esta é unha historia de retos, ilusións e moito, moito ritmo.

Lucía da Fonte
Lucía da Fonte, Vocalista de Ith. Créditos. Imagen de Laura Romero
25 may 2018 16:41

Se hai para quen o feminino segue sendo sinónimo de fraxilidade, ver a unha guitarrista punk ou a unha batería dun grupo heavy debe de causar cando menos un tsunami mental. E, porén, a imaxe é cada vez máis habitual nun medio, o da música galega, no que moitas mozas están rachando cos estereotipos, mesmo nos xéneros máis traidicionalmente masculinizados, dende o punk ata o heavy metal ou o rock. Dese crecente espertar feminino e feminista leva dende 2017 dando conta o proxecto Músicas galegas ilustradas, de Laura Romero, quen ademais de deseñadora gráfica é baixista dunha das bandas decanas do rock galego, Zënzar. Consciente da invisibilidade de moitas compañeiras, o seu é un proxecto que combina arte e activismo, ao igual que o fanzine Uterzine, sobre mulleres e punk, dirixido por María Alonso Bustamante.

Son dúas iniciativas pioneiras, pero a realidade segue sendo complexa para as mulleres que soben a un escenario na nosa Comunidade: prexuízos, necesidade de demostrar moito máis que os homes, dificultades extra á hora de liderar equipos ou mesmo a formulación de preguntas cargadas de machismo cando tentan mercar material para os seus concertos. María Alonso, música e ademais traballadora da industria musical, resúmeo de maneira moi gráfica: “A cuestión non é cando me trataron diferente, a cuestión é cando me trataron como a unha igual. Nestes últimos dez anos pasoume de todo: dende que nunha tenda de música me pregunten que para quen son as cordas de baixo eléctrico que quero mercar, porque con ese calibre é imposible que eu poida tocalas, ata que os meus subordinados non asuman que me corresponda darlles ordes... Atopámonos ante precipicios de cristal e é difícil non romperse”. As reticencias cara ás músicas teñen unha base ben sólida: as discográficas, os organizadores de concertos e festivais e mesmo o equipo técnico das salas continúan a ser, na súa inmensa maioría, homes. O mero feito de entrar nese mundo como muller supón, pois, unha anomalía nun ambiente que se segue resistindo ao cambio, e no que está aceptado socialmente que elas sexan cantantes de ópera ou violinistas, pero non tanto que se atopen á fronte dun grupo de death metal.

Barreiras derrubadas…

Nese contexto aínda ateigado de retos adquiren unha enorme importancia proxectos como Mulleres Galegas Kañeras, unha iniciativa que reivindica a figura da muller na escena rock, heavy e metal, e da que forman parte xa máis de trinta integrantes, lideradas por Patty Castro. Trátase de tecer redes e de amosar que non están soas. Lucía da Fonte é unha desas rapazas que rompen moldes: vocalista da banda de rock Ith, apunta á importancia das redes sociais como ferramenta clave á hora de “facer visibles os milleiros de proxectos que ficaban no anonimato por falta de apoios ou medios para reivindicar o seu talento”.

O exemplo de artistas mediáticas con compromiso feminista tamén contribuíu a abrir o abano de posibilidades para as novas voces: Ses ou Mercedes Peón son algunhas das máis coñecidas, pero nomes menos familiares para o gran público, como MJ Pérez, Bala, Wöyza, Cora Novoa ou Carmen Dor tamén contribuíron a empoderar a toda unha xeración de mozas que nelas atoparon, como resume Lucía da Fonte, “unha inspiración, unha bafarada de honradez ou un pulo para persistir”, mesmo a nivel estético. Lembremos o pelo rapado de Mercedes Peón ou a cabeleira verde de Cristina Pato. Esa nova fornada permitirá, previsiblemente, que as inspiracións das mozas que aspiran a tocar ou cantar nun grupo heavy, rock ou metal poidan ser autóctonas, evitando situacións como as que lle sucederon a Laura Romero, quen sinala que “practicamente non tiven referentes femininos cando comecei a tocar o baixo. Supoño que eses referentes xa foron as grandes baixistas que coñecín moito máis tarde: Esperanza Spalding, Nik West, Kim Gordon, Suzy Quatro… “.

...Muros que persisten

A visualización do traballo das mulleres en festivais e eventos culturais xoga un papel clave á hora de normalizar a súa presenza na música galega, con iniciativas como as regueifas en clave feminista, que conseguiron actualizar un xénero aparentemente tradicional e remiso ao cambio. A entrada dun crecente número de instrumentistas, compositoras ou directoras neses eventos contribúe a visibilizar o feminino sobre o escenario, aínda que Laura Romero indica que “falta máis compromiso por parte dos organizadores deste tipo de eventos á hora de contratar proxectos femininos e mixtos”. Dúas recentes propostas acaban de afondar nesta liña: Elas son artistas, o I Festival Metropolitano de Música e Artes pola Igualdade, que se desenvolveu a finais de maio e principios de xuño na Coruña e áreas adxacentes, e a xornada Mulleres e música, que o 19 de maio encheu o tamén coruñés Teatro Colón de debate e, como non, melodías en feminino. Non obstante, trátase en ambos os dous casos de iniciativas con financiamento público, pero falta saber ata que punto ese tipo de accións se van estender a curto prazo noutros contextos.

Para María Alonso segue faltando “coñecemento, visibilización e normalización”. Seguen sendo escasas as propostas cun claro compromiso feminista, que poidan servir para dar a coñecer ao público xeral as achegas de “mestizas, musulmás, queers ou sen papeis”. Queda ademais o importante reto, como ben sinala Lucía da Fonte, de “que deixe de ser gracioso, anecdótico ou atrevido un grupo de rock composto por todas rapazas, que a linguaxe non sexista e máis inclusiva comece a pousarse na consciencia e uso de cada vez máis mentes, ou que se freen as comparacións sucias sobre as habilidades musicais en canto a sexo”.

Resta pendente, tamén, a cuestión das posibilidades formativas dentro de Galicia en xéneros que vaian máis aló da música tradicional, nos que a presenza feminina leva tempo sendo recoñecida. Como Lucía da Fonte comenta, a nosa Comunidade non conta con ningunha especialidade pública en interpretación-jazz e “seguimos sen poder titular de forma oficial en interpretación-rock”, o que obriga ás persoas que desexen afondar por esa vía á autoaprendizaxe ou a desprazarse a outros territorios do Estado.

Mantéñense, pois, unha boa manchea de retos por diante, pero tamén sobran ganas e ilusión por cambiar o panorama. María Alonso ten clara cal debe ser a actitude: “Ao escenario TODAS! “. Que soe a música, pois.

Archivado en: Música
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Música
Cultura Coros, danzas y electrónica: la resignificación de la cultura vernácula
A nadie se le escapa que durante los últimos años hemos asistido a una revitalización de la cultura popular tradicional; en general, de la vinculada a los territorios periféricos del Estado.
Filosofía
Filosofía Cantando filosofía y bailando pensamiento crítico con Rigoberta Bandini
Es cantar desde el desasosiego, desde la alienación de una existencia dónde bailamos para que nos miren, cantamos para que nos oigan y seguimos los pasos de un baile que no es nuestro.
Cine
Kamal Aljafari “Palestina está en la raíz de la situación actual del mundo”
Kamal Aljafari lleva toda su carrera trabajando con materiales de archivo, indagando en las imágenes e interviniendo en ellas para preservar memorias en desaparición y para oponerse al proyecto colonial sionista y su falseamiento del pasado.
Paterna
Paterna Vandalizan el muro de Paterna donde el franquismo fusiló a 2.238 personas
El paredón amaneció este viernes con grandes letras pintadas con spray negro donde se podía leer “Sagredo eres maricón y tarado”, en referencia al alcalde del municipio.
Opinión
Derecho a la vivienda Flex Living: el caballo de Troya de la precarización del alquiler
No es una respuesta moderna a las nuevas formas de habitar la ciudad. El ‘flex living’ no es más que la última jugada del sector inmobiliario y los grandes fondos de inversión para maximizar beneficios a costa del derecho a la vivienda.
Opinión
Opinión ¡Que vivan los aranceles!
Que Trump propugne aranceles no debe hacernos caer en la trampa de defender los intereses de los grandes oligopolios.

Últimas

Madrid
Alerta antifascista Un historiador negacionista del Holocausto dará una charla en la Universidad Autónoma de Madrid
CGT alerta a las autoridades de esta universidad pública sobre la convocatoria de una charla en la Facultad de Derecho a cargo de Fernando Paz, pseudohistoriador conocido por negar el Holocausto y por su abierta homofobia.
Madrid
La burbuja del alquiler Sumar, Podemos y sindicatos de inquilinos presionan para convertir en indefinidos los contratos de alquiler
Sumar lanza una propuesta legislativa para transformar en indefinidos los contratos de alquiler, una de las principales demandas de la manifestación por la vivienda del 5 de abril. Una moción de Podemos, rechazada en el Congreso, pedía lo mismo.
Comunidad de Madrid
Movilización por la educación 23F: el día que una veintena de colectivos llenarán de verde Madrid para defender la educación pública
La comunidad educativa de todos los niveles en la enseñanza se prepara para una movilización que arrancará a las 12:00 horas desde Atocha hasta Sol, en la región que menos invierte en educación por estudiante.
Política
El Salto Radio Podcast | ¿Cancelar la cancelación?
Hablamos con Antonio Gómez Villar, a partir de su libro “Cancelar no es transformar” sobre malos entendidos y límites de esta acción política
Galicia
Memoria histórica Cultura, exilio y lucha de las bibliotecarias gallegas durante la Segunda República
Durante los primeros años treinta, las bibliotecas se convirtieron en espacios de trabajo ideales para un modelo de mujer que aspiraba ser independiente y que había manifestado un claro compromiso político. La Guerra acabó con todas sus aspiraciones.
Comunidad de Madrid
Sanidad Pública Sindicatos piden el cese de la dirección del Hospital 12 de Octubre tras las obras de remodelación
Los problemas con las nuevas instalaciones han cristalizado en una unión sindical que ha reclamado formalmente el fin de la cúpula de dirección tras ser “ignorados” de manera “sistemática”.

Recomendadas

Líbano
Ocupación israelí Israel incumple el acuerdo de paz y mantiene tropas en el sur de Líbano para “vigilar” a Hezbollah
El Ejército sostiene la ocupación de cinco colinas a lo largo de la frontera tras evacuar sus soldados de decenas de municipios. Miles de civiles regresan a sus casas para descubrir que lo han perdido todo.
Feminismos
Ana Bueriberi “El activismo tiene que ser colectivo: para contribuir al cambio es imprescindible despersonalizar la causa”
La periodista madrileña Ana Bueriberi reconoce que no sintió la discriminación hasta que llegó a la Universidad. Hoy, desde el proyecto Afrocolectiva reivindica una comunicación antirracista, afrofeminista y panafricanista.
Inteligencia artificial
Militarismo La máquina de los asesinatos en masa: Silicon Valley abraza la guerra
Las fantasías distópicas sobre los futuros usos de las máquinas en la guerra están más extendidas que el relato de lo que ya está pasando en los campos de batalla.