Crisis climática
Salón Colorado, un pesadelo dramatizado sobre o colapso capitalista

Transmitir moito con pouco é unha das características máis apreciadas en moitas artes, como a poesía, e tamén como neste caso, nas artes escénicas. A dramaturga Helena Salgueiro logra transmitir cunha obra con escaso texto e sinxela escenografía, Salón Colorado, a sensación de náusea e de pesadelo que vai caracterizando, a pasos acelerados, a decadencia deste capitalismo moribundo. Porque como di unha das súas liñas, “afundimos, si, pero pouco a pouco”: ou sexa, no canto de colapso, decadencia, un lento afundir bañados en champaña. Esta é a aposta da elite capitalista, indiferente, hedonista, bailando, bebendo, rindo e chutándose dopamina cos smartphones, mentres o Titanic afunde. Mais non atoparemos aquí explicitamente a manida metáfora do malfadado buque, ou se a damos albiscado custaranos distinguila entre unha bruma de pesadelo lyncheano pasado por Kubrick (Eyes Wide Shut ou The Shining son referencias ineludibles, comezando polo propio título da obra), que nos lembrará tamén se cadra nalgún momento Triangle of Sadness, o filme de Ruben Östlund, un ambiente de mal soño enfebrecido que nos asalta desde os primeiros segundos en que as luces se acenden até o momento final da obra no que somos abandonados no silencio e na escuridade.

A estrea da obra, cun elenco de trece mozos e mozas estudantes da USC, que forman a compaña Calopsia Teatro, nun Teatro Principal cheo principalmente de xente nova, presumiblemente amigos e compañeiros da universidade, foi un éxito e sorprendeu os asistentes polo estilo, pouco convencional, e moi debedor da carreira da súa creadora, a poeta, actriz e performer Helena Salgueiro. De feito, a obra implica un notable esforzo físico por parte de moitas das actrices e actores, polos movementos e as coreografías, entre o poético e o brutal, e que achegan picos de surrealismo e desacougo aos asistentes, como na escena na que unha das actrices á arrastrada violentamente por todo o escenario por un compañeiro ou a arrepiante escena da cuadrupedia sobre vasos de cristal. Resulta sorprendente que case ningún dos membros do elenco tivese formación previa en danza. Tamén sorprende moi gratamente a inclusión no reparto de actores autistas, algo co que celebrar que os nosos dicionarios xa non os tilden de enfermos, senón de persoas cunha configuración cerebral diferente. Os trece do elenco fan un traballo notable sobre o escenario, dando corpo ao pesadelo ideado por Salgueiro, entre as notas dunha banda sonora moi acaída, aínda que, por desgraza, ás veces o seu volume tapaba as escasas liñas de diálogo. Dese pesadelo só damos espertado na escena final cuns berros que nos sacoden desde a sala de butacas e que nos traen de volta á realidade, a unha realidade onde envorcallados no vómito negro dun petróleo que nos empuxa a todos cara ao fondo, apenas lle queda á elite (só a unha pequena parte dela?) a opción de unirse á rebelión das masas pola supervivencia, previo reencontro e reconexión co outro (coa outra), previa redención por medio do abrazo á interdependencia e, se cadra, tamén á ecodependencia. Unha rebelión final que non casualmente é protagonizada exclusivamente polas actrices, representando se cadra a morte da masculinidade dominadora, parte inseparable do modelo capitalista e ecocida, e que fora asomando, cruel, nalgunhas escenas da obra.

Da sensación de pesadelo que transmite a obra só damos espertado cos berros da rebelión.

Helena Salgueiro, autora e directora da obra, ten o mérito de non afundir navegando a complicada ruta entre a beira das dramaturxias de vangarda (?) e das performances crípticas, e a beira oposta do sobreexplícito e do literal, beira esta na que encallan demasiadas veces as benintencionadas creacións artístico-activistas que abordan os problemas ecolóxicos, o caos climático ou o propio colapso da civilización. Con todo, debemos alegrarnos de que cada vez máis creadoras e máis compañías de teatro se decidan a abordar, con crecente diversidade de tons e estilos, o gran tema do noso tempo, e que obras como Solar, De què parlem mentre no parlem de tota aquesta merda, As Fillas Bravas e o mito de Casandra, Quiero colapsar a tu lado ou Un momento precioso comecen a aparecer nas carteleiras dos teatros, ofrecendo unha visión alternativa á da sobredose de series e películas apocalípticas. O teatro ten tamén moito que dicir nesta época de decadencia e colapso da civilización capitalista, ten moito que achegar á sempre reclamada construción de novos imaxinarios, e creacións como Salón Colorado supoñen unha achega cunha elaboración diferente, máis apegada ao pathos có logos, que apela directamente ás nosas emocións sen pasar por unha narración convencional, dentro da transmisión artística das sensacións propias da nosa tráxica época. Aínda que inicialmente non está previsto que haxa máis representacións da obra, oxalá poidan atopar a maneira porque ben merecería unha xira completa por todo o país.

Polo de agora quedamos apenas coa lembranza dunha obra impactante e orixinal sobre o colapso, e co sinxelo programa de man da mesma onde podemos ler a coñecida cita do creador do municipalismo libertario e referente clásico do ecoloxismo social, Murray Bookchin: “Se non facemos o imposible, haberemos enfrontarnos co impensable”. Esta obra deixounos gravado o eco do berro lanzado desde o escenario, alertándonos de que xa chegamos ao impensable: “Estamos afundindo!!! Estamos afundindo!!!”... así que agora toca tentar facer o imposible: sacudirnos o pesadelo da suicida continuidade capitalista e patriarcal, se queremos ter algunha oportunidade de chegar a unha nova praia onde poder, novamente, respirar e respirarnos.