Pesca
“Quixese que no mar se respectase a soberanía dos países fronte ao imperialismo que goberna o mundo”

O mariñeiro galego Pablo Costas, patrón do buque pesqueiro Cobija, con bandeira boliviana, foi perseguido e acusado por Australia de pesca ilegal. Noruega sumouse ás acusacións, a pesar de que a patrulleira pesqueira australiana que o abordou non atopou capturas ilegais. Pero o calvario de Costas empezou: preso no seu barco desde finais de 2019, tras o golpe de Estado en Bolivia, agardando documentación que xa tiña e que potencias pesqueiras lle requirían de novo. Chegou a Covid e as cuarentenas. E tras ela, un cambio de armador e de bandeira (Somalia) que lle ordenou atracar en Iemen, país en guerra que o xulgou por pesca ilegal en augas internacionais a instancias de Australia, un delito que non existe —é sanción administrativa— que se dirime en foros internacionais. Do xuízo non ten rexistros escritos, pero por el pasou once meses retido a bordo do Cobija, atracado no porto de Al Muqalla (Iemen), sen apenas víveres e sen auga potable, desasistido polo Ministerio de Asuntos Exteriores de España. Despois de case dous anos, a pasada semana a tripulación puido volver aos seus países e Costas aterrou o 3 de setembro no aeroporto de Barajas (Madrid), onde puido apertar a seu fillo, esposa, irmáns e compañeiros da central sindical CUT antes de volver á súa vila, Bueu, á que sempre volve tras navegar polo mundo enteiro.

Que tal estás?
Co corpo mellor. O luns teño cita coa doutora para completar o recoñecemento médico.

Estiveches case dous anos sen ver a teu fillo?
Si, primeiro agardando os famosos certificados de renovación anual de bandeira, logo secuestrado once meses en Iemen.

Que son eses certificados?
Son como o pasaporte dos barcos. O Cobija tiña bandeira de Bolivia e todo foi ben ata o golpe de Estado de novembro do 2019.

Que pasou?
Australia comezou a exercer presión: chamou ás autoridades golpistas para que desen de baixa a bandeira e chamou ao Cobija para dicirnos que non podiamos navegar con ese certificado, pero nós tiñamos toda a documentación en regra para acreditarnos ante calquera foro. Non quero adiantarme nisto ata que os avogados o teñan todo firme, porque me gustaría defenderme.

Que problema hai coa bandeira boliviana?
Os Estados pequenos teñen dereito a explotar os recursos pesqueiros como reza a Convemar, o convenio internacional ratificado en 1982 auspiciado pola ONU.

Tamén os que non teñen acceso ao mar, como Bolivia?
Tamén. Pero as grandes potencias, como a Unión Europea, Australia, Xapón, Canadá, exercen presión a través das Organizacións Rexionais de Ordenación Pesqueira (OROP). A Convemar e as ORO están á par, non hai un trato por riba doutro, e esa é a crave de todo. Bolivia optou por unha posición radical: apostou por non ter controlada a súa posición e ter soberanía nacional absoluta, entendida esta segundo o tratado internacional de Convemar, no que cada Estado ten unha cota de pesca regulamentada e a FAO se encarga de comprobalo. Porén, as grandes potencias queren que leves un localizador por satélite activado para que, premendo un botón desde calquera parte do mundo, poidan saber cal é a túa posición e en que portos descargas. Non é o mesmo descargar en Irán que en Arabia Saudita. Se comercias con Irán desapareces, non é que esquilmes o mar, é que te controlan e sancionan.

El Ministerio de Asuntos Exteriores desasiste a un marinero gallego retenido en Yemen

Gessamí Forner

Galicia

El Ministerio de Asuntos Exteriores desasiste a un marinero gallego retenido en Yemen

Gessamí Forner

El sindicato CUT denuncia la situación de indefensión en la que se encuentra Pablo Costas. “Jamás nos habíamos encontrado con una actuación diplomática de tamaña ineptitud”, asegura el asesor sindical Manolo Camaño, experto en repatriaciones.

Que outros países están á marxe das OROP rexionais?
Ecuador, Myanmar, Taiwán e Vietnam, por exemplo, son independentes. Non se meten nas organizacións rexionais.

O teu secuestro é un conflito marítimo internacional?
O control do tráfico marítimo é un tema moi serio. E aí estabamos nós en medio, sufríndoo.

Navegaches con bandeira española algunha vez?
Si, claro, con barcos españois que seguen a política da UE, aceptando a soberanía de Inglaterra fronte ás Malvinas, territorio roubado a Arxentina. Como dicía un amigo, nós somos mercenarios do mar e traballamos onde sexa. Pero navegar polos océanos con certas bandeiras é un pequeno acto de liberdade. E iso non gusta, hai quen quere un estándar, un control, decidir onde vas navegar. Eu quero que no mar se respecte a soberanía dos países fronte ao imperialismo que goberna o mundo.

“Se navegas sen licencia europea ou das grandes potencias, machúcante”

Hai diferenza de trato entre unha bandeira e outra?
Se non tes licencia europea ou das grandes potencias, machúcante. Búscanche o xeito para que non poidas pescar. O Cobija sobreviviu seis anos ata que atoparon unha oportunidade co golpe de Estado. Non me podo comparar coas vítimas que houbo en terra en Bolivia, coas que me solidarizo profundamente, pero tamén sufrín ese golpe de Estado. Perdín dous anos da miña vida, de traballo e de diñeiro. Tocoume sufrir aí e non vou dar o meu brazo a torcer nunca. Tocaba morrer nese fodido peirao? Pois tocaría, pero os principios son íntegros. Do contrario, que herdan os nosos fillos e que aportamos á sociedade?

Cantos barcos pesqueiros ten Bolivia?
Fai seis anos eramos dous, nós e outro con licencia de atún —Bolivia si estaba adscrita a organizacións para especies de pescado altamente migratorias—. Fai tres anos eramos un.

E agora?
Coido que ningún.

“A Covid manifestou as contradicións do mundo globalizado; hai que volver ao multilateralismo e á soberanía dos países”

Recíbense presións por non ser parte das OROP rexionais?
Presións comerciais. Unha vez dentro dunha OROP rexional, veste imbuído a facer a política dos seus países, porque despois dunha presión vén a outra: vostede mellor non comercia con China. E non comerciar con China son palabras serias. Coa estandarización comézase falando de pesca e acábase perdendo soberanía. Non lle vexo vantaxe algunha á globalización. A Covid manifestou as contradicións do mundo globalizado; hai que volver ao multilateralismo e á soberanía dos países.

Na zona libre de pesca, en alta mar, pódese pescar o que se queira?
Non. Todo o mundo ten dereito á explotación dos recursos internacionais, cunha cota de captura determinada internacionalmente, que xestiona o país da túa bandeira e que reportas como patrón de barco á FAO. Hai limitacións segundo o país asinante. Por exemplo, o Cobija non podía pescar o pescado que navega entre augas, como o atún e o peixe espada.

E para cal tiñades licencia?
Para especies demersais, as que viven no fondo, como o mero, a pescada negra, a raia, etc.

Onde descargabades?
A descarga é un trámite burocrático no que pides permiso a un porto, lle ensinas a licencia de pesca, a bandeira e a túa contabilidade aproximada de capturas, na que pode haber unha diferenza de mil quilos arriba ou abaixo. Descargas ante a autoridade aduaneira, que contabiliza os quilos e as especies de carga seca, contedores, granel e caixa. Todo pasa pola báscula do porto. Unha vez pesado e contabilizado, contrástase coa túa declaración aproximada e envíase á FAO.

Pescaches ilegalmente, tal e como te acusou Australia e posteriormente Noruega?
Non, pescamos sempre co permiso que nos habilitou o Goberno de Bolivia.

“O Goberno de Bolivia defendeunos, pero perdeu a votación por un voto. O representante da UE, que é español, votou na nosa contra. E así foi como nos meteron na listaxe negra da Seafo”

A cantas millas da costa australiana estaba o Cobija cando unha das súas patrulleiras vos abordou para rexistrar o barco?
A máis de 500, en augas internacionais. Despois do golpe de Estado en Bolivia, Australia patrullou con avións de recoñecemento e Hércules para pescudar a nosa potencial ruta asignada. Cónstame que gastaron máis de catro millóns de dólares para localizarnos. Nin me imaxino o tempo que esa patrulleira estivo esperándonos en alta mar. Estaban moi rabiosos.

Deixáchelos subir a bordo?
Prohibinlles formalmente a entrada. Deixei constancia pola canle 16 por se alguén me escoitaba. Non tiñan dereito a subir, estabamos en augas internacionais, pero viñeron igual e que vas facer ti. Fixeron unha manobra perigosa, rodeáronnos con catro zodiacs e os axentes subiron armados ata os dentes. Identificaron os nosos pasaportes e certificados, buscaban a bandeira e cando comprobaron que os certificados —eses mesmos que Australia solicitara ao Goberno golpista— eran auténticos chamaron a Sidney. Despois de catro horas a bordo, pediron desculpas ao marchar. Non dixeron nada de pesca ilegal. Se a houbese, poderían ternos remolcado co motor parado ata a costa este de Australia para tramitar unha sanción administrativa, xa que a pesca ilegal se traduce en sancións administrativas. Non é un delito que se dirime nos xulgados, senón nos foros. Outra cousa é a pesca ilegal en augas territoriais. Pero rexistraron as bodegas, todo o barco e nada. Nin pesca ilegal, nin bandeira dada de baixa.

Antes ou despois solicitaron unha petición de información á Interpol?
Non sei se foi antes ou despois, informativa foi un proceso opaco. Solicitaron unha orde púrpura, expedida pola sede da Interpol en Lión, onde traballa o lobby pesqueiro. A partir de aí, foi Noruega quen denunciou para que nos metesen na listaxe negra da Seafo, a organización que xestiona a pesca no sueste do océano Atlántico. O Goberno de Bolivia defendeunos, pero perdeu a votación por un voto. O representante da Unión Europea, que é español, votou na nosa contra. E así foi como nos meteron nesa listaxe negra. Entras sen probas, así traballan os lobbies pesqueiros.

“Non lles gusta que Bolivia aposte pola soberanía nacional”

Por que Australia e Noruega dixeron que pescastes ilegalmente?
Porque non lles gusta que Bolivia aposte pola soberanía nacional. Queren que desaparezan os mecanismos independentes dos países. Nós sempre navegamos e pescamos legalmente.

Tras a Covid, cambiastes de bandeira, por que?
Por asuntos empresariais. O dono vendeu o Cobija a un empresario de Somalia, que foi quen nos mandou a Iemen. Aí foi cando me caeu todo enriba, como unha cascada. Nin Australia nin eu nos imaxinabamos que parariamos en Iemen.

Como dirías que actuou España cando estiveches retido once meses en Iemen, un país en guerra e para unha guerra á que España vende armas?
Diría que colleu o asunto con papel de fumar. Sabían que me estaban maltratando, pero como España é asinante deses tratados de pesca... Os que me salvastes sodes vós. A solidariedade do meu sindicato CUT, que ten relacións con outros sindicatos de clase como Solidaridad Obrera, a miña vila, Bueu, que ten unha fortaleza moi grande e os xornalistas que notastes que algo pasaba.

Como te atendeu a diplomacia española?
A embaixada española adscrita a Iemen é a do Cairo, pero acudín a Riad por proximidade. Teoricamente ten un cónsul español e unha segunda secretaria, que facía as funcións de cónsul, así como unha axudante. Non quero mencionar esas dúas persoas. O meu desprezo cara a elas é grandísimo. Dubidaron de min, interrogáronme, maltratáronme, abandonáronme. ‘Apáñate’ foi a súa resposta. Ata que non se fixo unha plataforma de solidariedade e ata que esta non tivo eco, non houbo unha chamada do ministro de Asuntos Exteriores, José Manuel Albares, que desatascou a situación.

Cantos días pasaron desde esa chamada ata a aterraxe en Barajas?
Uns vinte.

O xuízo en Iemen foi un teatro?
Falar dese xuízo do que xa ninguén fala é absurdo. É unha irresponsabilidade desatender a un cidadán da túa nacionalidade por ser asinante de compromisos internacionais cando tes un concidadán nun país en guerra como Iemen que non pode xulgalo por presuntos delitos —que non son delitos, senón sancións administrativas en todo o mundo— por actividades fóra do territorio de Iemen.

Que relación ten Iemen con Australia?
Pobres, ningunha. Pero chamounos a presidente do Fishing Management de Australia, o ministro de Pesca de Australia e o Primeiro Ministro neofascista de Australia.

Como o sabes?
Polo dono somalí do barco, que tiña contactos en Iemen. Por iso fomos alí, para a nosa desgracia. Toda esa zona non funciona con fronteiras como as coñecemos aquí, son clans familiares. A presión que exerceu Australia a Iemen foi tan grande que a bo seguro non nos ía soltar.

Pero, por que?
Porque queren acaparar recursos na zona da Antártida. E os barcos cativos como o noso estorbamos moitísimo.

Pero o Cobija non estaba na Antártida [polo sur].
Pero as correntes van e veñen, son augas antárticas e aí xogamos nós. O barco busca as correntes. A Antártida é riquísima, sei o que hai aí abaixo. E hai quen quere acaparar os recursos desa zona.